20-LECIE MIĘDZYWOJENNE

Kryterium polityczne 1918-1939:

  • do zamachu majowego 1926: wolność, przepisy zaborcze
  • po zapachu majowym 1926: prasa rządowa, satyryczna i opozycyjna

Kryterium statystyczne:

  • 1918-22 - Polska się tworzy, odbudowuje przemysł
  • 1923-29 - dynamiczny rozwój prasy, ok. 1-1,5mln nakładu, efemeryczne tytuły, rozwój życia politycznego, polityka=prasa, czasopisma specjalistyczne
  • 1929-34 - krach na giełdzie w NYC, upadają gazety
  • 1934-39 - odbudowa; nakłady 2-2,5mln; budowanie mediów, nakłady do 10k, budowa koncernów

W 20-leciu międzywojennym ukazało się ok. 20 tys. tytułów (rocznie ok. 2 500).

ok. 70% tytułów prędko upada

Warszawa dominuje: 40% tytułów

Rozwój prasy jest ściśle uzależniony od zaboru. Zabór pruski jest najbardziej rozwinięty. W zaborze rosyjskim największy analfabetyzm.

Poza Warszawą ważne dla prasy miasta:  Poznań, Wilno, Kraków, Łódź, Lwów

Znaczenie polskiej prasy w tym okresie:

  • integruje
  • partie polityczne organizują się
  • edukacja
  • funkcja rozrywkowa; tabloidy
  • utylitarny charakter prasy endecji; użyteczny, ma służyć partiom, przekonywać do poglądów, wytykać błędy opozycji, łączność z wyborcą, dyskusje parlamentarne
  • organizatorska działalność prasy
  • Prasa głosem kościoła; kościół przypomina o tożsamości, historii, moralności, „syndrom oblężonej twierdzy”; obrona przed lewakami

TYPOLOGIA PRASY POLSKIEJ

  • Dualistyczna struktura; sensacja (czerwoniaki, prasa czerwona - tytuły na czerwono), polityka
  • Rozwój prasy literackiej
  • Dominowały miesięczniki (4 tys nakładu), potem tygodniki (3 tys)

Uwarunkowanie społeczne:

  • 65% Polaków mieszka na wsi
  • 64% to Polacy, reszta - mniejszości
  • Kryzys gospodarczy uderza najpierw wieś
  • Słaba instrastruktura komunikacyjna i poligraficzna (drukarnie)
  • Ponad 30% ludności to mniejszości narodowe; bojkoty, antysemityzm
  • 1,5 mln osób wykształconych na 34mln; prasa to atrybut ludzi inteligentnych. Ogranicza to rozwój prasy
  • Analfabetyzm, brak pieniędzy, brak nawyku czytania
  • Problem „geografii prasowej” oddziedziczony po zaborcach

Typologia prasy - prawo:

Do 1923:

  • wolnościowy model
  • brak ograniczeń wysyłki
  • przepisy zaborcze

Do 1939:

  • Konstytucja kwietniowa 1935
  • granicą wolności słowa jest dobro powszechne, wszystko można pod to podpiąć
  • Piłsudzki nie lubi mediów; nie czyta gazet, twierdzi, że prasa tylko szkodzi
  • konfiskaty, naloty, dekret prasowy prezydenta ‘38

Dekret: powodował likwidacje tytułów, władze mogły konfiskować gazety, nie można krytykować Piłsudzkiego

Jak wyglądało dziennikarstwo?

sztuka, polityka, kryminał - specjalny typ ludzi

dziennikarz - artysta, krytycyzm, własne poglądy, dziennikarze i literaci się rozchodzą

Powstają szkoły dziennikarskie.

ok. 3 500 dziennikarzy

dziennikarz to wytworny mężczyzna, 6% kobiet w zawodzie, narzekano na wykształcenie dziennikarzy: lekkomyślność, brak faktów; są gazety, ale nie ma prasy