W Kanadzie panuje ustrój federacyjny. Rządy sprawuje dwuizbowy parlament złożony z Senatu i Izby Gmin. Senat obejmuje 104 senatorów, którzy wybierani są na tę funkcję dożywotnio. W Izbie Gmin zasiada 301 członków, a wybory odbywają się raz na pięć lat.

KILKA DANYCH GEOGRAFICZNYCH

Kanada obejmuje obszar 9976140 km2, najdłuższą rzeką jest Mackenzie (4240 km), a największym jeziorem jez. Górne obejmujące 83 270 km2. Głównymi miastami Kanady są: stolica Ottawa (921 tysięcy mieszkańców), Montreal (zamieszkiwany przez 3 127 000 ludności), oraz Toronto (3 893 000 mieszkańców). Językami urzędowymi są język angielski i język francuski. Walutę stanowi dolar kanadyjski, a jednostką monetarną jest cent. Kanada obchodzi niewiele świąt narodowych, najważniejszym jest Dzień Kanady obchodzony 1 lipca. Ogólnie Kanadę zamieszkuje około 31 281 092 mieszkańców, są to ludzie o różnym pochodzeniu etnicznym. Największy procent ludności stanowią Brytyjczycy (40%) oraz Francuzi (27%). Spośród innych narodowości europejskich jest tu około 20% ludności. Indianie i Eskimosi stanowią niewielki odsetek ludności kraju, bo tylko 1,5%. 11,5% ludności to mieszkańcy innych narodowości. Jeżeli chodzi o wyznanie to przeważają katolicy (46,5%) i protestanci (41,2%). Prawosławnych jest około 1,5%, a Żydów około 1,2%. Pozostały odsetek (9,6%) stanowią inne wyznania. Przeciętna długość życia mężczyzn w Kanadzie wynosi 76 lat, a kobiet 83 lata. Gęstość zaludnienia wynosi średnio 3 os/km2. Wskaźnik gospodarczy z 1999 roku wynosił 23 300 USD na 1 mieszkańca, a PKB - 721 miliardów USD.

Głównymi zasobami naturalnymi są ropa naftowa i gaz ziemny, węgiel kamienny, drewno, z wydobywanych metali przede wszystkim nikiel, cynk i miedź, a w gospodarce rolnej dominuje uprawa pszenicy i rybołówstwo. Największymi i najważniejszymi gałęziami przemysłu są: przemysł papierniczy, samochodowy, wydobywczy, metalurgiczny, rolniczy i spożywczy. Biorąc pod uwagę strukturę zaludnienia, 63,4% mieszkańców pracuje w Irmach usługowych, 32,4% w przemyśle, a 4,2% trudni się rolnictwem.

Obywatelskie prawo do głosowania nabywa się w wieku 18 lat, a wybory są zawsze powszechne.

Głównymi partnerami handlowymi są Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Japonia, Niemcy oraz Korea Południowa.

Z głównych organizacji międzynarodowych, na terenie Kanady działają: ONZ, NATO, G-7, CEPAL, MFW, WHO i UNPROFOR.

GŁÓWNE PROWINCJE I TERYTORIA KANADY

1)Prowincja Alberta o powierzchni 661,2 tysięcy km2 ze stolicą w Edmonton

2)Prowincja Kolumbia Brytyjska o powierzchni 947,8 tysięcy km2 ze stolicą w Victorii

3)Prowincja Manitoba o powierzchni 650 tysięcy km2, ze stolicą w Winnipeg

4)Prowincja Nowa Fundlandia, o powierzchni 405,7 tysięcy km2 ze stolicą w Saint John's

5)Prowincja Nowa Szkocja o powierzchni 55,5 tysięcy km2 ze stolicą w Halifax

6)Prowincja Nowy Brunszwik o powierzchni 73,4 tysięcy km2 ze stolicą w Fredericton

