Mieszko II ( 1025 - 1034 ), syn Chrobrego koronował się w 1025 roku, zaraz po śmierci ojca.. W ten sposób wzmocnił autorytet i znaczenie państwa polskiego na arenie międzynarodowej. Był żonaty z wnuczka Ottona II, Rychezą. W 1014 roku został wysłany przez ojca do Pragi w poselstwie z propozycją przymierza antycesarskiego. Uwięziono go tam, a później wysłano do Niemiec. Ojciec przekupił jednak dostojników cesarskich i Mieszko II powrócił do Polski.

Starał się być władcą niezależnym, dlatego też od początku prowadził aktywną politykę wobec Niemiec. Na początku rządów nawiązał kontakty z opozycją antycesarską. Wyprawy do Saksonii pogorszyły stosunki z cesarstwem. Z kolei mieszanie się w wewnętrzne sprawy Czech sprawiło, że kontakty z południowym sąsiadem stały się wrogie.

W 1031 roku na państwo Mieszka II spadła prawdziwa katastrofa. Doszło do jednoczesnego najazdu cesarza niemieckiego Konrada II i księcia kijowskiego Jarosława Mądrego. Najazd sprawił, że od Polski odpadły Milsko i Łużyce oraz Grody Czerwińskie.

Polski król musiał się ratować ucieczką do Czech gdzie został uwięziony i okrutnie okaleczony.

Do Niemiec odesłano insygnia koronacyjne. Mieszko po powrocie do Polski podzielił się na krótki czas władzą z dwoma braćmi; Ottona (najmłodszego syna Bolesława chrobrego) i ich brata stryjecznego Wytrycha. Mieszko musiał też potwierdzić rezygnację z korony. . Mimo, że wkrótce rządził samodzielnie, korony już nie odzyskał. Zmarł w 1034 roku.

Przed małoletnim synem Mieszka II - Kazimierzem (1039 - 1058 ) stanęło niesłychanie trudne zadanie, odbudowy niezależności kraju.

Kazimierz otrzymał bardzo dobre wykształcenie w jednym z klasztorów. Objął tron po ojcu, ale nie koronował się. Przeciwko niemu wybuchł bunt możnych, a książę musiał uciekać na Węgry.

Niestety na początku jego rządów spadł na Polskę potężny najazd Czechów (1039 rok). Doprowadził on do całkowitego zniszczenia Wielkopolski i Gniezna. Nasi południowi sąsiedzi podporządkowali sobie Śląsk, a ze złupionej stolicy wywieźli ciało św. Wojciecha.

z Węgier Kazimierz powrócił z drużyną złożoną z 500 wojów, w skład której wchodzili Polacy, Węgrzy i Niemcy. Dzięki wsparciu cesarza Henryka VII odzyskał Małopolskę i Wielkopolskę. Na skutek ogromnych zniszczeń w tej drugiej z dzielnic, siedzibę władców przeniesiono do Krakowa. Sukcesem Kazimierza zwanego Odnowicielem było odzyskanie Śląska w 1050 roku. Nie udało się mu jedna odzyskać korony co było spowodowane uzależnieniem polskiego władcy od cesarza.

pozostawił po sobie czterech synów: Bolesława, Władysława Hermana, Mieszka, Ottona i córkę Świętosławę.

Jego syn Bolesław Śmiały (1058 - 1079), postawił sobie ambitne cele: wzmocnienie pozycji Polski wobec sąsiadów i odzyskanie korony królewskiej. Dokończył budowę arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, fundował kościoły i klasztory. Nadawał dobra kościołowi i możnym, za co zyskał sobie przydomek Szczodry. Waleczność Bolesława spowodowała natomiast, że mówiono o nim także Śmiały. Bolesław Smiały prowadził aktywną politykę zagraniczną, zaprzestał płacenia trybutu ze Śląska Czechom, ingerował w spory dynastyczne na Węgrzech i Rusi..

Jego rządy przypadają na czasy sporu papieża Grzegorza VII z cesarzem Henrykiem IV.

Poparcie dla papieża zaowocowało koroną, którą Bolesław przyjął w 1076 roku. Niestety konflikt z biskupem krakowskim Stanisławem i jego śmierć spowodowały, że Bolesław Śmiały musiał uciekać z Polski i szukać schronienia na Węgrzech, gdzie zmarł w 1079 roku.

Nie znane są dokładne okoliczności sporu z biskupem Stanisławem. wiadomo jedynie, że król oskarżył go o zdradę. Odbył się więc najprawdopodobniej sąd nad biskupem krakowskim, a wydany wyrok śmierci - wykonano. Wywołało to bunt możnych, w konsekwencji czego Bolesław musiał z polski uciekać..

