1. Plemiona słowiańskie zamieszkujące od Bałtyku do Karpat: ziemie te zamieszkiwały liczne plemiona, swoje siedziby budując w dogodnych warunkach terenowych, głównie w okolicach biegu rzek. Oddzielały je od siebie naturalne granice rzek, lasów, bagien.
Byli to m.in.: Wiślanie, Polanie, Mazowszanie, Lędzianie, Pomorzanie, Goplanie, plemiona śląskie.
2. Pierwsze organizacje państwowe: pierwsze państwo na ziemiach rdzennie polskich utworzyli zamieszkujący nad górną Wisłą Wiślanie. Udało im się utworzyć duże państwo oraz początki administracji książęcej w głównych grodach: Krakowie i Wiślicy.
Powodzenie państwa zakończyło się podbojem księcia Świętopełka, władającego państwem Wielkomorawskim. Ziemie Wiślan zostały wcielone do tego państwa. Gdy istniało już państwo Polan, pod koniec wieku X, ziemie te pozostawały pod kontrolą czeską.
Początki państwa Polan są bardzo słabo udokumentowane. Ziemią władali potomkowie legendarnego Piasta; pierwszym udokumentowanym władcą jest dopiero Mieszko I, który przejął władzę około połowy X wieku. Państwo było już dość duże, skoro w 963 roku toczył walki z plemieniem Wieletów o ujście Odry.
3. Ziemie wchodzące w skład państwa Mieszka I: około połowy wieku udał mu się zjednoczyć Wielkopolskę, Mazowsze, Kujawy oraz prawdopodobnie Pomorze Gdańskie. Główne grody leżały na dawnych ziemiach Polan; były to: Gniezno, Poznań, Kruszwica czy Giecz. W 972 roku w bitwie pod Cedynią obronił te ziemie przed najazdem margrabiego niemieckiego Hodona. Około roku 990 (zmarł w ) przejął kontrolę nad Śląskiem, dotąd pozostającym w zależności od Czech. Pod koniec wieku do państwa dołączono dawne ziemie Wiślan z Krakowem i Wiślica.
Chociaż państwo zajmowało duży obszar (250 tys. km².), liczyło około 1 mln mieszkańców, ziemie były bardzo nierównomiernie zasiedlone, a gospodarczo wykorzystywano jedynie jedną trzecią obszaru.
4. Przyjęcie chrztu: tak duże państwo pozostawało jednak wciąż odizolowane od Europy Zachodniej przez to, że wciąż panowały w nim kulty pogańskie. Narażone było przez to na kontrolowanie przez sąsiadujące z jego granicami Cesarstwo Niemieckie, które miało pretekst do tworzenia placówek misyjnych u granic państwa Mieszka I. Stopniowo podporządkowywały sobie sąsiednie obszary. Wyjściem z sytuacji okazał się sojusz z Czechami (książę Bolesław I) i przyjęcie chrztu za pośrednictwem tego sąsiada, bez zależności od Cesarstwa. Chrystianizacja kraju nie była krokiem jednorazowym: w 965 roku Mieszko I poślubił córkę Bolesława I, przyjął chrzest. Utworzono w Polsce biskupstwo misyjne z siedzibą w Poznaniu. W 968 roku przybył tam biskup Jordan. Wykorzenianie kultów pogańskich trwało na obszarze kraju przez kilka stuleci.
Chrzest umożliwił państwu utrzymanie niezależności od Cesarstwa, wpływając jednocześnie na politykę wewnętrzną: zaowocował większą centralizacją władzy i konsolidacją różnorodnych plemion wokół religii monoteistycznej. Władca Państwa Polan był odtąd równy innym władcom europejski.
.
