Przyszły polski władca urodził się 17 sierpnia 1629 roku na zamku w Olesku. W dniu jego narodzin zamek został napadnięty przez Tatarów. Wroga udało się przepędzić, a samo wydarzenie mogło stać się zapowiedzią przyszłych sukcesów militarnych Jana. Rodzina Sobieskich pieczętowała się herbem Janina. Był to ród stary i bogaty. Dziadek Jana, Marek Sobieski, był bohaterem wojennym i wsławił się walkami w Inflantach. Ojciec, Jakub, pod koniec życia sprawował funkcję kasztelana krakowskiego. Zofia Teofila, matka Jana, wywodziła się z magnackiego rodu Daniłowiczów, a jej dziadkiem był nie kto inny jak sam słynny hetman Stanisław Żółkiewski. Była ona drugą żoną Jakuba Sobieskiego i była młodsza od męża o dwadzieścia siedem lat. Początkowo Jan pobierał nauki domowe, natomiast w wieku dwunastu lat został wysłany (wraz ze starszym bratem Markiem) do Krakowa. Tu chłopcy pobierali nauki w słynnym Gimnazjum Świętej Anny (Kolegium Nowodworskiego). Zapoznawali się z ojczystą historią, literaturą antyczną. Uczyli się dialektyki, retoryki, gramatyki oraz matematyki. Nauczono ich też wyrażania swoich myśli w mowie i piśmie. Edukację w Gimnazjum zakończył w wieku czternastu lat, a przez następne dwa lata słuchał wykładów na uniwersytecie. Dla uzupełnienia edukacji ówczesnego polskiego magnata niezbędne było odbycie podróży zagranicznej. Dlatego tez Marek i Jan Sobiescy wyruszyli w roku 1646 w wojaże po Europie. W trakcie ich zwiedzili Berlin, Lipsk, Hamburg, Niderlandy, Francję i Anglię. W trakcie podróży przebywał w francuskich kołach literackich i nawiązał kontakty z francuskim księciem Kondeuszem. W 1647 r. nawiązał romans z żoną pewnego urzędnika. Owocem tego romansu był niejaki M. de Brisacier, zawadiaka i awanturnik, który później zjawił się w Polsce, wywołując tym samym skandal towarzyski. Sobieskiemu spodobała się Francja, natomiast, Anglia, do której Sobiescy udali się jesienią 1647 r. nie zrobiła na nim większego wrażenia. W Hadze Jan studiował naukę o fortyfikacjach. Młodzieńcy powrócili do kraju w roku 1648. Ich ojciec zmarł już w roku 1646 i Marek, jako najstarszy potomek, musiał przejąć jego obowiązki. Tak więc wojaże europejskie dobiegły końca, a młody Jan Sobieski zakończył swoją edukację. Był on człowiekiem niezwykle wykształconym. Władał językiem francuskim, włoskim, niemieckim i łaciną. Potrafił pięknie formułować własne myśli, interesował się sztuką i literaturą. Po powrocie okazało się, że w kraju wybuchło powstanie Bohdana Chmielnickiego. Obaj bracia wzięli udział w walkach ze zbuntowanymi Kozakami. Jako rotmistrze, na czele własnych chorągwi, młodzi Sobiescy przeszli przez swój chrzest bojowy (bitwa pod Zborowem). Jednocześnie Jan był starostą jaworskim. W trakcie bitwy pod Beresteczkiem w roku 1651 został ciężko ranny, ale na szczęście z pomocą pospieszył mu Jerzy Lubomirski. W roku 1652 był już doświadczonym oficerem. Wtedy też zginął jego starszy brat Marek (poległ w bitwie pod Batohem). Jan uniknął losu brata w dość przypadkowy sposób. Został uwikłany w pojedynek, a rana odniesiona w jego wyniku, wyeliminowała Jana z udziału w bitwie. W 1653 roku, Sobieski znalazł się w niewoli tatarskiej (zakładnicy mieli stanowić dla Tatarów porękę za sporządzony wówczas układ). Dzięki temu poznał język i kulturę Tatarów. W roku następnym (1654 r.) przyłączył się incognito (czyli