Przyroda na pewno ma wpływ na to, jak człowiek odbiera otaczający go świat. Od najdawniejszych czasów natura była jedną z głównych inspiracji dla artystów: malarzy, pisarzy, poetów i muzyków. Przyroda była postrzegana przez nich na różne sposoby - zależało to od epoki, w której żył dany artysta oraz od wyznawanego przez niego światopoglądu. W zależności od tych wszystkich czynników, natura w różnych dziełach była kreowana i opisywana zupełnie inaczej. Ludzie, nawet w dzisiejszych czasach są wbrew pozorom bardzo związani z naturą - kontakt z nią wywołuje u nas bardzo pozytywne emocje. Artyści przeżywają je ze zdwojoną siłą, dlatego tak chętnie uwieczniają naturę w swoich dziełach. Miały one przekazać następnym pokoleniom informację o tym, jak ważna była dla nich natura. Swoją tezę postaram się poprzeć kilkoma argumentami.
Zacznę od twórczości Jana Kochanowskiego - ten wyjątkowy artysta był bardzo związany z przyrodą. Jego życiem rządził naturalny bieg zdarzeń. Swój podziw nad pięknem natury zawarł w wielu wybitnych utworach, m.in. we fraszkach: Na dom w Czarnolesie oraz Na lipę. W tych tekstach chwali on zalety i zbawienne działanie przyrody na człowieka. Przekazuje prawdę o tym, że jedną z najważniejszych wartości w życiu każdego z nas jest więź z przyrodą i naturalna wewnętrzna harmonia.
Twórca ten pochwałę przyrody zawarł również w Pieśniach, jako najważniejszą z nich należy wymienić Pieśń świętojańską o Sobótce. Jan Kochanowski opisuje w niej piękno życia na wsi, które wypełnione jest bliskim kontaktem z naturą, wywierającą na człowieka zbawienny wpływ. Pomaga człowiekowi cieszyć się życiem i korzystać w pełni z jego uroków. Najbardziej wskazane jest życie w harmonii z naturą, w zgodzie z odwiecznym rytmem - dlatego nasze życie oraz obowiązki powinny być mu poddane.
Epoką, w czasie której natura odgrywała ogromną rolę w sztuce jest z pewnością romantyzm. Malarze i poeci bardzo często przedstawiali jej piękno w swoich dziełach. Ich tematem stały się niezwykłe zjawiska naturalne, wyjątkowy klimat i nastój, który im towarzyszył. Szczególną rolę przypisywano wierzeniom i legendom ludowym, które jak wiadomo, od zawsze związane były z kultem przyrody.
Uważam, że najwybitniejszym twórcą romantycznym był, uznawany za naszego wieszcza narodowego, Adam Mickiewicz. W jego twórczości możemy znaleźć wiele utworów, w których ważną rolę odegrała natura - poeta nadawał jej w zależności od utworu różne znaczenia.
Najlepszym przykładem tego, że Adam Mickiewicz przyznawał naturze istotną rolę są Ballady i romanse. Potęgę i siłę przyrody, konsekwencje jej gniewu oraz ostrzeżenie, że nie warto igrać z siłami natury, ponieważ poniesie się za to surową karę, zawiera jedna z najpopularniejszych ballad tego twórcy - Świtezianka.
Kolejnym utworem, w którym Adam Mickiewicz ukazał piękno przyrody - uroki życia na polskiej wsi i obrzędy z nim związane - jest Pan Tadeusz. W tej epopei ukazana została więź, która łączy ludzi z naturą.
Duży wpływ na Adama Mickiewicza wywarła wędrówka po krajach Orientu - wrażenia i refleksje z tych podróży zawiera jego dzieło pt. Stepy akermańskie. Autor opisał tu swój podziw i szacunek dla przyrody, która kojarzyła mu się z potęgą, tajemnicą i mistycznością. Podmiot liryczny jest samotnym wędrowcem, który musi radzić sobie z tęsknotą do ojczyzny i skazany jest na łaskę przyrody.
W epoce Młodej Polski pięknie opisywał przyrodę Jan Kasprowicz. Najpiękniejszym utworem jego autorstwa jest Krzak dzikiej róży. Natura stała się w tym tekście symbolem. Kwitnąca róża jest wyobrażeniem młodości i pełni życia, limba, to śmierć, proces przemijania. Wiersz ten zawiera głębokie przesłanie filozoficzne - utwór powstawał w czasie, w którym dominował dekadentyzm. Ogólnie uważano, że życie straciło sens, ponieważ nadchodzi koniec świata. Dlatego we wszystkich utworach dominował pesymizm i katastroficzne wizje.
