Plan pracy:
- Początek okresu stalinowskiego w Polsce
- Przejęcie władzy przez komunistów.
- Okres stalinowski.
- Śmierć Stalina, Koniec stalinizmu w Polsce.
- Kalendarz wydarzeń
Okresem stalinizmu w Polsce nazywamy lata 1945 - 1956. Wówczas to, po zakończeniu działań na frontach II wojny światowej rozpoczął się proces budowy nowego ustroju w Polsce, który był ściśle wzorowany na zasadach panujących w tym okresie w ZSRR. Dokładne wyznaczenie czasu okresu stalinowskiego budzi do dziś wiele kontrowersji historyków. Niektórzy z nich za graniczne daty tego okresu podają daty 1947 - 1956. Rok 1947 był bowiem rokiem wyborów do Sejmu, które zakończyły się całkowitym zwycięstwem partii komunistycznych. Zaledwie 10%, wg oficjalnych danych, uzyskało opozycyjne PSL. Oznaczało to całkowite przejęcie władzy przez komunistów i wyeliminowanie z gry jakiejkolwiek opozycji. Przywódca PSL został zmuszony do wyjazdu z kraju, a działaczy spotkały surowe represje. Również same wyniki wyborów należy uznać za sfałszowane.
Ważnym wydarzeniem było utworzenie w 1948 roku Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Oznaczało to, że na scenie politycznej pozostała tylko ta partia. Mniejsze znaczenie miały pozostające jeszcze na scenie Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne. W tym czasie następowała dalsza sowietyzacja życia w Polsce. W strukturach polskich władz pracowało wielu działaczy radzieckich, a sprawa ta dotyczyła zwłaszcza Wojska Polskiego, którego kadra oficerska była przeważnie radziecka. Ministrem Obrony był w tym czasie radziecki marszałek - Konstanty Rokossowski.
Podobnie, szefami Informacji Wojskowej byli także Rosjanie - Dymitr Wozniesienski i Antoni Skulbaszewski.
Równocześnie nowe władze podejmowały starania aby zatrzeć wszelkie związki i ślady z czasami, gdy Polska była niepodległym krajem. W tym celu zlikwidowano Święto Konstytucji 3-go Maja, zastępując je nowym - Świętem 22 Lipca. Podobnie postąpiono ze świętem 11 - go listopada.
Warto jednak wspomnieć, że pozory kontynuacji ciągłości Polski niepodległej trwały aż do 1947 roku.
Po tym okresie jednak przystąpiono do walki z kościołem katolickim, który w Polsce miał bardzo silną pozycję. Rozpoczęły się więc masowe aresztowania i procesy pokazowe księży, którym wydawano sfingowane wyroki. Tak stało się np.. z biskupem kieleckim Czesławem i Kaczmarkiem . Kulminacyjnym wydarzeniem związanym z prześladowaniem kościoła była aresztowanie, 26 września 1953 r. Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego. Władze miały nadzieję, że uda im się pozyskać część księży i przejąć w ten sposób kontrolę nad kościołem w Polsce. Okazało się, że jest to dużo trudniejsze zadanie, niż mogło to się wydawać na początku. Niezłomna postawa Wyszyńskiego i oddanie wiernych zniweczyły plany komunistów.
W 1952 roku Sejm przyjął Konstytucję. Dokument był wzorowany na konstytucji radzieckiej, a poprawki nanosił sam Józef Stalin. Zmieniono w niej nazwę Polski na Polską Rzeczpospolitą Ludową. Władza miała odtąd należeć do " ludu pracującego miast i wsi". Polski system produkcji opierać się miał na " uspołecznionych środkach produkcji". Konstytucja wprowadzała organy : administracji państwowej" czyli Sejm, Rada Państwa i Rady Narodowe. Podpisanie nowej konstytucji był kolejnym krokiem da drodze do sowietyzacji Polski. i narzuceniu jej obcego i wrogiego ustroju. Kolejnym podobieństwem do ustroju jaki panował w ZSRR za czasów Stalina, był kult polskiego przywódcy, Bolesława Bieruta.
W kraju zapanował powszechny terror, który dotykał każdego podejrzanego nawet o inne poglądy. Stworzenie poczucia zagrożenia i organizowane pokazowe procesy miały na celu zastraszyć społeczeństwo polski i zapobiec jakiejkolwiek opozycji. Temu służył też rozbudowany aparat bezpieczeństwa - Urząd Bezpieczeństwa i Milicja Obywatelska.
