Koniec II wojny światowej był początkiem podziału Europy na dwie strefy wpływów - anglosaską i radziecką. Niemal cała środkowa i wschodnia Europa weszła w skład bloku sowieckiego. Zakończenie II wojny nie przyniosło więc narodom tej części Europy wyzwolenia, lecz zapoczątkowało długi okres ich uzależnienia od Moskwy. W tej sytuacji idea samodzielności narodów stała się niemożliwa do zrealizowania. Idee i dążenia nacjonalistyczne stały się przyczyną konfliktów między państwami. Jednym ze spornych terenów był Siedmiogród, który należał do Rumunii, a większość jego ludności stanowili Węgrzy; podjęli oni walkę z dyskryminacją oraz domagali się autonomii.

Rumunia była jednym z krajów, w których komuniści dzięki obecności Armii Czerwonej opanowali rządy, ale które pod względem formalnym pozostały poza granicami Związku Radzieckiego. Obok Rumunii do tych krajów należały Czechosłowacja, Węgry, Bułgaria i Polska.

ZSRR w 1940 r. zajęła część terytorium Rumunii - Bukowinę i Besarabię. Radzieckie garnizony obsadziły rumuńskie linie komunikacyjne. W VIII.1944 r. dokonał się przewrót polityczny w Rumunii. Zainspirował go król rumuński - Michał I, który obalił proniemiecką dyktaturę. Nowy rząd rumuński doprowadził do porozumienia ze Związkiem Radzieckim i wypowiedział wojnę III Rzeszy. W skład tego rządu weszły cztery ugrupowania polityczne - liberałowie, ludowcy, socjaldemokraci oraz komuniści (Rumuńska Partia Komunistyczna - RPK).

Początkowo komuniści w Rumunii nie stanowili dużej siły, ale z czasem dołączało do nich coraz więcej chłopów, którzy obawiali się prześladowań ze strony rumuńskich faszystów. W X.1944 r. razem z nielicznym ugrupowaniem chłopskim i socjaldemokratami, komuniści utworzyli Narodowy Front Demokratyczny (NFD). Front ten postulował przeprowadzenie społecznych reform. O jego sile stanowił fakt, że zyskał on wsparcie ze strony ZSRR. Pomagały mu także informacje, że Stalin zaakceptuje zwierzchność Rumunii nad Siedmiogrodem tylko wtedy, jeśli będą tam u władzy rumuńscy komuniści.

W II.1945 r. kwatera główna rumuńskiej armii została zajęta przez radzieckie wojska. Pod presją Moskwy król rumuński mianował nowy rząd zdominowany już przez działaczy komunistycznych. Z końcem 1945 r. miały miejsce wybory do parlamentu rumuńskiego, ale ich wyniki sfałszowano. Po zawarciu przez Rumunię traktatu pokojowego z aliantami, w II.1947 r. komuniści przeprowadzili czystki w najwyższych władzach państwa. W XII.1947 r. pod naciskiem komunistów abdykował król Rumunii, Michał I. Już w XI.1947 r. odbył się tzw. Zjazd Zjednoczeniowy, na którym podjęto decyzję o powołaniu nowej formacji politycznej - Rumuńskiej Partii Robotniczej, zdominowanej niemal całkowicie przez komunistów. Zlikwidowano Rumuńską Partię Socjaldemokratyczną. Rumunia miała być od tej pory republiką komunistyczną, od wpływu na rządy w kraju odsunięto ministrów niezależnych (hasło - "wyrzucić wrogów ludu z koalicji").

