Gdy w roku 1806 wybuchła wojna francusko - pruska, ożyły nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości. Wszak Napoleon był znany ze swych wspaniałych zwycięstw, a Prusy jednym z zaborców Polski. I rzeczywiście, po wspaniałych zwycięstwach (Jena i Auersedt) i zdobyciu Berlina wojna przeniosła się na ziemie polskie. Do całkowitego zwycięstwa nad koalicją rosyjsko - pruską Napoleonowi potrzebne było wsparcie ludności polskiej. Tymczasem właśnie w cesarzu Francuzów Polacy upatrywali nadzieje na odzyskanie niepodległości. Stąd apel generałów Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego o wystąpienie przeciwko Prusakom. Na ziemiach wybuchło zwycięskie powstanie, w wyniku którego Polacy wyparli stąd wojska nieprzyjaciela, zaczęli tworzyć własne oddziały wojskowe i zręby polskiej administracji. Już w styczniu 1807 r. powstał pierwszy rząd polski - Komisja Rządząca ze Stanisławem Małachowskim na czele. Zatem na długo przed zakończeniem wojny powstały zręby państwowości polskiej. Księstwo Warszawskie powstało na mocy zawartego przez Napoleona z Rosją i Prusami pokoju w Tylży (7 i 9 lipca 1807 r.). nowopowstałe państwo musiało otrzymać konstytucję, która określałaby podstawy jego ustroju. Część polskiej opinii publicznej opowiadała się za przywróceniem Konstytucji 3-ego Maja. Inni chcieli, by wprowadzono konstytucję francuską. Ostatecznie jednak Napoleon wprowadził konstytucję, wzorowaną na francuskiej, jednak z pewnymi modyfikacjami. Ustawę zasadniczą podyktował sam Napoleon. Miało to miejsce w dniu 19 lipca 1807 r. w trakcie audiencji (z udziałem członków Komisji Rządzącej) w Dreźnie. Oryginalna Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego została spisana po francusku. Cesarz Francuzów podpisał ją w dniu 22 lipca 1807 r. Ustawę zasadniczą oktrojował (nadał) Napoleon, co oznaczało, że był jej gwarantem, ale też, że decyzja o jej zmianie i rewizji należała wyłącznie do cesarza Francuzów. Spośród wszystkich napoleońskich konstytucji, ta nadana Księstwu Warszawskiemu najbardziej odbiegała od wzoru francuskiego. Uwzględniała też polską tradycję i specyfikę kraju. Ustawa zasadnicza była tekstem zwięzłym - składała się z 89. artykułów podzielonych na dwanaście rozdziałów. Konstytucja tylko ogólnie zarysowała przyszły ustrój Księstwa Warszawskiego, a poszczególne artykuły wymagały rozwinięcia i sprecyzowania. Dlatego też przez cały okres istnienia Księstwa Warszawskiego konstytucję uzupełniano i nowelizowano.

Zgodnie z konstytucją Księstwo Warszawskie było monarchią dziedziczną w ramach saskiej dynastii Wettinów. Państwem miał władać król saski Fryderyk August (wnuk króla polskiego Augusta III) jako książę warszawski. Jednak z racji, że był on królem Saksonii, powszechnie tytułowano go "królem". Zasady dziedziczenia tronu regulowało prawo saskie. Księstwo Warszawskie połączone było zatem z Saksonią poprzez unię personalną (wspólny władca). Król posiadał pełnię władzy wykonawczej, powoływał rząd, mianował i odwoływał (z wyjątkiem stanowisk dożywotnich) funkcjonariuszy administratorów, mianował senatorów. Konstytucja przewidywała stanowisko wicekróla, a gdyby nie został on mianowany, jego funkcję sprawować miał prezes Rady Ministrów. Król miał też prawo inicjatywy ustawodawczej i posiadał wpływ na organizację wymiaru sprawiedliwości. Do niego należała formalna najwyższa władza wojskowa. Nadawał ordery (przywrócono Virtuti Militari i Orła Białego).

