"Treny" to słynne dzieło Jana Kochanowskiego poświęcone zmarłej córce Urszuli. Bohaterka jest nie tylko Urszulka, bohaterem "Trenów" jest również sam Kochanowski- tematem "Trenów" staja się uczucia rozpaczającego ojca, jego ból i bunt przeciw Bogu. Można zaobserwować narastanie żalu i pretensji do Boga, rozwijanie się kryzysu światopoglądowego poety.
Po tren Kochanowski sięgnął do epoki antyku, był to gatunek poezji żałobnej, wyrażający żal z powodu czyjejś śmierci. Tren miał ścisły układ:
- pochwała zmarłej osoby
- rozpamiętywanie
- ukazanie żalu
- pocieszenie
- napomnienie- pouczenie
"Treny" traktujemy całościowo, wówczas cały cykl odpowiada powyższemu schematowi. Bohaterem jest Urszulka, poeta opisuje jej przedwczesna śmierć, porównuje do małej oliwki, za wcześnie ściętej. Równie ważnym bohaterem jest Kochanowski- jego cierpienie, rozterki duchowe. Po raz pierwszy w literaturze bohaterem trenu jest dziecko, nie zaś władca czy polityk. Autor często odwołuje się do filozofii antyku, mitologii. Odrębność "Trenów" polega na tym, że ideał humanistycznego spokoju, afirmacji życia został zakłócony wskutek dramatu osobistego, co powoduje kryzys światopoglądowy poety. Filozofia stoicka, która mówi o nieuleganiu rozpaczy, okazała się bezużyteczna, poeta nie potrafi zastosować poglądów humanisty w chwili utraty bliskiej osoby. Kochanowski wykorzystał w "Trenach" doskonałą znajomość antyku. Przywołuje m.in. Safonę, Simonidesa, Heraklita. Często stosuje epitety nacechowane emocjonalnie np. Ucieszna. Oprócz epitetów, porównań, peryfrazy, znaleźć można w cyklu anaforę, metonimię, archaizmy (np. takąć, jakąć, przygodam). Poeta posługuje się wierszem ciągłym, jedenasto- lub trzynastozgłoskowcem. Używa rymów parzystych, żeńskich, dokładność.
"Treny" są ukoronowaniem liryki osobistej Kochanowskiego. Stanowią również efekt wieloletniej pracy literackiej poety, rozległej wiedzy, znajomości struktury gatunku, są przykładem doskonałego warsztatu poetyckiego.
