W epoce hellenistycznej rozkwitła nauka, a centrami naukowymi stały się przede wszystkim dwory królewskie w Aleksandrii i Pergamonie.
W roku 285 w Aleksandrii z inicjatywy Ptolemeusza i Demetriusza z Faleronu powstała pierwsza akademia nauk – tzw. „Muzaion” („siedziba muz”. Stąd dzisiejsze słowo „muzeum”), w której najwybitniejsi uczeni ówczesnego świata, zajmowali się studiami, nauczaniem i przede wszystkim – badaniami. Wszyscy otrzymywali od króla wysokie pensje naukowe i mieli do dyspozycji obserwatoria, specjalistyczne pracownie i ogromną bibliotekę (zawierającą około 700 tysięcy zwojów papirusowych).
Innymi ważnymi ośrodkami rozwoju nauki były: syryjska Antiochia, Pergamon i Rodos. Najbardziej twórczym i owocnym (w przełomowe odkrycia) wiekiem był III w p.n.e. Później nastąpił zmierzch i stopniowy upadek starożytnej nauki.
NAJWYBITNIJSI UCZENI I ARTYŚCI OKRESU HELLENISTYCZNEGO:
Matematyka i nauki mechaniczne:
- Euklides z Aleksandrii – autor nowatorskiego podręcznika pt.: „Elementy geometrii”, który na aktualności nie stracił aż do XIX wieku i miał ponad 1700 wznowień.
- Archimedes z Syrakuz - najwybitniejszy matematyk starożytności, autor rewolucyjnego prawa o zanurzeniu ciała w cieczy, definicji liczby π, rachunku różniczkowego, mechaniki zastosowanej w technice wojennej oraz projektu śruby wodnej do poruszania okrętów i wielu projektów młynów wodnych.
Geografia i astronomia:
- Eratostenes z Cyreny - twórca działów geografii fizycznej i matematycznej, który wyliczył obwód Ziemi, ustalił długość południka ziemskiego, wyznaczył kąt ekliptyki do równika niebieskiego. Był przekonany o kulistości Ziemi i (podobnie jak później Krzysztof Kolumb), twierdził, że płynąc na zachód od Gibraltaru, można dotrzeć do Indii. Analizował dzieła Homera i ustalił (bardzo bliską prawdy) datę zdobycia Troi.
- Arystarch z Samos – podobnie jak Mikołaj Kopernik wierzył, że Ziemia i planety krążą wokół Słońca i próbował to udowodnić.
Nauki przyrodnicze i medycyna:
- Teofrast - uczeń Arystotelesa, botanik, autor wielu znaczących badań z dziedziny flory.
- Erasistratos z Keos – lekarz, anatom, który na podstawie przeprowadzanych sekcji zwłok opisał budowę anatomiczną ludzkich narządów wewnętrznych. Imponujące rezultaty jego badań niestety uległy zapomnieniu. Wrócono do nich dopiero w XIX w.
Filologia i literatura piękna:
- Teokryt – autor wielu pięknych sielanek, osadzonych w realiach wiejskich.
- Menender – wybitny komediopisarz.
- Wielu innych literatów i filologów prowadziło studia językowe i zapoczątkowało dziedziny biografistyki i krytyki tekstów literackich.
Sztuka i architektura:
- Do osiągnięć ówczesnej architektury należały: wodociągi, kanalizacja, termy, doskonale zaprojektowane porty, budowle latarni morskich i projekty osad z ulicami przecinającymi się pod kątem prostym.
- Artyści okresu hellenistycznego rozwijali rzeźbę, mozaikę oraz malarstwo o tematyce historycznej i krajobrazowej. Nie stronili też od tematów życia codziennego. Pozostawili po sobie: posągi umierających Galatów, Wielki Ołtarz Pergameński, posąg Nike z Samotraki oraz mozaikową scenę bitwy pod Issos.
