Literatura jest nieodłączną częścią życia i kultury każdego narodu. To właśnie w niej odbijają się poglądy filozoficzne i główne idee danej epoki. Jednak prócz tego literatura pełni także szereg funkcji innego rodzaju. Jest na przykład źródłem informacji o świecie. ukazuje kondycje danego społeczeństwa. Jej ranga zmienia się w zależności także od kondycji w jakiej jest dane społeczeństwo. Sytuacja znacznie się komplikuje gdy literatura powstaje w czasach zniewolenia i braku suwerenności danego społeczeństwa. Wówczas częstokroć spełnia także funkcje patriotyczne. Co będę starał się ukazać na wybranych literackich przykładach, posłużę się głównie utworami Henryka Sienkiewicza i Adama Mickiewicza.
Adam Mickiewicz to jeden z najwybitniejszych twórców polskiego romantyzmu. Obok Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida największym polskim romantykiem. W swych utworach problem zniewolenia polski i walki narodowowyzwoleńczej podkreślał wielokrotnie. W powieści poetyckiej pod tytułem "Konrad Wallenrod" ukazał problem konieczności walki o wyzwolenie Polski. Tytułowy bohater staje przed dylematem czy walczyć o swą ojczyznę otwarcie ale wówczas skazać się na klęskę, czy walczyć skrycie i potajemnie ale wówczas mieć możliwość wygranej. Mimo wygranej walka ta niezgodna byłaby jednak z etyką i zasadami walki. Dylemat ten jest z pewnością problemem wielu młodych ludzi, którzy w czasach zaborów decydowali się na udział w powstaniach. Walka konspiracyjne mimo, iż stanowiła jedyny sposób walki o suwerenność była jednak walką na innych zasadach niż otwarta wojna.
Prócz tego w swych utworach, mam na myśli "Dziady" Mickiewicz wyłożył swą własna historiozofię, teorię, która przynosiła odpowiedź na tom dlaczego Polskę spotkał taki los. Otóż jak pisze Mickiewcza związana jest to z boskim planem zbawienia świata. Polska miała w nim pełnić rolę "Chrystusa narodów". Dzięki jej cierpieniom miała być zbawiona reszta Europy. Koncepcja Mickiewoicza z pewnością niosła pocieszenie Polakom w trudnych czasach niewoli.
Podobną funkcję pełniły także utwory Henryka Sienkiewicza. Jego powieści takie jak "Ogniem i mieczem' , "Pan Włodyjowski", czy "Potop" pisane były "ku pokrzepieniu serc Polaków." Ukazywał on bowiem piękną polską przeszłość. Były to czasy szlacheckiej, sarmackiej rzeczpospolitej. Nawet jeśli opisywał trudne historycznie momenty , jak na przykład wojny z Ukrainą czy potopu szwedzkiego, to jednak zawsze były to momenty, zdarzenia z których Polacy wychodzili zwycięsko. Ukazywał dobrych, odważnych bohaterów którzy nie szczędzili sił w walce z wrogiem. To, z pewnością przyczyniało się do tego, iż powieści te mają duży walor patriotyczny. Uczą polskiej historii i ukazują piękne , ważne momenty i niezwykłych bohaterów.
Przytoczone przykłady to tylko wybrane utwory z polskiej literatury, które nieść ze sobą mogą patriotyczne przesłanie. W polskiej literaturze wydaje się ono szczególnie ważne ze względu na trudna historię.
