Literackim pierwowzorem filmu "Ogniem i mieczem" była pierwsza część trylogii jednego z największych polskich pisarzy - Henryka Sienkiewicza.

Sienkiewicz pochodził z bardzo ubogiej rodziny, w 1855 roku wyjechał do Warszawy, w latach 1866-1869 poświęcił się studiowaniu prawa oraz filologii i historii na wydziale Szkoły Głównej. W latach 1872-1887 pracował jako dziennikarz i felietonista w jednym z warszawskich pism. W 1874 roku stał się współwłaścicielem słynnego dwutygodnika "Niwa", od 1882 do 1887 roku sprawował funkcję redaktora w piśmie "Słowo". Z czasem został wysłany do Ameryki Północnej i został korespondentem "Gazety Polskiej". Przebywając na Zachodzie, zapoznał się z Heleną Modrzejewską. Połączyła ich głęboka przyjaźń, wspólnie próbowali stworzyć w Kalifornii tzw. "komunę rolną" (lata 1876-1878). W 1886 roku, Henryk Sienkiewicz wybrał się w podróż do Konstantynopola, zwiedził również Ateny i Włochy. Stamtąd wyruszył do Hiszpanii, w której spędził jakiś czas. W 1890 roku pojechał do Zanzibaru i spędzał dni głównie na wędrówkach po dzikich terenach i polowaniach. Przy różnych okazjach odwiedzał Polskę, szczególnie lubił przebywać w Zakopanem.

Tuż po wybuchu pierwszej wojny światowej wyemigrował do Szwajcarii. Wspólnie z A. Osuchowskim oraz I. J. Paderewskim zorganizował "Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce". Współinicjator budowy pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie, wraz z innymi emigrantami doprowadził do powstania "Kasy Mianowskiego".

Starał się w możliwie największym stopniu wesprzeć działania narodowo-wyzwoleńcze w okupowanej Polsce. Napisał rozliczne artykuły o tematyce związanej z prześladowaniem dzieci polskich we Wrześni oraz o treści jawnie występującej przeciwko zaborcom, w których głosił pochwałę polskiej świadomości narodowej i potrzebę odzyskania autonomii. Był wielkim propagatorem "Narodowej Demokracji".

Twórczość Henryka Sienkiewicza jest bardzo bogata i różnorodna. Jednymi z najsłynniejszych utworów pisarza są krótkie nowelki. W Polsce powstały: "Hania" (1880), "Szkice węglem" (1880), "Za chlebem" (1880), "Janko muzykant" (1880), "Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela" (1880), "Bartek Zwycięzca" (1882), "Jamioł" (1882); cztery znakomite opowiadania, powstały już w czasie pobytu Sienkiewicza w Stanach Zjednoczonych. Są to: "Orso" (1880), "Latarnik" (1882), "Sachem" (1889), "Wspomnienie z Maripozy" (1889). Autor dotykał w nich bardzo trudnej problematyki społeczno-obyczajowej, charakterystycznej dla programu epoki pozytywizmu. Głosił potrzebę "pracy u podstaw", przejawiającej się w pomocy najuboższym oraz emancypacji kobiet i żydów.

