Za początek średniowiecza uważa się rok 476 - nastąpił wtedy upadek cesarstwa zachodnio - rzymskiego, koniec epoki wiąże się z datą odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492 roku.
Większość państw średniowiecznej Europy podporządkowana była władzy papiesko - cesarskiej. Pomiędzy tymi dwoma najwyższymi zwierzchnikami toczyła się walka o polityczną dominację. Cesarz nie chciał uznać hegemoni Kościoła, papież twierdził, że otrzymał tak wielką władzę od Boga i tylko On może mu ją odebrać.
W ówczesnej Europie panował ustrój feudalny. Znajdował on swe uzasadnienie w poglądach świętego Tomasza z Akwinu, który twierdził, że hierarchia wśród ludzi jest naturalnym stanem rzeczy stworzonym przez Boga.
Literatura średniowieczna, ze względu na swój moralizatorsko - dydaktyczny charakter, obfitowała w różnorodne pozytywne wzorce osobowe, między innymi idealnego władcy. Zgodnie z tym wzorcem przedstawiony jest legendarny cesarz francuski, bohater eposu "Pieśń o Rolandzie" - Karol Wielki. Monarcha ten jest mężny, waleczny, dumny, a jednocześnie troszczący się o swoich poddanych. Boleje po śmierci swego siostrzeńca Rolanda, co jest dowodem na to, że darzył go wielką miłością. Niestrudzenie walczy w obronie wiary chrześcijańskiej. Dla wrogów swej ojczyzny i swej religii nie ma litości.
W literaturze polskiej wzorem idealnego władcy jest Bolesław Krzywousty opisany w "Kronice polskiej" przez francuskiego mnicha zwanego Gallem Anonimem. Zakonnik przebywał na dworze króla i pisał swoje dzieło na jego zamówienie. Władca jest więc przedstawiony w sposób wyidealizowany. Kronika składa się z trzech ksiąg. Część pierwsza mówi o legendarnych początkach naszego państwa. Część druga opowiada o młodości króla. Księga trzecia opisuje lata panowania Bolesława. Gall Anonim wspomina wielu polskich władców: Mieszka I, Mieszka II, Kazimierza odnowiciela, Władysława Hermana. Za najlepszych uważa Bolesława Chrobrego i oczywiście swego chlebodawcę - Bolesława Krzywoustego. Wysławiany monarcha otrzymał swoją władzę od Boga, a jego czyny są spełnianiem woli Stwórcy. Król opiekuje się swoimi poddanymi niczym ojciec. Jest sprawiedliwy, mężny i waleczny. Za najwyższe ideały uważa obronę wiary i dobro ojczyzny.
Inaczej ukazany jest bohater miłosnego poematu "Dzieje Tristana i Izoldy". Występujący tam król Marek jest władcą litościwym i sprawiedliwym, jednak cierpienie, które go spotyka sprawia, że staje się mściwy i chce zabić swego siostrzeńca Tristana, z wzajemnością zakochanego w jego żonie Izoldzie. Władca w tym utworze przedstawiony jest realistycznie. Nie jest wyidealizowanym herosem, ale zwykłym człowiekiem złamanym przez nieszczęście.
W XVI wieku feudalizm przekształcił się w absolutyzm, ustrój charakteryzujący się ograniczaniem przywilejów stanowych na rzecz silniejszej władzy królewskiej. Monarcha poprzez swoich urzędników kierował administracją, gospodarką, wojskiem. Zmniejszał zakres swobód obywateli na rzecz dbałości o siłę i sprawne działanie państwa. Pochwałę absolutyzmu głosił Nicolo Machiavelli w swoim utworze "Książę". Był zwolennikiem nieograniczonej władzy monarchy, mogącego dla dobra państwa stosować nawet przemoc.