bez ujawniania swojej tożsamości) do poselstwa polskiego udającego się do Turcji. W Istambule zapoznał się z obyczajami i językiem tureckim. Po drodze odwiedził też Mołdawię, Bułgarię, Serbię i Bośnię. Los bałkańskich chrześcijan zrobił na nim wielkie wrażenie. Po powrocie do kraju, przybył do Warszawy. Tu na dworze królewskim poznał czternastoletnią Marię Kazimierę de La Grange d'Arquien. Ta córka francuskiego markiza znajdowała się pod protekcją żony Jana II Kazimierza, królowej Marii Ludwiki Gonzagi. Maria Kazimiera została jednak wydana w 1658 r. za wojewodę sandomierskiego Jana Zamoyskiego. Małżeństwo z Zamoyskim nie należało do udanych, a Maria (nazywana przez Sobieskiego pieszczotliwie Marysieńką) wdała się w romans z zakochanym w niej Janem Sobieskim. W 1661 w warszawskim kościele karmelitów Jan i Maria złożyli sobie przysięgę wiecznej miłości (warto pamiętać, że Maria Kazimiera była nadal w tym czasie żoną Zamoyskiego!). Jan Sobieski stał się częstym gościem w domu Zamoyskich. 7 kwietnia 1665 roku zmarł Jan Zamoyski, a już 14 maja Maria Kazimiera i Jan Sobieski pobrali się. odbyło się to w tajemnicy, jako że Marysieńka pozostawała oficjalnie w żałobie po pierwszym mężu. Oficjalny ślub odbył się 6 lipca 1665 r. udzielił go nuncjusz papieski Pignatelli (późniejszy papież Innocenty XII). Sobieski i Marysieńka doczekali się czterech synów. Najstarszy Jakub Ludwik (1667-1737) po śmierci ojca kandydował do tronu polskiego. Pozostali synowie to; Aleksander Benedykt (1677-1714), Konstanty Władysław ( 1680-1726) oraz urodzony w 1683 roku Jan, który zmarł w dzieciństwie. Dochował się także czterech córek, z których tylko jedna wkroczyła w wiek dorosły. Była to Teresa Kunegunda (1676 - 1730), żona elektora bawarskiego i matka Karola VII Bawarskiego, cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Cofnijmy się jednak do wydarzeń roku 1655, kiedy to na ziemie Rzeczpospolitej wkroczyły szwedzkie wojska (tzw. "potop szwedzki"). Jan Sobieski, podobnie jak część magnaterii, udał się pod protekcję Karola X Gustawa. Jednak już po czterech miesiącach (w 1656 r.) znalazł się pod dowództwem hetmana Stefana Czarnieckiego. Walczył na Podkarpaciu, a w bitwie pod Warszawą dowodził oddziałami sprzymierzonych z Polakami Tatarów. Walczył także przeciwko najazdowi Rakoczemu i w wojnie przeciwko Rosji. W bitwie pod Słobodyszczami dowodził całym skrzydłem armii. Małżeństwo z Marią Kazimierą wciągnęło Jana Sobieskiego w orbitę stronnictwa dworskiego (reprezentowało ono opcję profrancuską). Król próbował przeprowadzić reformy polityczne ( wprowadzić elekcję vivente rege, czyli za życia króla; wprowadzić stałe podatki i podejmowanie uchwał sejmowych większością głosów). Plany te natrafiły na silny opór opozycji magnackiej. W roku 1665 wybuchła w kraju wojna domowa, wywołana przez Jerzego Lubomirskiego. Jan Sobieski opowiedział się po stronie króla. W 1665 r. dostał po Jerzym Lubomirskim urząd marszałka wielkiego koronnego. W 1666 r. otrzymał, wakującą po śmierci Stefana Czarnieckiego, buławę hetmana polnego koronnego. Do decydującej bitwy rokoszu Lubomirskiego doszło w lipcu 1666 r. pod Mątwami. Bitwa ta zakończyła się porażką zwolenników króla. W 1667 r. Sobieski odniósł zwycięstwo nad wojskami kozacko - tatarskimi. Bitwa pod Podhajcami ułatwiła mu uzyskanie w 1668 r. buławy hetmana