Największą sławę Sienkiewicz zyskał dzięki swoim powieściom historycznym. Stworzył niezwykle kunsztowny cykl, składający się z trzech obszernych tomów: "Ogniem i mieczem", "Potop" i "Pan Wołodyjowski". Dzieło miało służyć pokrzepieniu serc Polaków przebywających w kraju i za granicą. Ukazywało heroiczne wyczyny rycerstwa polskiego w czasach, kiedy nasza ojczyzna znalazła się w bardzo trudnej sytuacji politycznej. Przypominało o znaczeniu "ducha narodowego" w społeczeństwie oraz o jego ogromnej sile. Powstanie "Trylogii" - umowna nazwa obszernej kompozycji epickiej Sienkiewicza - poprzedzało ukazanie się w 1880 roku "Noweli tatarskiej", w której tłem dla rozgrywających się wypadków była ta sama epoka historyczna. Autor zajmował się pisaniem "Ogniem i mieczem", "Potopu" oraz "Pana Wołodyjowskiego" w latach 1883-1888. Pierwsze wydanie dzieła zakończyło się dużym sukcesem i przyniosło twórcy międzynarodową sławę. Akcja poszczególnych części rozgrywa się w czasach walk między wojskami polskimi i siczą kozacką ("Ogniem i mieczem"); najazdu szwedzkiego i obrony zakonu w Częstochowie ("Potop") oraz w początkach wojny polsko-tureckiej, gdy Polacy utracili Kamieniec Podolski ("Pan Wołodyjowski"). Przedstawiane w dziele wydarzenia są zgodne ze stanem badań historycznych. Pisarz wykazał się wybitną znajomością różnych materiałów historycznych, traktujących o wypadkach z przeszłości naszego kraju. Trylogia wiernie oddaje klimat dawnych czasów, ukazuje przebieg takich bitew jak: pod Zbarażem, Częstochową, Kamieńcem Podolskim, na których tle autor przedstawił losy postaci historycznych jak i fikcyjnych. Bohaterami posiadającymi swoje faktyczne odpowiedniki są przede wszystkim: Jan Kazimierz, Stefan Czarniecki, Bohdan Chmielnicki, Jeremi Wiśniowiecki, Karol Gustaw, Radziwiłłowie; Jan Skrzetuski, Kmicic, czy Pan Wołodyjowskiei mieli swoje historyczne pierwowzory, jednak w ich charakterystyce przeważają wybitne cechy, nadane im przez samego pisarza.

W bardzo podobnym nastroju do Trylogii, Sienkiewicz utrzymał swoją kolejną powieść historyczną, pt. "Krzyżacy" (powstała w 1900 roku). Rzecz dzieje się w czasie, kiedy w Polsce władzę sprawował król Władysław Jagiełło. Przebieg wypadków determinują losy kilku postaci, ukazane na tle konfliktu polsko-krzyżackiego. W finale poznajemy szczegółowy obraz przebiegu słynnej bitwy pod Grunwaldem, którą rozegrano w 1410 roku.

Za jedno z najbardziej poczytnych arcydzieł w światowej literaturze, uznaje się powieść Henryka Sienkiewicza pt. "Quo vadis". Książka ukazuje zdarzenia, które miały miejsce w starożytnym Rzymie, za czasów panowania Cezara Nerona.

Bezsporna jest rola pisarza, jaką odegrał podczas kształtowania się współczesnej powieści psychologicznej. Jest autorem wybitnej książki pt. "Bez dogmatu" (1891), będącej świetnym przykładem utworu traktującego o psychologii wewnętrznej człowieka i trudach jego egzystencji. Opowiada historię pewnego dekadenta , zmuszonego borykać się z rozlicznymi problemami natury egzystencjalnej.

Inne utwory pisarza, nie zyskały już tak wielkiej sławy jak wymienione powyżej. Bynajmniej jednak nie można zarzucić im braku kunsztowności. Są to: saga o losach "Rodziny Połanieckich" (1895) oraz lekka i efektowna powieść przygodowa dla młodzieży, "W pustyni i w puszczy" (wydana 1911 roku, od wielu lat jest jedną z lektur obowiązkowych, przewidzianych w programie nauczania dla uczniów szkół podstawowych w Polsce).

