MECENAT - najbardziej wybitnym mecenasem kultury był w Polsce człowiek, który jako polityk nie odniósł ogromnych sukcesów. Był nim król Stanisław August dzięki niemu mecenat w Polsce bardzo się rozwinął. Wokół jego osoby zaczęło się gromadzić wielu uczonych, literatów i artystów. Wspomagani byli oni finansowo właśnie przez Stanisława Augusta. Król był także twórcą tzw. obiadów czwartkowych, mecenat miał być pomocą artystów i wkładem w tworzenie i rozwój państwa polskiego. Stanisław August sprowadził wielu wybitnym malarzy. Byli to na przykład Belotto Canaletto malował on obrazy, na których uwieczniał XVIII wieczna Warszawę, innym znanym artystą był portrecista również z Włoch Marcello Baciarelli.
Do listy ogromnych zasług należy także dopisać powstanie i założenie Szkoły Rycerskiej. Szkoła ta powstała w roku 1766. Inna nazwa to Korpus Kadetów, jej komendantem był Adam Kazimierz Czartoryski.
Celem tej szkoły było wychowywanie młodzieży w duchu służby dla dobra ojczyzny. Uczono w niej także służby wojskowej. Przeznaczona była dla szlacheckiej młodzieży.
CZASOPIŚMIENNICTWO - głównym czasopismem był "Monitor". Wydawcą i redaktorem był Franciszek Bohomolec. Pierwowzorem pisma był wydawany w Anglii "Spectator" . "Monitor" wydawany był dwa razy w tygodniu. Oprócz Franciszka Bohomolca współpracownikami byli wybitni pisarzy oświeceniowi. Należeli do nich między innymi Ignacy Krasicki i Adam Naruszewicz. Do jego głównych zadań należało rozwijanie działalności społecznej, politycznej i oświatowej. Walczyli oni z ciemnota i zacofaniem szlachty. Krytykowano i ośmieszano także sarmatyzm. Nie oszczędzono także obyczajów szlacheckich, zwłaszcza pijaństwa. Ostro zaatakowano okrucieństwo wobec chłopów i pogoń za cudzoziemszczyzną.
Drugim obok "Monitora" czasopismem polskim były "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne". W odróżnieniu do pierwszego "Zabawy ..." miały charakter typowo literacki. Kształtowały w Polakach smak literacki. Próbowały nakłonić szlachtę by czytała nowe książki. Dbano także o to by poszerzyć znajomość współczesnych pisarzy.
Inne czasopisma to ukazująca się codziennie "Gazeta Warszawska", wydawana w okresie Sejmu Czteroletniego "Gazeta Narodowa i Obca". Poruszała ona zagadnienia polityczne, wydawcą było stronnictwo patriotyczne.
SZKOLNICTWO - celem szkolnictwa było szerzenie oświaty. Chciano także wykształcić charaktery i umysły szlachty. Rozwój i postęp edukacji zapoczątkował Stanisław Konarski. Powołano w roku 1773 roku Komisję Edukacji Narodowej (KEN). Była to pierwsza w Polce i w całej Europie władza oświatowa. Czyli rodzaj ministerstwa. Dotychczas szkoleniem zajmował się Kościół. Po kasacji zakonu Jezuitów cała władza nauczania przeszła w ręce państwa.
Przeprowadzono kilka reform:
- zniesienie łaciny
- językiem wykładowym był język polski
- nowa metoda nauczania poglądowa zamiast stosowanej wcześniej pamięciowej
- nowe przedmioty: rolnictwo, ogrodnictwo,
- łączono praktykę z doświadczeniem
- pozostała fizyka i chemia
- dbano o sprawność fizyczną uczniów prowadzono zajęcia o nazwie ćwiczenia cielesne
Zajęto się także opracowywaniem i tworzeniem podręczników szkolnych. W tym celu stworzono w 1775 roku Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych. Pierwszy polski podręcznik to "Gramatyka języka polskiego". Napisał ją Onufry Kopczyński. Inne podręczniki to podręczniki wymowy i stylu. Ponad to walczono z francuszczyzną. Wydawano także pisarzy doby renesansu by od nich uczyć się piękna ojczystej mowy. Do najchętniej wydawanych pisarzy należał Jan Kochanowski.
TEATR - Pierwszy teatr publiczny powstał w roku 1765 roku w Warszawie . Ponad to z zamkniętej instytucji teatr przerodził się w teatr dla wszystkich. Nie był teatrem dla tzw. Wybrańców tą funkcję pełniły jednak w dalszym ciągu teatr krakowski i inne teatry magnackie. Celem teatru publicznego było wychowanie całego grona widzów. Ideą teatru była nadrzędną zasada oświeceniowa " uczyć bawiąc". Z tego powodu też wystawiano przede wszystkim komedie. W komediach ośmieszano wady szlacheckie a uczono by także dostrzegać wady ustrojowe.
KOLEKCJONERSTWO - Stanisław August był koneserem i kolekcjonerem sztuki. Chciał dać przykład innym bogatym magnatom sam osobiście skupywał od artystów ich prace, zarówno rzeźby, jak i obrazy. Ponad to celem Stanisława Augusta była chęć przewartościowania panującego sarmackiego baroku na oświecenie. Właśnie dzięki rozwiniętej oświacie państwo polskie przetrwało ponad 150 lat zmazane z mapy europy.