wielkiego koronnego. Po abdykacji Jana Kazimierza w 1668 r., Jan Sobieski poparł kandydaturę księcia Kondeusza na tron polski. Ostatecznie jednak, zgromadzona na sejmie elekcyjnym, szlachta wybrała na króla "Piasta", Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Okazał się on władcą nieudolnymi i słabym. Wraz z prymasem Prażmowskim, Sobieski kierował opozycją magnacką. Tzw. stronnictwo "malkontentów" dążyło do detronizacji króla. Zwolennicy króla utworzyli w roku 1672 konfederację gołąbską. W tym samym roku została zawiązana opozycyjna konfederacja (tzw. szczebrzeszyńska), na czele której stanął Jan Sobieski. Oba stronnictwa pogodziły się w obliczu wojny z Turkami, którzy zdobyli Kamieniec Podolski i podeszli pod Lwów. Po niekorzystnym dla Rzeczpospolitej traktacie w Buczaczu (1672 r.), sejm uchwalił podatki na armię, dowództwo nad którą powierzono Sobieskiemu. W 1673 r. doszło do bitwy pod Chocimiem, uwieńczonej wspaniałym zwycięstwem Jana Sobieskiego nad wojskami Hüsejna Paszy. Niemal w tym samym czasie zmarł król Michał. Na nowego króla wybrano, cieszącego się chwałą zwycięscy, Jana Sobieskiego. Był rok 1764. Jednak chwila koronacji odwlekła się. Nowy król musiał jeszcze stawić czoła dwóm kolejnym najazdom tureckim (1674 1675 r.). W styczniu 1676 r. Jan III Sobieski uroczyście wjechał do Krakowa. 2 lutego 1676 r. Jan Sobieski został koronowany na króla Polski. W pierwszych latach Sobieski wykazywał się dużą aktywnością polityczną i odnosił spore sukcesy militarne. Dążył on do przeprowadzenia w kraju reform, a w polityce zagranicznej był zwolennikiem sojuszu z Francją. W 1675 r. podpisał z nią tajny traktat w Jaworowie. Był on wymierzony przeciwko Branddenburgii. Okazało się jednak, że Francja nie jest skłonna do pomocy Polsce. Zagrożenie ze strony tureckiej zbliżyło interesy Rzeczpospolitej i Habsburgów. W 1683 roku Jan III Sobieski ruszył z odsieczą obleganemu przez wojska tureckie Wiedniowi. W 1684 r. Polska przystąpiła do utworzonej z inicjatywy papieża Świętej Ligi. Uwikłało to Polskę w wieloletni konflikt z Turcją. W latach 1686 - 1692 Sobieski podejmował wyprawy, mające na celu podporządkowanie Mołdawii i Siedmiogrodu. Jednak nie zakończyły się one sukcesem. W 1686 r. doszło natomiast do podpisania traktatu pokojowego z Rosją. Sobieski zmarł po długiej chorobie 17 czerwca 1696 r. w Wilanowie. Jan III Sobieski przeszedł do historii przede wszystkim jako znakomity wódz odnoszący wspaniałe zwycięstwa nad przeciwnikami. W planowaniu kampanii potrafił doskonale wykorzystać właściwości terenu. Zreformował armię: zrezygnował z pospolitego ruszenia i wykorzystywał wojska zaciężne. Nie udało mu się zrealizować dalekosiężnych planów dynastycznych. Sobieski zasłynął także jako mecenas sztuki i kultury. Za jego panowania powstało także wiele wspaniałych barokowych budowli (m. in. Kościół Św. Piotra i Pawła w Krakowie, pałac Krasińskich w Warszawie). Najwspanialszym zabytkiem polskiego baroku świeckiego jest rezydencja królewska w Wilanowie. Nie należy też zapominać, że Jan III Sobieski był autorem kunsztownych w formie listów miłosnych do swojej ukochanej Marysieńki. Stanowią one najcenniejszy zabytek epistolografii (sztuki pisania listów) staropolskiej. Podsumowując, można stwierdzić, że Jan III Sobieski był jednym z najwybitniejszych polskich królów elekcyjnych.