W 1999 roku na ekranach kin pojawiła się filmowa adaptacja "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza w reżyserii Jerzego Hoffmana. Jest to bardzo wierne odwzorowanie utworu literackiego. Reżyser nie wprowadził żadnych innowacji, które mogłyby mieć wpływ na zmianę zawartości treściowej filmu i przebieg wypadków. Tłem historycznym "Ogniem i mieczem" jest wojna Polaków z Kozakami, tzw. powstanie Bohdana Chmielnickiego. Całość została zrealizowana w zgodzie z założeniami Sienkiewicza. Występujący w dziele bohaterowie to postaci heroiczne, stworzone na wzór ukazanych w epopei starożytnego pisarza - Homera. Dysponują wielką inteligencją i ogromną siłą, uczestniczą w serii niekończących się przygód: wyprawiają się w dzikie i nieprzyjazne ludziom tereny i rozwiązują zadania przekraczające możliwości przeciętnego człowieka. Onufry Zagłoba dorównuje swoimi fortelami Odyseuszowi, Pan Wołodyjowski jest niepokonany w walce na szable i zwinny niczym wojownicy spod Troi, natomiast Jan Skrzetuski charakteryzuje się niesamowitym bogactwem wewnętrznym i "czystością ducha". Film pochłonął ogromny budżet, jest to największa z dotychczasowych polskich superprodukcji. Jego realizacja była długotrwała i z pewnością kosztowała zespół twórców wiele wysiłku i poświęcenia.

Wraz z kilkorgiem przyjaciół uczestniczyłem w jednej z pierwszych projekcji filmu. Zanim przystąpię do omówienia całości, chciałbym przybliżyć wszystkim sylwetkę reżysera.

Hoffman jest jednym z najbardziej znanych twórców w polskiej kinematografii. W 1955 roku otrzymał uprawnienia reżyserskie Wyższej Szkoły Filmowej w Moskwie Swoją karierę rozpoczynał od produkcji krótkometrażowych i dokumentalnych, najgłośniejszym dziełem tego typu był film "Uwaga chuligani!!!", za który w 1955 roku otrzymał prestiżową nagrodę Syreny Warszawskiej). Inne znane i poważane kompozycje to: "Dzieci oskarżają" (powstałe w roku 1957), "Pamiątka z Kalwarii" (1958), "Typy na dziś" (1959, otrzymały wyróżnienie na Festiwalu filmowym w Mannheim) oraz "Dwa oblicza Boga" (z 1960 roku, zdobyły nagrodę Złotego Lajkonika na Festiwalu filmowym w Krakowie). Z czasem zajął się tworzeniem filmów pełnometrażowych, początkowo współpracował z E. Skórzewskim. Ich wspólne dzieła to: "Gangsterzy i filantropi" (z roku 1962), "Prawo i pięść" (1964), "Trzy kroki po ziemi" (1965, film otrzymał Srebrny Medal na MFF w Moskwie). Jerzy Hoffman wszedł na stałe do grona najwybitniejszych polskich twórców, przede wszystkim dzięki wyreżyserowaniu "Pana Wołodyjowskiego" (1986) oraz "Potopu" (1974, otrzymał nominację do Oskara). Od początku swojej pracy artystyczne, Hoffman bardzo interesował się twórczością Henryka Sienkiewicza. Dokonanie filmowej adaptacji dwóch części trylogii nastręczyło mu ogromnie dużo problemów, miał wielkie trudności ze zgromadzeniem odpowiednich środków finansowych na potrzeby produkcji. Pomimo licznych przeciwności losu, reżyser mistrzowsko wywiązał się z postawionego sobie zadania. Zarówno premiera "Pana Wołodyjowskiego" jak i "Potopu" zakończyły się sukcesem i przyniosły artyście światową sławę. Ze względu na trudne warunki polityczno-społeczne w Polsce, z realizacją "Ogniem i mieczem" Hoffman musiał poczekać aż do końca lat dziewięćdziesiątych.

Warto wspomnieć również o takich filmach jak: "Trędowata" (1976) i "Znachor" (1981), które zostały entuzjastycznie przyjęte przez krytyków i szybko zyskały popularność wśród odbiorców z kraju i zagranicy.

