1. Humanizm to zjawisko w kulturze XV -wiecznej Europy, którego nazwa wywodzi się od słowa "humanitas" z łaciny ludzkość. Koncentrował całą uwagę na odnowieniu starożytności, jej całego dobytku i wiedzy, ponieważ dzięki temu możliwe było korzystanie z tego wspaniałego źródła. Znajomość kultury antycznej pozwalała rozwijać humanistom badanie samych siebie. Najważniejszy stał się człowiek i poszanowanie jego godności. Celem humanistów było dążenie do zgłębienie odpowiedzi na najbardziej nurtujące ludzi pytania, dotyczące sensu naszego życia i istnienia świata. Zainteresowanie starożytnością doprowadziło do badania łaciny, którą pisał Platon, Cyceron. Irenizm, czyli poszanowanie pokoju, określał stosunek humanistów do władzy kościelnej. Popularyzatorami tej idei byli: Erazm z Rotterdamu, Andrzej Frycz Modrzewski i Jan Kochanowski.

2. Reformacja jest ruchem religijnym i społecznym, a także kulturalnym, który powstał w wyniku niezadowolenia z organizacji Kościoła i jego funkcjonowania. Ten bunt miał odzwierciedlenie w licznych wystąpieniach reformatorów. Pierwszym był Marcin Luter, który w 1517 roku przybił na drzwiach kościoła w Wittemberdze swoje tezy, krytykujące politykę odpustową duchownych. Kwestionował on niektóre doktryny kościelne. Jego wystąpienie miało szeroki odgłos w Europie w postaci podobnych działań, które w niedługim czasie doprowadziły do utworzenia odrębnych religii. Miały one wychodzić naprzeciw człowiekowi, zagrożonemu i zabłąkanemu we współczesnym świecie, rozdartym pomiędzy Boga, a szatana.

3. Epikureizm to nurt filozofii, zapożyczonej ze starożytności. Nazwa pochodzi od jej założyciela Epikura, który twierdził, że przyjemność daje człowiekowi szczęcie. Według niego istnieje przyjemność pozytywna i negatywna; pierwsza uzależniona jest od sytuacji, druga natomiast jest ataraksją, czyli absolutnym spokojem i brakiem troski. Epikurejczycy sądzili, że cnota i rozsądek doprowadzić może do szczęścia. Hasłem ich było "carpe diem", czyli "łap dzień", wynikające z radości i uwolnienia od lęku i myśli o śmierci.

4. Stoicyzm to drugi ważny nurt, sięgający starożytności. Za założyciela szkoły uważa się Zenona z Kition. Był on filozoficznym materialistą i racjonalistą, przekonywał o jedności bytów. Wiązał on ściśle szczęście, rozum i cnotę. Szczęściem według stoików było zdobycie cnoty, która jest najwyższą wartością. Pozwala ona bowiem na zupełne uniezależnienie się od czynników, które mogą doprowadzić do zburzenia naszego spokoju wewnętrznego. Należy wyrzekać się wartości czysto materialnych, ponieważ one i tak przemijają. Ważne jest dla stoików życie według rytmu przyrody, gdyż jest ona harmonią. Postawa stoików jest poważna, rygorystyczna. Według nich w społeczeństwie powinien panować porządek, każdy ma pełnić swoją rolę.

5. Antropocentryzm jest poglądem, sytuującym człowieka w centralnej części świata, nie znaczy to jednak, że nie zwraca się uwagi na Boga. Antropocentryzm przeciwstawia się średniowiecznemu teocentryzmowi z takiego względu, że bardzo interesuje się wszystkimi dokonaniami człowieka, jego psychiką i możliwościami. Liczy się więc indywidualny człowiek, który może się rozwijać i zdobywać świat, dzięki swojemu rozumowi Dlatego w polu zainteresowań znalazło się wiele dziedzin, związanych z życiem ziemskim.

6. Zainteresowanie antykiem- przejawiało się ono w wielu dziedzinach, ponieważ humaniści czerpali wiedzę z dorobku starożytnych, aby rozwijać swoją naukę. Korzystano z dzieł filozoficznych, wzorowano się na kunszcie i technikach w architekturze, rzeźbie i malarstwie, niemniej jednak najwięcej na antyku skorzystała literatura. Sięgali bowiem jej twórcy do pisarzy klasycznych, zapożyczali gatunki literackie, tematy, poetykę. W utworach renesansowych dużo jest motywów mitologicznych. Zaczęto również zwracać uwagę na samą postać twórcy, który zdobywa sławę dzięki swoją pracą artystyczną. W renesansie wypracowano model poety doctus, czyli poety wykształconego, prawdziwego humanisty, który cały czas udoskonala swój twórczy warsztat.

7. Dziedziny udoskonalone w renesansie:

- geografia;

- filologia, dzięki rozwinięciu studiów nad językami starożytnymi, ale też rozwojowi języka narodowego;

- drukarstwo;

- archeologia;

- psychologia, nie nazwana tak jeszcze, ale odkrywająca już odrębność ludzkiej osobowości;

- astronomia, dzięki wielkim odkryciom Mikołaja Kopernika.