Z linią polityczną powiązana została ściśle gospodarka. Również jak w ZSRR postanowiono upaństwowić przemysł i przestawić go na produkcję ciężką. Temu miały służyć plany gospodarcze, zwłaszcza plan 6- letni przewidziany na lata 1950 - 1956. Równocześnie zwalczano wszelką inicjatywę prywatną.
Śmierć Stalina w marcu 1953 roku nie przyniósł nagłej zmiany w Polsce. Można powiedzieć, że wręcz przeciwnie, terror nasilił się jeszcze. Po śmierci wodza podjęto wiele działań mających na celu pokazanie społeczeństwu, że dotychczasowa linia polityczna będzie kontynuowana. Na mocy podjętych uchwał zmieniono np. nazwę Katowic na Stalinogród, Pałac Kultury i Nauki otrzymał imię Józefa . Stalina, o obok miał stanąć pomnik wodza. Dopiero po pewnym czasie zauważyć można było nieznaczne, kosmetyczne z pozoru zmiany. Zlikwidowano więc znienawidzony przez Polaków Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, a w jego miejsce powołano Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego. W 1954 roku z więzienia wyszedł Władysław Gomułka, oskarżony o "odchylenia prawicowo-nacjonalistyczne". Z wolna ten jeden z najgorszych okresów w historii Polski dobiegał końca. Pamiętać jednak należy, że wprowadzony wówczas system trwał nadal, choć już w nieco złagodzonej formie, i to aż do 1989 roku. Jednak zbrodnie z tego okresu nie zostały do końca rozliczone.
Kalendarz:
3 stycznia 1946 roku - Ustawa KRN o upaństwowieniu przemysłu
19 stycznia 1946 roku - Powrót na Wawel "dzwonu Zygmunta", wywiezionego z Polski w czasie okupacji.
21 lutego - utworzenie Milicji Obywatelskiej
30 czerwiec 1946 roku - Głosowanie ludowe tzn. referendum . Słynne 3 x tak. W większości okręgów wyniki zostały sfałszowane.
26 września 1946 roku - Rada Ministrów bezprawnie pozbawiła obywatelstwa polskiego gen. Andersa, Antoniego Chruściela, Stanisława Maczka i siedemdziesięciu wyższych oficerów.
styczeń 1947 rok - odbył się proces przywódców Win
19 stycznia 1947 roku - Wybory do Sejmu Ustawodawczego. Zwycięstwo związanego z komunistami Bloku Demokratycznego, PSL uzyskał oficjalnie 10 %. wybory sfałszowano.
luty 1947 roku - Bolesław Bierut został Prezydentem Polski. Pozostał nim do 1952 roku.
19 lutego 1947 roku - Uchwalenie tzw. Małej Konstytucji
11 marca -2 kwietnia 1947 roku - proces w Warszawie Rudolfa Hessa, byłego komendanta obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu
28 marca 1947 roku - zginął gen. Świerczewski
19 października 1947 roku - Stanisław Mikołajczyk opuścił Polskę
15 - 21 grudnia 1948 roku - doszło do zjednoczenia PPS PPR. Utworzona Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR). Przewodniczącym KC PZPR został Bolesław Bierut.
listopad 1948 roku - Marszałkiem Polski został Marszałek ZSRR Konstanty Rokossowski
listopad 1948 roku - PSL i SL połączyły się, tworząc Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL)
6 lipca 1950 roku - podpisanie między Polską i NRD układu o granicy polsko - niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej
21 lipca 1950 roku - ustawa o Planie 6-cio letnim (1950 - 1956 )
28 października 1950 roku - Reforma systemu walutowego w Polsce
18 stycznia 1951 roku - zniesienie Święta 3-go Maja i innych świąt kościelnych jako dni wolnych.
22 lipca 1952 roku - uchwalenie przez Sejm Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
5 marca 1953 roku - zmarł Józef Stalin.
26 września 1953 roku - aresztowanie kardynała Stefana Wyszyńskiego przez władze komunistyczne.
7 grudnia 1954 roku -Zniesienie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
14 - 25 lutego 1956 roku - obrady XX Zjazdu KPZR. Nikita Chruszczow ujawnił niektóre zbrodnie stalinowskie.
12 marca 1956 roku - śmierć Bolesława Bieruta w Moskwie.
23 - 28 kwietnia 1956 roku - ustawa Sejmu o amnestii . Objęto nią 35 tysięcy więźniów politycznych.
28 czerwca 1956 roku - Wydarzenia w Poznaniu. Strajk i protest robotników zakładów im. Cegielskiego. W starciach padli zabici i ranni.
19 października 1956 roku - VII plenum KC PZPR. Początek "odwilży w Polsce".
