pojęcia uzupełniające:

  • kronika - utwór epicki, zazwyczaj pisany prozą, przedstawiający czyny osób świeckich oraz duchownych
  • insygnia władzy - przedmioty, które symbolizują władze i są przypisywane władcy np. za królewskie insygnia uznaje się koronę, diadem, berło, jabłko
  • sakra władzy (świętość władzy) - ziemska władza pochodzi od Boga, a władca jest jej namiestnikiem
  • topos złotego wieku - określenie czasu szczęścia, pokoju, dobrobytu danego społeczeństwa, szczytowy rozwój kultury

Dobry władca był drugim ideałem tuż obok średniowiecznego rycerza. Pierwszym takim władcą miał być Bolesław Chrobry, o którym pisano w XII w. w najdawniejszej kronice poświęconej dziejom Polski, spisanej po łacinie. Kronika polska powstała w latach 1113 - 1116 na dworze księcia Bolesława Krzywoustego. Kronika ta przedstawia legendarne początki Polski oraz historię rodu Piastów aż do czasów owego anonimowego kronikarza - wiemy tylko, że był benedyktynem. Kroniki są bezcennym źródłem uwczesnej wiedzy, jednak nie wszytsko co w nich napisano było prawdą - często kronikarze snuli domysły na temat niektórych faktów.

Przykładowo:

  • Gall Anonim - był benedyktyńskim mnichem, swoją kronikę rozpoczyna od legendarnych postaci Popiela i Piasta oraz wymienia przodków Mieszka I
  • Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem - napisał Kronikę polską (1190-1205), opowiada bajeczne dzieje Wielkiej Lechii, toczącej zwycięskie wojny z Aleksandrem Wielkim czy Juliuszem Cezarem. Kronika opisuje legende o smoku wawelskim, Kraku i Wandzie.
  • Jan Długosz - napisał Roczniki, czyli kroniki słynnego Królestwa Polskiego (1455-1480), na ogół rzetelny historyk, relacjonuje fakty, korzysta z wielu źródeł; pisze o fantastycznych bóstwach słowiańskich, z którymi nie zgadzają się historycy

Cechy idealnego władcy:

  • pobożny
  • broni państwa i wiary chrześcijańskiej
  • szczodry
  • wspomaga potrzebujących
  • hojnie nagradza dobrych
  • surowo karze zło
  • sprawiedliwie rozsądza spory
  • często ma nadprzyrodzone cechy
  • opiekuje się podwładnymi

Forma gatunkowa kroniki:

  • utwór epicki, zazwyczaj pisany prozą
  • zazwyczaj pisano łaciną
  • nazwa gatunku wywodzi się z greckiego "chronos" co znaczy czas, czyli chronologicznie uporządkowane opowieści
  • historia w kronice jest datowana i uporządkowana
  • narrator wyraża swoje przemyślenia zgodnie z maksymą "historia jest nauczycielką życia".