Asnyk głosił pochwałę nauki i rozumowego poznawania świata, aprobował odchodzenie od mitów, baśni i legend na rzecz budowania rzeczywistości wspartej o naukowe zdobycze cywilizacji ("Do młodych"). Uważał, że przewaga rodzaju ludzkiego zależy od sposobów wykorzystywania przez niego rozumu w służbie nauce oraz od dążenia do nieustannego rozwoju intelektualnego potencjału ("Daremne żale"). W jego naturze nie leżało rozpamiętywanie przeszłości, ale nie miał również zamiaru całkowicie się od niej odciąć i wyrzucić ją z pamięci ("Do młodych", "Daremne żale"). Młode pokolenia dzierżą klucz do przyszłości pozytywistycznej, którą należy postrzegać w sposób optymistyczny. Warto również zauważyć, że poeta niektóre kwestie traktuje przez pryzmat romantyczny, na dalszy plan spychając pozytywizm ("Na obchód Słowackiego…")