Nie znane jest nawet miejsce wiecznego spoczynku Bolesława Śmiałego. Niektórzy jako możliwe miejsce, gdzie mógłby się znajdować grób porywczego króla podają podkrakowski Tyniec. (Opactwo Benedyktynów)

Przejęcie rządów przez brata Bolesława - Władysława Hermana (1079 - 1102), oznaczało kolejny upadek znaczenia Polski.

Wobec słabości księcia do głosu doszli możni. Wymusili oni na Władysławie podział Polski między jego synów: Zbigniewa i Bolesława. Starszy, Zbigniew otrzymał Wielkopolskę i Kujawy, a młodszy zaś ziemię krakowską, sandomierską i Śląsk. Władysław zostawił dla siebie Mazowsze i zwierzchnią władzę. Niektórzy historycy uważają, że Władysław był zaangażowany w bunt i wypędzenie swego Brata - Bolesława.

przeniósł główny ośrodek władzy z Krakowa do Płock. Niemal całą władze oddał swemu palatynowi - Sieciechowi.

Po śmierci ojca doszło do wojny domowej (1107 - 1109). Mimo, iż Zbigniew uzyskał poparcie samego cesarza Henryka V, zwycięstwo przypadło młodszemu z braci. Po tryumfie Bolesław dopuścił się strasznej zbrodni. Mimo obietnicy przebaczenia dla pokonanego brata, rozkazał go uwięzić a następnie oślepić. Śmierć Zbigniewa sprawiła, że chcąc myśleć o zachowaniu władzy Bolesław zmuszony został do odprawienia pokazowej pokuty o ogromnych danin na rzecz Kościoła. Prawdopodobnie, na pamiątkę tych wydarzeń, książę Bolesław zyskał przydomek "Krzywousty".

Rządy księcia Bolesława Krzywoustego ( 1102 - 1138 ), to czasy uporczywych walk o Pomorze. Krzywousty w ciągu 20 - letnich walk wyprawiał się tu wielokrotnie, dzięki czemu do Polski włączono w 1116 roku Pomorze Gdańskie, a w latach 1121 - 1122 Pomorze Zachodnie, gdzie lennikiem Bolesława został miejscowy władca Warcisław.

Przed swoją śmiercią Bolesław Krzywousty postanowił, aby po jego śmierci kraj podzielono między synów. Chciał w ten sposób być może uniknąć walk o tron po swojej śmierci. Wolę księcia spisano w specjalnym dokumencie, który często jest nazywany "Testamentem". Najstarszy z braci miał zostać seniorem i posiadać władzę zwierzchnią nad pozostałymi. Obok swojej dzielnicy otrzymywał dzielnicę senioralną, która była niepodzielna i niedziedziczna. Jemu podlegać miała polityka zagraniczna państwa jako całości, miał też rozstrzygający głos w razie sporów między braćmi. Wszystko to miało zapobiec walkom o władzę między synami Bolesława.

W 1138 rozpoczął się więc okres rozbicia dzielnicowego Polski.

Władysław - otrzymał Śląsk i dzielnicę senioralną,

Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze i Kujawy,

Mieszko Stary - Wielkopolskę,

Henryk - ziemię sandomierską.

Niestety, wkrótce po śmierci ojca, jego synowie przystąpili do walki o pierwszeństwo w rządach.

Rządy Krzywoustego zakończyły się połowicznym sukcesem . Mimo starań, książę nie uzyskał korony. Na zjeździe w Maseburgu, w zamian za lenno z Pomorza Zachodniego uzyskał potwierdzenie praw do niezależności arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Potwierdziła to bulla papieska z 1136 roku.

Po śmierci Bolesława pierwszym seniorem został jego najstarszy syn Władysław II Wygnaniec.

Był pierworodnym synem Bolesława Krzywoustego i jego pierwszej żony Zbysławy, córki księcia kijowskiego Świętopełka II. Urodził się w 1005 roku, poślubił niemiecką księżniczkę Agnieszkę. Został, jako najstarszy syn seniorem po śmierci Bolesława Krzywoustego. Objął obok Śląska, który został jego dzielnicą dziedziczną, także dzielnicę senioralną z Krakowem i Gnieznem oraz zwierzchnictwo nad lennymi księstwami pomorskimi.

W kilka lat później doszło do wojny domowej między braćmi. Pokonany najstarszy z nich został wygnany z kraju. Poparcie króla niemieckiego Konrada III i cesarza Fryderyka Barbarossy nie pomogło Władysławowi odzyskać tronu krakowskiego.

Wojnę zakończył układ w Krzyszkowie w 1157 roku. Na mocy porozumienia młodszy z braci - Bolesław Kędzierzawy uznał zwierzchnictwo cesarza, zgodził się też zapłacić trybut oraz zwrócić Śląsk, który jednak oddano dopiero synom Władysława Wygnańca.