Władzę wykonawczą w imieniu króla sprawowała Rada Stanu oraz Rada Ministrów złożona z prezesa (stan. Kostka Potocki) i sześciu członków. Rząd był odpowiedzialny tylko przed królem (dlatego, że akty króla wymagały kontrasygnaty jednego z ministrów). Rada Stanu była w Polsce organem nowym, występowała jednak we wszystkich konstytucjach napoleońskich. Był to pomocniczy organ władzy, pełniący rolę pośrednika między królem a Radą Ministrów. Skład obu instytucji był praktycznie taki sam, gdyż ministrowie byli jednocześnie członkami Rady Stanu, mieli tego samego prezesa i sekretarza. Od roku 1808 w skład Rady stanu weszli dodatkowo radcy. Jednak kompetencje Rady Stanu i Rady Ministrów znacznie się od siebie różniły. Rada Staniu uczestniczyła w pracach ustawodawczych, przygotowywała projekty ustaw przygotowywanych przez króla i przedkładanych do zatwierdzenia sejmowi. Rozpatrywała też spory kompetencyjne pomiędzy władzami administracyjnymi a sądowymi. Władza wykonawcza należała do Rady Ministrów, czyli kolegium sześciu ministrów. Jednak w posiedzeniach tego organu uczestniczyło ich tylko pięciu (minister wojny, sprawiedliwości, policji, czci religijnych, przychodów i skarbu oraz spraw wewnętrznych), natomiast szósty, sekretarz stanu, miał na stałe przebywać u boku księcia warszawskiego, rezydującego na stałe w Dreźnie. Jak łatwo zauważyć w rządzie brakowało ministra spraw zagranicznych. Świadczyć to mogło o braku pełnej suwerenności Księstwa Warszawskiego, którego polityka zagraniczna uzależniona była od Napoleona i kierował nią rezydent francuski w Warszawie. Do najbardziej znanych ministrów należeli książę Józef Poniatowski (minister wojny) i Feliks Łubieński (minister sprawiedliwości). Cechą władzy wykonawczej była hierarchiczność i silna centralizacja.

Podobnie jak w czasach Rzeczypospolitej, parlament składał się z dwóch izb. Jest to widoczne nawiązanie do polskiej tradycji, gdyż w pozostałych konstytucjach napoleońskich wprowadzano jednoizbowe organy ustawodawcze. Parlament składał się z Senatu i Izby Poselskiej. Członkowie Senatu powoływani byli przez króla. Byli to biskupi, wojewodowie i kasztelanowie. Senatorowie sprawowali swe funkcje dożywotnio. Izba Poselska pochodziła z wyboru. W jej skład, oprócz szlachty wybieranej na sejmikach (początkowo 60, a od 1809 r. - 100), weszli tzw. deputowani gminni (początkowo 40, od 1809 r. - 66). Przy ich wyborze nie decydowała przynależność stanowa ale przejęte z Francji prawo cenzusowe. Obowiązywał cenzus majątkowy (posiadacze nieruchomości lub przedsiębiorstwa o wartości minimum 10 tysięcy złotych) oraz cenzus zasługi (artyści, kupcy, zasłużeni oficerowie, plebani). Po raz pierwszy prawa polityczne uzyskali chłopi czynszownicy. Praw politycznych nie uzyskała jednak większość chłopów oraz Żydzi. Czynne prawo wyborcze przysługiwało osobom posiadającym prawa obywatelskie i skończone 21 lat, natomiast bierne prawo wyborcze - tym, którzy mieli skończone 24 lata i używające praw politycznych w swoim powiecie lub okręgu. Ponadto musieli umieć pisać i czytać w języku polskim (język polski był językiem urzędowym). W prawach politycznych uwidoczniło się uprzywilejowanie szlachty, jednak została ona pozbawiona monopolu politycznego. Działalność ustawodawcza parlamentu ograniczała się w zasadzie do spraw podatkowych oraz zmian w prawie cywilnym i karnym. Decydowano większością głosów. Sejm zbierać się miał co dwa lata w Warszawie.

Zgodnie z artykułem 69. konstytucji prawem cywilnym Księstwa Warszawskiego stał się tzw. "Kodeks Napoleona". Wprowadzono równość wobec sądu i prawa, wolność wyznania. Zniesiono poddaństwo chłopów, a więc zasada wolności została rozciągnięta także na chłopstwo (przyznano im prawo swobodnego przenoszenia się z miejsca na miejsce).

Księstwo Warszawskie zostało podzielone na sześć departamentów (warszawski, poznański, bydgoski, płocki, kaliski i łomżyński). Na czele każdego z nich, wzorem francuskim, stał prefekt. Na czele powiatu stał podprefekt. Obaj mianowani byli przez króla. Małą role odgrywały samorządy. Administracja miała być scentralizowana. Konstytucja określała także liczebność polskich sił zbrojnych - miały one wynosić 30 tysięcy żołnierzy (w roku 1809 tę liczbę podwojono).

Konstytucja Księstwa Warszawskiego wprowadzała ustrój, który stanowił ważny etap w tworzeniu się nowoczesnej państwowości polskiej w dobie porozbiorowej. Mimo, że była to jedna z wielu wydanych przez Napoleona ustaw zasadniczych, to jednak w dużym stopniu uwzględniała polską tradycję polityczną. Niemniej jednak konstytucja usprawniała aparat administracyjny oraz wprowadzała nowoczesny ustrój polityczny i społeczny, a także nowoczesne sądownictwo.