Polityczne i ustrojowe zmiany w Rumunii potwierdziła konstytucja, uchwalona w IV.1948 r. Ustrój jaki wprowadziła stanowiła "demokracja ludowa". Ustrój ten określono mianem "ustroju przejściowego do socjalizmu". Był to jednak tylko parawan zmian, jakie czekały Rumunię, która miała przekształcić się w państwo totalitarne. Komuniści użyli takiego sformułowania, by powoli przygotować rumuńskie społeczeństwo, które oczekiwało przemian społecznych, na wprowadzenie w Rumunii "socjalizmu" w jego radzieckim wydaniu. Reformy społeczno-gospodarcze miały za zadanie zjednać nowej władzy masy robotnicze (przez nacjonalizację) oraz chłopskie (przez reformy agrarne). Podobnie było też w pozostałych krajach wschodniej i środkowej Europy. W systemie komunistycznym nie było miejsca na niezależność i wolność chłopa, który był przecież obywatelem i producentem, podobnie jak nie było w nim miejsca na niezależną pozycję i samodzielne ugrupowania polityczne, a nawet inaczej myślących artystów i naukowców. Jeszcze podczas wojny wprowadzone zostały "obowiązkowe dostawy", które rygorystycznie egzekwowano. Ludność wiejska znajdowała się pod nieustanną presją władz komunistycznych oraz funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa. Celem terroru oraz przymusu stosowanego wobec chłopów była kolektywizacja wsi. Tworzono więc spółdzielnie produkcyjne, które miały zapewnić kolektywną pracę chłopów i uniemożliwić im samodzielnie działanie. Komuniści posługiwali się dogmatem, zgodnie, z którym bardziej wydajne, a zatem bardziej opłacalne były duże gospodarstwa niż te o mniejszych rozmiarach. Władza komunistyczna nie zaliczała chłopów do proletariatu, ale traktowała ich prawie jak ludzi "drugiej kategorii". Chłopi, którzy opierali się kolektywizacji byli karani więzieniem. Przywódca radziecki - Stalin, argumentował, że kolektywizacja jest niezbędna dla przeprowadzenia innych zmian gospodarczych, a zwłaszcza industrializacji państwa. Niemal wszystkie duże przedsiębiorstwa oraz banki zostały znacjonalizowane.

Kontrolę Moskwy nad przemianami społeczno-gospodarczymi w uzależnionych od niej krajach umożliwiała utworzona w 1949 r. Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). W jej skład obok ZSRR weszły Czechosłowacja, Polska, Albania, Bułgaria, Węgry oraz Rumunia. Wszystkie kraje członkowskie zostały poddane kontroli ZSRR i zmuszone do realizacji przemian gospodarczych i społecznych zgodnie z modelem radzieckim. Państwa satelickie nie utrzymywały jednak między sobą bliższych kontaktów. Ograniczały się one niemal jedynie do deklaracji o wzajemnej przyjaźni. Jeszcze bardziej ograniczone zostały kontakty z Zachodem. Nad wszystkim czuwała tajna policja - tzw. Securitate. Kontrolowała ona wyjazdy do krajów zachodnich. Tajne służby rumuńskie zatrudniały głównie ludzi młodych, którzy z racji swych funkcji posiadali wyjątkowe przywileje i uprawnienia. Organizacja wewnętrzna tych służb i sposób ich funkcjonowania była podobna do organizacji SS w III Rzeszy. Securitate miała do dyspozycji własne lotnictwo oraz jednostki pancerne. W podziemiach w stolicy Rumunii - Bukareszcie stworzono sieć przejść oraz umocnień podziemnych.

Ogromną rolę zarówno w narzuceniu społeczeństwu komunizmu, jak i w utrzymywaniu się tego systemu odgrywała propaganda (oczywiście obok terroru). Jej znaczenie było takie same we wszystkich krajach bloku sowieckiego, w tym w Rumunii oraz w samym ZSRR. Propaganda była wszędzie - w informacjach oraz w codziennym języku. Oddziaływała ona na emocje ludności i miała przekonać ją o słuszności działania władz. Propagandzie poddana została kultura oraz sztuka. Władza dyktowała wzorce oraz starała się jak najbardziej ograniczyć samodzielną i niezależną od niej twórczość. Z czasem niezależna twórczość została całkowicie stłamszona. Artystom pozostawał wybór - rezygnacja ze swoich idei na rzecz tworzenia pod dyktando władzy (socrealizm) bądź milczenie. Władze komunistyczne zwalczały religię i jej wpływy wśród ludności. Religię miał zastąpić kult Stalina, którego uważano za nieomylnego przywódcę. Stawiane mu masowo pomniki oraz portrety przywódcy miały nieustannie przypominać o jego obecności. Wobec przeciwników reżimu stosowano terror, skazywano ich podczas pokazowych procesów pod fałszywymi zarzutami. Czystki przeprowadzano też w aparacie partyjnym, skazując wielu niewygodnych działaczy komunistycznych na kary śmierci.

Koniec tego pierwszego etapu budowy systemu komunistycznego nastał wraz ze śmiercią Józefa Stalina, który zmarł 5.III.1953 r. Skończył się wówczas kult jednostki. Dla wielu w Rumunii był to koniec ciężkich czasów stalinizmu. Niektórzy jednak odczuli odejście radzieckiego przywódcy, nazywanego "ojcem narodów" jako osobistą tragedię.