Akcja "Ogniem i mieczem" ma swój początek w 1647 roku. Jeden z posłańców polskiego księcia Jeremiego Wiśniwieckigo, młody i bardzo waleczny Jan Skrzetuski (Michał Żebrowski) powraca właśnie z Krymu z wiadomościami o tym, jak mają się stosunki z zagranicznymi sąsiadami. W czasie drogi staje się świadkiem napaści na słynnego wodza siczy kozackiej - Bohdana Chmielnickiego (w tej roli wystąpił ukraiński aktor - Bohdan Stupka). Po krótkim zastanowieniu, postanawia pomóc mężczyźnie i swoimi szermierczymi umiejętnościami ratuje go od niechybnej śmierci. Po jakimś czasie obserwujemy Skrzetuskiego, który biesiaduje w karczmie w towarzystwie swoich przyjaciół, m. in.: Onufrego Zagłoby (Krzysztof Kowalewski) oraz Longinusa Podbipięty (w tę postać mistrzowsko wcielił się znakomity polski aktor - Wiktor Zborowski). Mężczyźni rozprawiają o zdarzeniu, w którym niedawno uczestniczył Skrzetuski. Zastanawiają się, czy aby bohater dobrze zrobił pomagając Chmielnickiemu, zważywszy na fakt, że coraz bardziej wzrasta konflikt pomiędzy Polakami i Kozakami, który może doprowadzić do wojny. Chwilę później wyruszają w drogę do pałacu księcia. Na drodze spotykają piękną Helenę Kurcewiczówną (Izabela Scorupco) oraz jej opiekunkę (Ewa Wiśniewska). Helena i Skrzetuski od razu przypadają sobie do gustu. Młody rycerz jest pod wielkim wrażeniem wyglądu i inteligencji dziewczyny. W kolejnych scenach stajemy się świadkami narodzin bardzo głębokiego uczucia pomiędzy Janem i Heleną. Ich miłość spotyka się z wielką dezaprobatą ze strony jednego z pułkowników kozackich - Bohuna (w tej roli Aleksandr Domogarow, rosyjski aktor). Jest to młodzieniec o wielkim temperamencie, konfliktowy i często zachowujący się w sposób bardzo okrutny. Niegdyś otrzymał on zgodę od opiekunów Heleny, że kiedy ta osiągnie wiek dorosły, będzie mógł pojąć ją za żonę. Postanawia czym prędzej zwrócić się po to, co mu się prawnie należy. Rychło dochodzi do spotkania Bohuna i Skrzetuskiego, Jan poznaje zamiary Kozaka i decyduje się za wszelką cechę ochronić przed nim swoją ukochaną. Odtąd mężczyźni stają się najgorszymi wrogami. W międzyczasie dochodzi do wybuchu wielkiego powstania kozackiego. Rycerstwo polskie zostaje czym prędzej zmobilizowane, wszyscy bohaterowie zostają zmuszeni do uczestnictwa w działaniach wojennych. Zadaniem Skrzetuskiego jest przedostanie się na tereny siczy i rozpoczęcie działań zwiadowczych dotyczących siły i liczebności wojsk nieprzyjaciela. Podczas wykonywania zadania zostaje pochwycony i trafia do niewoli. Jego nieobecność stanowi świetną okazję dla Bohuna, który jakiś czas temu postanowił porwać Helenę. Przedostaje się do domu dziewczyny i niezauważony przez nikogo uchodzi z nią do swojej kryjówki mieszczącej się w Czarcim Jarze. Tam oczekuje go straszliwa czarownica Horpyna, której zadaniem jest opiekować się Helleną. Sklrzetuskiemu udaje się w końcu powrócić do swojego domu, od razu dowiaduje się o tym, co stało się z najdroższą mu osobą i wpada w wielkie oburzenie. Jego głównym celem staje się odnalezienie ukochanej i zemsta na okrutnym Bohunie. Działania postaci będą odtąd determinowały filmową akcję...