7)Prowincja Ontario o powierzchni 1068,6 tysięcy km2 ze stolicą w Toronto

8)Prowincja Quebec o powierzchni 1540,7 tysięcy km2 ze stolicą w Quebecu

9)Prowincja Saskatchewan o powierzchni 652,3 tysięcy km2 ze stolicą w Reginie

10)Prowincja Terytoria Północno - Zachodnie o powierzchni 3426,3 tysięcy km2 ze stolicą w Yellowknife

11)Prowincja Terytorium Jukon o powierzchni 483,5 tysięcy km2 ze stolicą w Whitehorse

12)Prowincja Wyspa Księcia Edwarda o powierzchni 5,7 tysięcy km2 ze stolicą w Charlottetown

Kanada leży w Ameryce Północnej w jej północnej części, między dwoma oceanami, Atlantyckim i Pacyfikiem, w kierunku północnym od Stanów Zjednoczonych. Jest drugim co do wielkości krajem świata, zajmując miejsce pomiędzy Rosją i Stanami Zjednoczonymi. Blisko 90% ludności skupia się w pasie o szerokości około 160 km od granicy ze Stanami Zjednoczonymi. Graniczy z Alaską i USA. Długość granicy ze Stanami Zjednoczonymi wynosi 8893 km, w tym granica z Alaską wynosi 2477 km. Geograficznie jest położona na: 60 00 N i 95 00W. Swoją powierzchnią obejmuje obszar większy od Polski dwukrotnie (9220970 km2). Łączna powierzchnia kanadyjskich wód wynosi 755 170 km2, a długość granic 8893 km, jako że graniczy tylko ze Stanami Zjednoczonymi. W pozostałej części graniczy z wodami oceanów, a linia brzegowa wynosi około 243 000 km. Ze względu na wielkość zajmowanego obszaru, i jego zróżnicowanie, klimat Kanady nie jest jednolity, i na południu jest umiarkowany, natomiast na północy jest już polarny i subpolarny. W ukształtowaniu terenu dominują równiny, jedynie na zachodzie kraju występują góry. Najwyższe wzniesienie to Mount Logan, osiągający 5959 metrów wysokości. Najniższym punktem są wody oceanu Atlantyckiego - 0 m. Zagospodarowanie terenu pod względem rolniczym jest niewielkie i wynosi około 8%, w tym grunty orne stanowią 5%, a łąki i pastwiska 3% powierzchni kraju. Największą część stanowią lasy i zarośla - 54% i obszary o innym użytkowaniu (38%).

KANADA większości ludzi kojarzy się z wielkimi przestrzeniami, flagą i charakterystycznymi elementami krajobrazu. Większość odwiedzających docenia tu dzikość krajobrazów, cuda natury, uroki prowincji, to jednak poza tym w Kanada zachwyca nie tylko przyrodą w którym najbardziej znanym punktem jest wodospad Niagara. Kultura Kanady jest zlepkiem wielu kultur i tradycji, przede wszystkim brytyjskiej, francuskiej i indiańskiej. Ponad to Kanadę kształtuje nieprzerwanie wpływ kulturalny i gospodarczy Stanów Zjednoczonych, a także różnorodne tradycje kulturowe z Europy, Azji i Ameryki Południowej. Pomimo ogromu wielokulturowości, Kanada jest państwem o niepowtarzalnej, swoistej tożsamości. Kultury z Europy, Azji, Am. Południowej i Stanów Zjednoczonych przenikają się wzajemnie nadając Kanadzie niepowtarzalny charakter.

LIŚĆ KLONU

Liść klonu jest nieodzownie łączony z Kanadą i stał się jej niepowtarzalnym symbolem. Po raz pierwszy był używany w herbach prowincji Ontario i Quebec z 1868 roku. Później umieszczano go na emblematach wojskowych z obu wojen, a po uznaniu flagi państwowej, stał się jej najważniejszym symbolem.

