Konferencja w Teheranie (28 listopada - 1 grudnia 1943).

W trosce o utrzymanie ZSRR w koalicji antyhitlerowskiej W. Churchill podczas konferencji w Teheranie, jaka odbyła się od 28 listopada do 1 grudnia 1943 roku, zgodził się on na proponowany przez J. Stalina przebieg polskiej granicy wzdłuż linii Curzona w włączeniem do Polski części Prus Wschodnich - bez Królewca - oraz na przebieg zachodniej granicy Polski na rzece Odra z włączeniem Opolszczyzny. W stosunku do powyższych decyzji Roosevelt milcząc, przyjął je do wiadomości. Na konferencji teherańskiej uzgodniono także desant wojsk alianckich w południowej Francji, celem wsparcia inwazji w Normandii. W. Churchillowi nie udało się na skutek oporu J. Stalina, przeforsować swojego planu, zakładającego utworzenie na kontynencie europejskim federacji państw naddunajskich i włączenia do niej południowych Niemiec. Konferencja w Teheranie zakończyła się wydaniem trzech odrębnych deklaracji wielkich mocarstw. Dotyczyły one prowadzenia wspólnej polityki w okresie wojennym i powojennym oraz spraw całkowitej suwerenności i integralności terytorialnej Iranu (kilka dni przed Teheranem, a mianowicie w dniach od 22 do 26 listopada 1943 roku w Kairze, doszło do spotkanie Roosevelta, Churchilla i Czang Kaj-szeka (Chiny), na którym obradowano odnośnie celów i zasad działań wojennych przeciw Japonii).

Konferencja teherańska oraz układ sojusznicy z 12 grudnia 1943 roku między ZSRR a Czechosłowacją przyczyniły się do tego, iż inicjatywa w sprawie powojennego ładu w Europie Środkowej przechodziła do Moskwy, a dokładnie do samego J. Stalina. Rozwój działań wojennych w tej części Europy, zakończony sukcesem strony radzieckiej, doprowadził do tego, iż w już od maja 1944 roku w Londynie zaczęła dojrzewać coraz wyraźniej idea podziału Europy na dwie strefy wpływów.

W październiku 1944 roku w Moskwie doszło do spotkania W. Churchilla z J. Stalinem. Brytyjski premier zaproponował generalissimusowi objęcie przez ZSRR odpowiedzialności za rozwój wydarzeń w Rumunii w 90%, Bułgarii w 75%, a w 50% na Węgrzech i w Jugosławii. Strona brytyjska miała objąć swą odpowiedzialnością wydarzenia w Grecji w 90%. Udział w tym miały mieć też Stany Zjednoczone. Postulat ten został przez ZSRR przyjęty, ale w przedłożonych przez W. Mołotowa (minister spraw zagranicznych ZSRR) i J. Stalina. Na owym spotkaniu omawiano też kwestie krajów bałtyckich i Polski. W. Churchill uznał, iż przyszłość Litwy, Łotwy i Estonii jest wewnętrzną sprawą ZSRR. Inaczej wyglądała nieco sytuacja ze sprawą polską. 12 października przybyła do stolicy imperium radzieckiego polska delegacja na czele z premierem rządu emigracyjnego - Stanisławem Mikołajczykiem, która nie godziła się, co zresztą oficjalnie przekazano, na ustalenie konferencji w Teheranie, które dotyczyły przyszłej granicy wschodniej (tzw. linia Curzona). W. Churchill podczas październikowego spotkania próbował, choć bezskutecznie, przekonać Mikołajczyka do przyjęcia i zaaprobowania nowej wschodniej granicy państwa polskiego.

Konferencja w Jałcie (4-11 luty 1945).