Jerzy Hoffman wyposażył swój film w doborową obsadę. W role postaci pierwszoplanowych wcielili się najbardziej znani aktorzy polskiego kina i sceny teatralnej. Na wielkim ekranie pojawili się również artyści z Rosji i Ukrainy). Według mnie wszyscy wykazali się ogromnym talentem i wykreowali niezwykle realistyczne i żywe postaci. W roli Heleny Kurcewiczównej zobaczyliśmy piękną Izabelę Scorupco, która cieszy się sławą również poza granicami naszego kraju. Zagrała przyjaciółkę Jamesa Bonda w hollywoodzkiej superprodukcji ukazującej perypetie agenta 007, pt. "Golden Eye". W "Ogniem i mieczem" Scorupco zaprezentowała widzom postać delikatnej panny wywodzącej się z rodziny szlacheckiej, która na co dzień jest bardzo melancholijna i uczuciowa. W sytuacjach ekstremalnych aktorka ukazała jej drugą naturę. Helena potrafi być bardzo żywiołowa, umie podejmować trafne decyzję pomimo niesprzyjających warunków. Uważam, że artystka znakomicie wywiązała się z powierzonego jej przez reżysera zadania. Świetną postać wykreował Michał Żebrowski. Należą mu się podwójne brawa, choćby ze względu na fakt, że ten niespełna dwudziestosześcioletni aktor jak dotychczas zagrał w niewielu polskich produkcjach filmowych. Zadebiutował w 1993 roku, jako jeden z żołnierzy z pułku, którego funkcjonowanie przedstawiono w "Samowolce". W latach 1994-1996 poświęcił się wyłącznie grze w teatrze. Widzowie mogli zobaczyć go w takich sztukach jak: "Kordian" (1994), "Wesele" (1995), "Foto-finisz", "Iwanow", "Horsztyński", "Miłość i gniew", "Rutherford i syn", "Zmowa świętoszków" (wszystkie odbyły się w 1996 roku). W 1996 roku wystąpił w filmie "Poznań 56", a w 1997 w serialu telewizyjnym pt. "Sława i chwała". W "Ogniem i mieczem", Żebrowski zaprezentował się bardzo dobrze. Jan Skrzetuski prezentuje swoją postawą najlepsze z możliwych zachowań polskiego żołnierza z dawnych czasów. Ma wielkie poczucie narodowej tożsamości, jest świetnym wojownikiem, którego cechuje niezwykły zmysł taktyczny. Ponadto zachowuje się bardzo honorowo, jest lojalny wobec swojego otoczenia, uczciwy i szczery. Potrafi być również współczujący i służy pomocą potrzebującym. Charakteryzuje się wielkim bogactwem wewnętrznym. Jestem pewien, że aktor poświęcił mnóstwo czasu i energii na stworzenie tak barwnej postaci. Należy wspomnieć o Krzysztofie Kowalewskim, który wcielił się w najsympatyczniejszą postać filmu - Onufrego Zagłobę. Przedstawił człowieka dysponującego niesamowitym poczuciem humoru i mistrzowsko władającego inteligentnym dowcipem. Zagłoba jest zawsze uśmiechnięty, potrafi szczerze śmiać się z siebie, bardzo często wdaje się w "pojedynki na słowa", w których zawsze odnosi pełne zwycięstwo, nie pozostawiając na swoim przeciwniku "suchej nitki". Cechuje go wielki spryt, niejednokrotnie udaje mu się osiągnąć zamierzone cele wyłącznie za sprawą dobrze ułożonego podstępu. Bardzo podobała mi się rola Pana Wołodyjowskiego w wykonaniu Zbigniewa Zamachowskiego. Moim zdaniem świetnie wcielił się w postać niezwykle odważnego "Małego rycerza". Już sam jego wzrost i tężyzna fizyczna odzwierciedlały książkowego Pana Michała. Bohater to człowiek obdarzony wielką zwinnością i sprytem. Udało mu się świetnie opanować najróżniejsze techniki walki na szable, w starciu posługuje się zarówno prawą jak i lewą ręką. Jest doprawdy niepokonanym wojownikiem i często daje popisy swoich umiejętności. Przyznam, że nie spodziewałem się, że Zamachowski będzie zachowywał się na ekranie aż tak dynamicznie. Najlepiej udało mu się zagrać w scenie pojedynku z Bohunem, która jest bardzo krwawa i prezentuje się tak realistycznie, że aż zapiera dech.