Nad powstaniem flagi państwa Kanada pracowało wiele osób. Najważniejszy punkt który jest liść klonowy został opracowany i nieco zmodyfikowany przez Jacquesa St. Cyr, proporcje flagi zostały ustalone przez Georga Bista, natomiast barwami zajął się Dr Gunter Wyszechi. Nad ostatecznym wyglądem flagi pracowała komisja parlamentarna złożona z 15 osób, uznawana za formalnego autora projektu. Długie narady i debaty zakończyły się akceptacją parlamentu, i nowa flaga państwa weszła w życie. Oficjalnie stało się to 15.02.1965 roku, a dzień ten jest nazywany Dniem Flagi Kanadyjskiej.

Hymn narodowy powstał w 1880 roku, jako pieśń której autorem jest Calix Lavallee. Słowa do tej pieśni napisał sędzia Adolphe - Basile Routhier. Na język angielski została przetłumaczona przez Roberta Stanley Weira i w takiej postaci funkcjonuje do dziś. W roku 1980, z dniem 1.07, oficjalnie stała się hymnem państwowym.

FAKTY HISTORYCZNE

Przed odkryciem Ameryki przez Kolumba w 1492 r., obszary te przemierzały ludy z Azji. Ludy te przekroczyły okolice Cieśniny Beringa , natomiast około roku 1000 na północy Nowej Funlandii miały miejsce pierwsze próby osiedleńcze wikingów - pierwszych Europejczyków - pod przewodnictwem Leifa Erkssona. Zanim przybyli tu następni osadnicy z Europy, na terenach dzisiejszej Kanady rozwinęły się plemiona Indyjskie, wykształcając liczne języki, kulturę, handel, rzemiosło i sztukę, oraz system prawny.

Wśród zainteresowanych osadnictwem w Kanadzie nad rzeką św. Wawrzyńca, było wiele państw europejskich, jako pierwszym udało się to osiągnąć francuzom. W 1534 dotarł tam podróżnik francuski - Jacques Carter, a na początku XVII wieku dotarł tam Samuel de Champlain, i założył miasto Quebec. W latach 60-tych XVII wieku Kanada zamieszkiwana przez 3000 francuzów stałą się oficjalną prowincją francuską. Prowincja ta słynęła z handlu skórami, i gdy zyski z handlu zaczęły rosnąć, do Kanady przybyli osadnicy brytyjscy. W 1670 roku powstała pierwsza kolonia brytyjska i Kompania Hudsońska, nazywana Hudson Bay Company. Rozpoczęła się konkurencja francusko-brytyjska. Na początku obydwa narody żyły obok siebie w pokojowym nastawieniu. Jednak w XVIII wieku narastały niepokoje, i 1745 roku armia brytyjska zajęła fort francuski w Nowej Szkocji i tym faktem rozpoczęła się trwająca wiele lat walka o tereny Kanady między Francuzami i Brytyjczykami. Po dziewięciu latach trwania wojny nastąpił moment przełomu w 1759 roku, kiedy to Brytyjczycy zdobyli miasto Quebec i Francuzi musieli skapitulować i oddać Kanadę pod panowanie brytyjskie. Miało to miejsce 1763 roku.

