Granice czasowe epoki odrodzenia są różne dla różnych rejonów Europy. We Włoszech renesans przypadł na XIV wiek, a szczytowy okres trwa przez cały wiek XV. W Europie Północnej renesans rozwinął się w XVI wieku. W Polsce epoka ta przypada głównie na czasy panowania ostatnich Jagiellonów i trwa od końca XV wieku do wieku XVII. Autorem nazwy renesans jest dziewiętnastowieczny badacz literatury Jakub Burchardt. Renesans oznacza odnowienie ideałów antyku, oznaczało także odnowę i rozwój ludzkości.
Ogromny wpływ na kształtowanie się renesansu miał Erazm z Rotterdamu. Propagował ideę irenizmu. Uważał, że człowiek z natury jest dobry. Znanym dziełem pisarza jest "Pochwała głupoty" .Literatura podejmowała temat władzy od najdawniejszych czasów. Władza daje silę, bogactwo, ale niekiedy przynosi tez cierpienie. Okazuje się ciężarem ponad nasze siły. Wymaga przede wszystkim odpowiedzialności i mądrości. Niestety niektórzy nie potrafili sobie poradzić z obowiązkami władzy. Motyw rządzenia krajem przejawia się w literaturze epoki renesansu.
Kontrowersyjne poglądy głosił Niccolo Machiavelli, autor dzieła "Książę". Podróżował, bywał w misjach dyplomatycznych z Ludwikiem XII, Maksymilianem I. Po dojściu do władzy rodu Medyceuszy został oskarżony o spisek i aresztowany. Po wyjściu z wiezienia poświęcił się pisaniu traktatów. "Książę" mówi o pewnym człowieku, który może doprowadzić do zjednoczenia Włoch. Zdaniem Machiavellego człowiek posiada energie, inicjatywę i zdolność do dziania. Człowiek jest z natury zły. Natura ludzka to niewdzięczność, obłuda. Od jego nazwiska pochodzi doktryna zwana makiawelizmem. Machiavelli zalecał w postępowaniu fałsz, przemoc, brak skrupułów, jeśli tylko wymaga tego interes państwa. Państwo ma chronić bogatych przed biednymi i na odwrót. Prawo powinno być wsparte silą, a religia ma być państwowa. Trwale państwo to republika, która ma elementy monarchii, demokracji i arystokracji. Władza ma być przychylna ludowi, lud ma rządzić. Sprawna technika rządzenia, przygotowana armia narodowa. Władca ma zapewnić wolność i własność.. Musi polegać tylko na sobie, poddani nie mogą się go bać. Władca może się kierować maksymą "cel uświęca środki", może manipulować ludźmi, ma być silny i przebiegły. Są dwa sposoby walczenia : trzeba być lisem i lwem. Niektórzy władcy pozornie potępiali rady Machiavellego, ale wielu z nich stosowało je w praktyce np. król Henryk VIII.
Tomasz Morus jest autorem "Utopii". Dzieła, które przedstawia idealny ustrój na wyspie Utopii. Przez jakiś czas Morus był kanclerzem Anglii za panowania Henryka VIII. Znany w Europie jako humanista i pisarz. Jego dzieło ukazuje fikcyjne królestwo na wyspie. Stworzył wizję państwa idealnego, gdzie żyje się zgodnie z naturą, jest równość między ludźmi, niepotrzebne są pieniądze. Autor zaznacza, że w Utopii nie ma zbyt wielu praw, na czele państwa stoją mądrzy ludzie. Mądrzy są według prawa naturalnego. Krytykował Morus rozrzutność władców, brak zainteresowania ludem. Własność prywatna rodziła nierówności ekonomiczne. Przemysł uważał za zło. Każdy musiał pracować sześć godzin dziennie, wszyscy mieli być równi sobie, mieć jednakowe ubiory. Najważniejsza była moralność, za cudzołóstwo groziła śmierć. Utopia to ustrój hierarchiczny. Trzydzieści rodzin wybierało urzędnika, nad urzędnikami stał protofilarcha, a na szczycie jest książę. Sprawuje on władze dożywotnio. Panuje tolerancja religijna, ale nie dotyczyła ona ateistów. Duchownymi mogły być kobiety. Od dzieła pochodzi określenie utopijny, czyli nierealny. Pomysł Morusa był niemożliwy do zrealizowania.
Jan Kochanowski przedstawił również wizje renesansowej władzy. Poeta ukazał w dziełach kierowanie się dobrem ogółu. Władca powinien być moralny, może przez to polepszyć stosunki ze społeczeństwem. Wtedy ludzie będą szanować swojego władcę. Było to lepsze podejście niż skuteczność bez braku skrupułów. Sprawowanie władzy ma służyć społeczeństwu, ma polepszyć ich byt. Kochanowski potępił egoizm rządzących, przekupstwo, brak zainteresowania sprawami kraju. Władca powinien pomagać obywatelom, wtedy ludziom będzie się dobrze wiodło. Prywata i dbanie o własne korzyści mogły doprowadzić do upadku ojczyzny. Poeta przestrzegał przed tym, apelował do obywateli o czynny udział w interesowaniu się własnym krajem. W "Odprawie posłów greckich" przedstawił postać Antenora, prawego człowieka, dla którego dobro państwa jest ogromnie ważne i może nawet ponieść ofiarę dla ojczyzny. Kochanowski pochwalał patriotyzm, Antenor zdecydował się na powinność wobec kraju, niw był przekupny, to prawdziwy patriota. Nie bał się, był odważny. Należy wspomnieć "Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów", w której autor wyraził oburzenie na szlachtę, która z obojętnością patrzy na poniżanie powagi Polski. Kochanowski zakończył swój utwór przestrogą:
"Cieszy mię ten rym: "Polak mądr po szkodzie";
Lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie,
Nową przypowieść Polak sobie kupi,
Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi".
Władza była tematem literatury od zawsze. Sofokles przedstawił w "Antygonie" portret władcy- Kreona. Kreon był człowiekiem który za wszelka cenę chciał być dobrym władcą, państwo i naród to dla niego dwie najważniejsze wartości, zapomniał jednak, że oprócz praw ustanowionych przez ludzi są jeszcze prawa ważniejsze. Nie chciał być władcą stronniczym. Uważał, że tylko konsekwentny i sprawiedliwy władca może utrzymać porządek w państwie. Kierował się sprawiedliwością, zapomniał o prawach boskich i o duchowych potrzebach swego ludu. Poniósł klęskę.
Biblijny Salomon to uosobienie szlachetności i sprawiedliwości. Salomon zawsze wydaje słuszne wyroki, jest mądrym człowiekiem Starym Testamencie pokazano Boga jako Stwórcę który potrafi opiekować się swym ludem ale tez srogo karać. Bóg to władca sprawiedliwy, surowy, wynagradza dobro, a za zło karze.
Karol Wielki z "Pieśni o Rollandzie" to wzór władcy. Najważniejszą wartością była dla niego wiara. Jest odważny, bohaterski, zawsze podejmuje odpowiednie decyzje. Posiada wszystkie cechy doskonałego rycerza, jest troskliwym królem, dba o swoich poddanych i jest dla nich ideałem.
Moralność powinna godzić się z władzą. Władza dobra to ta oparta na sprawiedliwości, wierze. Dobro ogółu powinno być najważniejsze. Władca nie powinien straszyć, terroryzować poddanych. Ludzie nie mogą się bać swojego króla, powinni żyć w spokojnym państwie. Ciężko jednak znaleźć takiego władcę, który będzie się kierował moralnością, etyką, troszczył o losy ojczyzny i dbał o dobro swoich obywateli.