W dziele Henryka Sienkiewicza, największą siłą wśród polskich rycerzy odznaczał się Longinus Podbipięta. Pisarz nadał mu niemalże rangę herosa, uczynił go postacią dysponującą nieograniczonym potencjałem do walki. Nie inaczej prezentuje się filmowy Podbipięta, w którego wcielił się Wiktor Zborowski. Na jego plecach, w ogromnej, skórzanej pochwie, wisi ciężki, obosieczny miecz. Ów przedmiot jest nazywany przez swojego właściciela "Zerwikapturem". Mężczyzna jest bardzo wysoki i potężny, podobno za jednym zamachem potrafi ściąć trzy głowy. Jego największym pragnieniem jest dokonanie wielkich czynów, które zapewniłyby mu sławę i uznanie ze strony przyszłych pokoleń.

Andrzej Seweryn zaprezentował widzom postać rozważnego i wymagającego wiele od swoich poddanych władcy. Bardzo dobrze zagrał księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. Wydaje mi się, że całą swoją osobą starał się oddać majestat władcy i otaczającą go atmosferę. Wykorzystywał różne techniki gry aktorskiej, znakomicie operował głosem, mimiką i gestykulacją.

Jako legendarny Chan Tuchaj-bej, przewodnik kozackiej siczy, w "Ogniem i mieczem" wystąpił słynny w Polsce i za granicą Daniel Olbrychski. Gra tego aktora potrafi wzbudzić zainteresowanie nawet najbardziej wybrednych i krytycznych widzów. Jak zwykle dał wielki popis swoich umiejętności. Zaprezentował się jako dziki i nieujarzmiony wojownik, już niemłody jednak pełen życiowej energii i dążący za wszelką cenę do realizacji zamierzonych planów.

Wydaje mi się, że osobne miejsce należy poświęcić na omówienie gry Aleksandra Domogarowa. Postać filmowego Bohuna zrobiła na mnie największe wrażenie. Uważam, że za tę rolę Domogarow powinien otrzymać Oskara. Zdecydowanie najlepiej zaprezentował się publiczności. W utworze Henryka Sienkiewicza, Bohun jest bohaterem najdzikszym i najbardziej brutalnym. Jest w stanie zrobić rzeczy najgorsze w celu zrealizowania zadania, które zostało mu powierzone. Kiedy ma zamiar czegoś dokonać, nic ani nikt nie jest w stanie mu w tym przeszkodzić. Zapałał namiętną miłością do Heleny i będzie chciał za wszelką cenę uczynić z niej swoją małżonkę. Nie są dla niego ważne ani normy moralne ani żadne obyczaje. Opór ze strony dziewczyny zdaje się nie mieć dla niego żadnego znaczenia. Wbrew woli ogółu porywa Helenę i postanawia ją uwięzić. Nie boi się reakcji Skrzetuskiego, jest gotowy stanąć z nim do pojedynku na śmierć i życie i z góry zakłada własne zwycięstwo. Swoim postępowaniem w końcu sprowadzi na siebie śmierć. Domogarow dzięki swojej mistrzowskiej grze aktorskiej, oddał wszystkie cechy, charakterystyczne dla książkowej postaci. Nawet jego wzrok budził podziw odbiorców oraz wywoływał nastrój grozy. Doskonale posługiwał się głosem, jego krzyk był naprawdę przerażający, poruszał się niemalże jak zwierzę, gesty miał gwałtowne, urywane i bardzo dynamiczne. W moim przekonaniu jest to jak dotąd najlepsza kreacja aktorska w historii polskiej kinematografii.

Bardzo dobrze zagrali artyści, którzy wcielili się w role postaci drugoplanowych. Wojciech Malajkat wystąpił jako Rzędzian, Anna Majcher była pełną werwy pracownicą karczmy, w której przez jakiś czas dzieje się akcja, Maciej Kozłowski zagrał wielkiego wojownika o pseudonimie Krzywonos a Ewa Wiśniewska pojawiła się w roli opiekunki pięknej Heleny Kurcewiczówny. Z licznych wywiadów, udzielanych przez reżysera dla dziennikarzy radia, prasy i telewizji, dowiedziałem się, że na planie "Ogniem i mieczem" wystąpiło ogółem stu osiemnastu aktorów i około dwóch tysięcy statystów.