Chciałabym teraz przejść do omówienia malarstwa. To jedna z dziedzin sztuki, w której najłatwiej wyrazić piękno przyrody. Niezwykłym talentem w plastycznym odzwierciedlaniu piękna natury wykazali się angielscy artyści John Constable oraz William Turner. Ulubionym krajem, którego przyrodę malowali były Włochy. To tu znaleźli największą inspirację. Ich obrazy można by określi jako "ciepłe", niemal sielankowe portrety natury: wiejskiego życia, piękna krajobrazu, bogactwa lasów i żyjących w nich zwierząt. Ludzie żyjący w tamtej epoce zachwycali się takiego typu obrazami, które przenosiły ich w piękne, bezpieczne, spokojne i szczęśliwe krainy - działo się tak, dlatego, że bardzo tęsknili za życiem w zgodzie z naturą..
William Turner szczególnie zachwycony był wschodem słońca - taki właśnie widok często pojawia się w jego twórczości. Wschód słońca wywoływał u niego pozytywne emocje i skojarzenia z ciągle odradzającym się życiem. Przykładem takiego obrazu jest m.in. Wschód słońca nad zamkiem w Norham. To dzieło, które jest dowodem jego wielkiego talentu i doskonałego zmysłu obserwacji.
Dolina w Dedham to obraz Johna Constable`a - dzieło to przedstawia ład, jaki panuje w przyrodzie, to niemal wizja Arkadii - krainy wiecznego szczęścia. Obraz ten jest stworzony z osobistej inspiracji - tęsknoty artysty za miejscami, które są mu bardzo bliskie.
Moim zdaniem najbardziej interesującymi artystami byli reprezentanci impresjonizmu. Stworzyli oni bardzo ciekawą technikę malarską, która przynosiła interesujące efekty w obrazowaniu przyrody. Głównym i najbardziej utalentowanym twórcą impresjonistycznym był Claude Monet, autor pięknego obrazu pt. Impresja - wschód słońca. Dzieło to wyrażało piękne chwile początku dnia - oddawało jego atmosferę: tajemnicę i ulotność. Największą popularność przyniósł temu wybitnemu twórcy cykl obrazów pt. Stogi. Autor za pomocą impresjonistycznej techniki i przy wykorzystaniu pięknych, niepowtarzalnych kolorów i gry świateł, uzyskał ciekawy efekt - opisujący w niezwykły sposób pory roku i dnia.
Jedną największych inspiracji twórczych Clauda Moneta były niezwykłe wodne kwiaty - lilie, dlatego przedstawiał je często na swoich obrazach. Ciekawostką jest to, że Monet dbał o perfekcyjne wykonanie swoich obrazów w niezwykły sposób: gdy chciał uchwycić na obrazie konkretną chwilę, czekał na odpowiedni moment, po czym przerywał malowanie i powracał do tworzenia dopiero następnego dnia - o tej samej godzinie. Dzięki temu jego obrazy są naprawdę wyjątkową rejestracją piękna i niezwykłości przyrody.
Twórczość Moneta pozostawiłam na koniec, ponieważ jego obrazy są dowodem na to, że piękno natury może być inspirujące. Wielu artystów zajmuje się wyłącznie tym zagadnieniem - tworzą dzieła poświęcone wyłącznie przyrodzie. Starają się zgłębić jej tajemnicę i potęgę - przekazują o niej wiedzę następnym pokoleniom.
Dla artystów natura jest tak wielką inspirację, że w ich dziełach nie jest jedynie tłem, ale "głównym bohaterem". To jej poświęcają swoje najważniejsze dzieła. Tak dzieję się od początku sztuki.
Natura może spełniać w utworach różne role: za pomocą jej opisu można wyrazić znaczenia symboliczne, wykorzystać ją do stworzenia morału. Często w utworach określa się ją jako matkę, która opiekuje się człowiekiem, dając mu pożywienie i bezpieczeństwo. Jednak swym ogromem i nieprzewidywalnością może też budzić w człowieku lęk.
Dzisiaj niestety natura coraz rzadziej jest tematem dzieł literackich i plastycznych. Dzieje się tak dlatego, że bardzo rozwinęła się cywilizacja i "naturalnym środowiskiem" człowieka stało się miasto.