Po śmierci Bolesława Kędzierzawego sytuacja w rozbitej na dzielnice Polsce jeszcze bardziej się skomplikowała. Trzykrotnie na tron krakowski wstępował Mieszko III, walczący z najmłodszym bratem - Kazimierzem Sprawiedliwym popieranym przez możnowładztwo i Kościół. Konsekwencją tej polityki był zjazd w Łęczycy w 1180, na którym książę zrzekł się prawa dziedziczenia majątku po zmarłych biskupach. Dalsze rozdrobnienie dzielnicowe Polski to rządy Leszka Białego i Władysława Laskonogiego. Sytuacja taka sprawiła, że nasz kraj stawał się coraz mniej zdolny do obrony przed zagrożeniem ze strony sąsiednich państw.

Doskonałym przykładem jest tu najazd Tatarów, którzy dotarli aż na Śląsk pustosząc kraj i uprowadzając ludność w jasyr. Ostatecznym ciosem była klęska wojsk polskich pod Legnicą w 1241 roku, kiedy to zginął książę Henryk Pobożny.

Ważnym wydarzeniem z tego okresu było sprowadzenie do Polski Zakonu Krzyżackiego przez księcia Konrada Mazowieckiego w 1226 roku.

Na mocy dokumentu kruszwickiego Krzyżacy otrzymali w lenno Ziemię Dobrzyńską i zobowiązali się do chrystianizacji sąsiednich Prus. Prędko jednak stali się zagrożeniem dla samej Polski, tworząc na podbitych ziemiach własne państwo ze stolicą w Malborku.

Rozbicie dzielnicowe było dla Polaków bardzo niekorzystne, dlatego pod koniec XIII wieku pojawiły się pierwsze działania zmierzające do zjednoczenia.

Pierwsze sygnały wyszły ze strony książąt śląskich, ale przerwała je wspomniana już śmierć Henryka Pobożnego pod Legnicą w bitwie z Tatarami w 1241 roku.

Kolejnym krokiem była koronacja Przemysła II w 1295 roku, któremu udało się zjednoczyć Wielkopolskę i Pomorze.. W 1295 roku, po ponad 200 latach przerwy, arcybiskup Jakub Świnka koronował go na króla Polski. Niestety, kilka miesięcy po koronacji został zamordowany. Dokonali tego ludzie nasłani przez margrabiów brandenburskich, którzy najpierw usiłowali go porwać, a później rannego dobili. Przemysł II został pochowany w Katedrze Poznańskiej.

Następnym koronowanym władcą Polski od 1300 roku był król Czech Wacław II, a później w latach 1305 - 1306 jego syn Wacław III.

Zjednoczenia Polski dokonał jednak Władysław Łokietek ( 1305 - 1333), który jeszcze pod koniec XIII wieku włączył się do rywalizacji o pierwszeństwo wśród książąt. Był on wnukiem Konrada Mazowieckiego.

Książę Władysław odznaczył się niebywała wręcz wytrwałością w walce o tron, walcząc z wieloma innymi kandydatami. gdy w 1305 roku zmarł król Wacław II, Łokietek powrócił z Węgier i opanował Małopolskę, Pomorze Gdańskie, Kujawy ale nie udało mu się zając Wielkopolski.

W 1308 roku Krzyżacy zajęli podstępem Pomorze Gdańskie poproszeni wcześniej przez Polaków o pomoc w walce z Brandenburczykami. Wobec oporu rycerzy polskich Krzyżacy dokonali rzezi ich i ich rodzin oraz mieszczan wiernych Łokietkowi. Władza księcia rozciągała się teraz tylko na Małopolskę, Wielkopolskę i część Kujaw. Ale i w Krakowie w 1311 roku doszło do buntu mieszczan pod wodzą biskupa krakowskiego Jana Muskaty i wójta Alberta. Po zdobyciu miasta Łokietek cofnął jego mieszkańcom wcześniejsze przywileje i okrutnie ukarał.

Wielkopolska poddała się Łokietkowi w 1314 roku.

Nareszcie w 1320 roku starania księcia Władysława skończyły się sukcesem. W roku tym został koronowany w Krakowie, przez arcybiskupa Janisława na króla Polski. Był to koniec okresy rozbicia dzielnicowego Polski.

Nadal jednak sytuacja międzynarodowa polski była niesłychanie trudna. Pretensje do polskiego tronu mieli Czesi, którzy sprzymierzyli się z Krzyżakami. Na szczęście dla Polski nie udało im się połączyć sił. Połowicznym i czysto psychologicznym sukcesem była nierozstrzygnięta bitwa polsko - krzyżacka, która rozegrała się pod Płowcami w 1331 roku.

Łokietek zmarł w 1333 roku, w wieku 73 lat. pochowano go w katedrze wawelskiej. jego wielką zasługą było odnowienie Królestwa Polskiego. Król stworzył fundamenty, na których jego syn Kazimierz Wielki budował państwo polskie.