Dalsze ustalenie zasad powojennego ładu przyniosły: konferencja jałtańska - obradująca w dniach od 4 do 11 lutego 1945 roku oraz konferencja w Poczdamie (ostatnia konferencja Wielkiej Trójki). Uchwały konferencji jałtańskiej uregulowały łącznie 9 najważniejszych spraw. Mocarstwa uzgodniły treść "Deklaracji o Wyzwolonej Europie". Zobowiązano się w niej do udzielenia pomocy narodom wyzwolonym spod okupacji niemieckiej oraz narodom byłych państwa satelickich. Deklaracja ta zawierała, wprowadzone już przez Kratę Atlantycką, prawo wszystkich narodów do wyboru własnej formy rządów. Podjęto decyzję o podziale Niemiec na strefy okupacyjne. Podział ten miał być dokonany po podpisaniu przez Niemcy aktu bezwarunkowej kapitulacji. Zgodnie z przyjętymi zasadami miały powstać strefy: amerykańska, brytyjska, radziecka i francuska, która miała być wyodrębniona ze strefy amerykańskiej i angielskiej. Dokładne wytyczenie granic tej strefy znalazło się w gestii Europejskiej Komisji Doradczej, która została powołana do życia na mocy decyzji konferencji ministrów spraw zagranicznych Wielkiej Trójki, jaka miała miejsce w dniach od 19 do 30 października 1943 roku w Moskwie. Postanowiono także powołać do życia Sojuszniczą Radę Kontroli, która miała być najwyższą władzą w Niemczech. Jej siedziba miała się znajdować w Berlinie, a zasiadać w niej mieli naczelni dowódcy czterech mocarstw. Ustalono, iż podatną do dyskusji na temat reparacji wojennych będzie suma 20 miliardów dolarów, w tym 10 miliardów dla ZSRR. Miały być one płacone w formie demontażu urządzeń produkcyjnych, konfiskaty niemieckich aktywów zagranicznych, dostawa towarów z produkcji bieżącej oraz pracy niemieckich jeńców wojennych. Postanowiono zlikwidować niemiecki sztab generalny, a także usunąć lub zniszczyć wszelkie urządzenia wojskowe oraz ukarać wszystkich zbrodniarzy wojennych oraz utworzyć w Polsce i Jugosławii rządu narodowe. W ich skład mieli wejść przedstawiciele krajowych rządów lewicowych, a także rządów emigracyjnych oraz znane osobistości poza sfer rządowych. Tak powstałe rządy narodowe musiały jak najszybciej uzyskać legitymizację na mocy powszechnych i wolnych wyborów. Podjęto uchwałę o przesunięciu granic Polski na zachód. Granicą wschodnią miała być linia Curzona z odchyleniami 5-8 kilometrów na korzyść strony polskiej. W zamian za to Polska miała otrzymać, w formie rekompensaty, przyrost terytorialny na zachodzie i północy - kosztem Niemiec. Ostateczny kształt polskiej granicy zachodniej miał zostać ustalony podczas konferencji pokojowej. Postanowiono zwołać do San Francisco dnia 25 kwietnia 1945 roku konferencję założycielską ONZ (Organizacji Narodów Zjednoczonych). Konferencja ta miała opracować "Kartę Narodów Zjednoczonych". Uzgodniono przystąpienie ZSRR do wojny z Japonią w dwa, lub ewentualnie w trzy miesiące po zakończeniu działań wojennych w Europie i kapitulacji Niemiec. W zamian za udział w tej wojnie ZSRR miał odzyskać utracone w 1905 roku na rzecz Japonii tereny: południowa część wyspy Sachalin, wszystkie wyspy do niej przyległych, Wyspy Kurylskie oraz umiędzynarodowienie portu Tallin, ponowne wydzierżawienie Portu Artura jako radzieckiej bazy morskiej, wspólną z Chinami eksploatację kolei wschodniochińskej oraz południowomandżurskiej.

Konferencja w Poczdamie (17 lipca - 2 sierpnia 1945).

W dniach od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 roku odbyła się konferencja w Poczdamie. Wziął w niej udział już nowy prezydent USA - Harry Truman, a Churchilla a trakcie trwania konferencji zastąpił nowy premier brytyjski Clement Attlee. ZSRR reprezentował dalej J. Stalina. Na owej konferencji uzgodniono ostatecznie powojenny ład. Zgodnie z ustaleniami jałtańskimi w zamian za przesunięcie wschodniej granicy polskiej, uznano iż pod zarząd państwa polskiego zostaną oddane byłe tereny niemieckie, leżące na wschód od linii Odry i Nysy Łużyckiej oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska i południowo-zachodniej części Prus Wschodnich bez Królewca i obszaru przyległego. Te tereny miały się znaleźć w granicach państwach radzieckiego. Ostateczne określenie polskiej granicy zachodniej zostało odroczone do przyszłej regulacji pokojowej całokształtu stosunków z Niemcami. ZSRR zrezygnowała z uzgodnień reparacyjnych, jakie zostały podjęte w Jałcie i godził się na ich procentowe określenie. Roszczenia Moskwy miały zostać pokryte z demontażu rządzeń produkcyjnych w radzieckiej strefie okupacyjnej oraz z niemieckich aktywów zagranicznych. Roszczenia USA i Wielkiej Brytanii miały być natomiast pokryte z demontażu rządzeń produkcyjnych w ich strefach okupacyjnych oraz także przez niemieckie aktywa zagraniczne. ZSRR zobowiązał się także do pokrycia z własnej puli polskich roszczeń reparacyjnych. Roszczenia pozostałych państw uprawnionych miały być zaspokojone z puli mocarstw anglosaskich.

Został podjęta decyzja o przymusowym wysiedleniu ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier.

Ustalono polityczne i ekonomiczne zasady polityki okupacyjnej w Niemczech: denazyfikacja (stworzenie poprzez likwidację partii narodowosocjalistycznej i kontrolowanych przez nią organizacji oraz usunięcie nazistowskiej działalności militarnej i propagandowej, realnych warunków do rekonstrukcji życia politycznego w Niemczech na podstawach demokratycznych); demilitaryzacja (ograniczenie potencjału militarnego na danym terenie - w przypadku Niemiec całkowite rozbrojenie i usunięcie przemysłu, jaki mógłby być użyty do produkcji wojskowej; dekartelizacja (rozbicie potężnych karteli gospodarczych); demokratyzacja oraz decentralizacja ustroju politycznego. Postanowiono nie powoływać, tak jak w Austrii, rządu centralnego. Zasady ekonomiczne nakazywały traktowanie Niemiec jako całości gospodarczej, Do ustaleń, które jako jedne z nielicznych nie wywołały zasadniczych kontrowersji należały decyzje dotyczące: podziału niemieckiej floty wojennej i handlowej między trzy mocarstwa, sporządzenie listy oskarżonych zbrodniarzy wojennych oraz rozwiązanie Europejskiej Komisji Doradczej. Podjęto decyzję o ewakuacji wojsk radzieckich w północnej, a wojsk brytyjskich z południowej części Iranu. W celu przygotowania traktatów pokojowych z Włochami, Rumunią, Bułgaria, Węgrami i Finlandią, a przyszłości także regulacji pokojowej z Niemcami, postanowiono powołać do życia Radę Ministrów Spraw Zagranicznych, w skład której mieli wejść ministrowie spraw zagranicznych USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii, Francji i Chin.