Wielkie brawa należą się specjalistom, którzy stworzyli filmowe dekoracje. Scenografia prezentuje się bardzo wiarygodnie, zdecydowanie najlepiej prezentują się wnętrza budynków mieszkalnych dawnego społeczeństwa polskiego oraz obozy i małe wioski kozackie. Wszystko zostało wykonane z wielkim pietyzmem, poznajemy najróżniejsze sprzęty, przeznaczone do codziennego użytku, a także przedmioty służące do wystroju wnętrza: ścienne obrazy, plecionki i skóry dzikich zwierząt. Podczas odpowiednich przygotowań, twórcy wykorzystali podobno około 6000 rekwizytów!!! Na uwagę zasługują kostiumy poszczególnych postaci. Stanowią one dokładne odwzorowanie ubiorów z dawno minionej epoki, kobiety noszą piękne suknie, podczas gdy na dworze panują trudne warunki pogodowe, są odziane w grube i ciepłe futra. Mężczyźni przeważnie są odziani w mundury, do których zostały przytroczone najróżniejsze przedmioty z żołnierskiego ekwipunku. Stroje kozackie to w przeważającej części skóry i płócienne koszule, na głowie mają piękne, futrzane czapki a na nogach wysokie buty z cholewami.

"Ogniem i mieczem" w reżyserii Jerzego Hoffmana obfituje w nieoczekiwane zwroty akcji oraz wiele scen batalistycznych. Bitwy miedzy wojskami polskimi a niezliczoną armią dzikich wojowników kozackich są niezwykle krwawe. Podczas starć nie bierze się jeńców, walka toczy się "na śmierć i życie". Ranni są nabijani na długie żerdzie, posiadające specjalnie w tym celu naostrzony jeden z końców, a potem ustawieni wokół terenu, na którym rozegrała się bitwa. Działania wojenne obejmują również walkę zaczepną i podjazdową. Na ziemie wroga wysyła się niewielkie oddziały, których zadaniem jest zgładzenie ludności cywilnej i spalenie wsi.

W filmie wykorzystano naprawdę znakomite efekty specjalne. Poszczególne sceny składają się z niesamowitych ujęć. Akcja jest wartka i rozgrywa się w sposób efektowny. Przedstawiane zdarzenia są interesujące, widz z dużym niepokojem oczekuje ich następstw. Moim zdaniem komputerowe tricki, których użyli realizatorzy w niczym nie ustępują tym z hollywoodzkich superprodukcji. Największe wrażenie zrobił na mnie moment, w którym Longinus Podbipięta zostaje przebity kilkunastoma strzałami nieprzyjaciela. Całość jest tak skonstruowana, jakby rzeczywiście w aktora wbiła się wielka ilość metalowych grotów. Świetnie prezentuje się również scena bitwy pod monumentalną twierdzą Zbaraż.

Istotną funkcję w dziele Hoffmana pełni również muzyka. Ścieżka dźwiękowa została rewelacyjnie skomponowana przez Krzesimira Dębskiego. Bardzo dobrze podkreśla wartość emocjonalną przedstawianych scen. Składa się ze skrajnych dźwięków, począwszy od cichych i niezwykle nastrojowych a skończywszy na mocnych i dobitnych (szczególnie w momentach potyczek wojsk polskich z nieprzyjacielem). W tle wydarzeń ukazanych w pierwszych scenach filmu, dało się słyszeć pieśń "Dumka na dwa serca". Wykonywali ją znakomici wokaliści: Mieczysław Szcześniak oraz Edyta Górniak i zrobili to wyśmienicie. Słowa utworu napisał najsłynniejszy polski twórca tekstów: Jacek Cygan. Kompozycja opierała się na elementach zaczerpniętych z folkloru ukraińskiego.

Uważam, że Jerzemu Hoffmanowi udało się stworzyć bardzo dobrą adaptację filmową jednego z największych dzieł w polskiej literaturze. "Ogniem i mieczem" to jeden z najlepszych filmów jakie dotychczas oglądałem. Polecam wszystkim, niezależnie od wieku.