W końcu okresu wojny o suwerenność Stanów Zjednoczonych, do Kanady wyemigrowało blisko 50 tysięcy Brytyjczyków, i w ten sposób wyrównały się proporcje między społeczeństwem francuskim i angielskim. Gdy zakończyła się wojna niepodległościowa między Kanadą a USA, w 1867 roku powstał Akt o Brytyjskiej Ameryce Północnej, utworzony przez anglików w celu ochrony przed utratą terenów Kanady. Początkowo pełnił on funkcję konstytucji państwowej. Pod koniec XIX wieku zakończyła się budowa największego przedsięwzięcia w historii państwa, a mianowicie zbudowano Kanadyjską Kolej Pacyficzną, która połączyła tereny wschodnie z zachodnimi. W roku 1912 ustał proces jednoczenia prowincji kanadyjskich, i wszystkie oprócz Nowej Funlandii znalazły się pod zwierzchnictwem rządu centralnego. Nowa Finlandia opierała się jeszcze do 1949r. Po latach I wojny światowej, siła gospodarcza Kanady rosła tworząc kraj coraz bardziej zamożnym. W 1931 roku Kanada zasiliła brytyjską Wspólnotę Narodów, walcząc przy boku Anglii w czasie II wojny światowej przeciwko niemieckiemu okupantowi. Podpisała również umowę obronną ze Stanami Zjednoczonymi, walcząc z Japonią po zbombardowaniu portu Pearl Harbor. Po wojnie nastąpił wzrost ekonomiczny Kanady, i rozpoczęły się ogromne fale emigracyjne z krajów europejskich, azjatyckich, arabskich, Ameryki Południowej, oraz Karaibów. W 1967 roku Kanada obchodziła 100-lecie swego istnienia jako państwa. W roku 1975 rząd Kanady uporządkował sprawy dotyczące własności ziemskich z rdzenną ludnością oraz ich autonomii na północy kraju. W latach 60-tych XX wieku zaczęły nasilać się konflikty pomiędzy ludnością francuskojęzyczną i angielskojęzyczną. Doprowadziło to dojście do władzy separatystów w wyborach w 1976 roku (Partia Quebecu) ale problem uzyskania autonomii Quebecu został pominięty podczas tej kadencji. W 1980 roku odbyło się referendum dotyczące separacji Quebecu od Kanady, jednak jego wynik był przeciwny oddzieleniu angielskojęzycznej ludności Kanady od francuskojęzycznej prowincji Quebec. Podczas referendum 1995 roku separatyści prawie osiągnęli swój cel, jedna nie doszło do rozdzielenia Kanady. Od tamtego momentu ludność Quebecu uznaje się za odrębną mniejszość narodową.

POLITYKA PAŃSTWA

Kanada która w 1867 roku stanowiła niezależną politycznie kolonię, status autonomicznego i suwerennego państwa uzyskała dopiero po I Wojnie Światowej. Zapis taki znalazł się w Statucie Westminsterskim wydanym w 1931 roku. Jednak obowiązująca jeszcze konstytucja z 1867 roku nie zawierała zapisu o możliwości zmian w tejże konstytucji. Za każdym razem, kiedy było to konieczne było zwrócenie się do parlamentu w Londynie. Sprawa ta powinna była być uregulowana w 1931 roku kiedy Status Westminsterski wszedł w życie. Nastąpiło to jednak znacznie później, bo dopiero 50 lat później i zostało udokumentowane w Ustawie Konttucyjnej, po wielu debatach rządu federacji i prowincji (wyłączając Quebec). Od tego czasu zmiany konstytucyjne mogą być dokonywane tylko na terenie Kanady.

PRZYRODA KANADY

Pod względem przyrodniczym, Kanada należy do jednych z najpiękniejszych krajów Ziemi. Przyroda w dużej mierze ma wpływ na jakość życia Kanadyjczyków. Dobra naturalne, jak wielkie połacie leśne, morza, jeziora i rzeki mają nie tylko zbawienny wpływ na zdrowie ludzi, są również ważnym czynnikiem gospodarczym.

W 1971 roku, w czerwcu - Kanada powołała do istnienia Ministerstwo Ochrony Środowiska. Pierwszym krajem który zdecydował się na ten krok była Francja. Ministerstwo walczy o możliwość przetrwania naturalnych zasobów środowiska w stanie nienaruszonym, zabiega o ochronę roślin, zwierząt, gleby, wody i powietrza. Rząd centralny, razem z rządami prowincji razem działają na polu opieki prawnej środowiska naturalnego. W związku z tym konieczna jest współpraca różnych poziomów administracyjnych w rządzie. Od roku 1995 przez trzy kolejne lata, Kanada z ramienia ONZ otrzymywała status państwa które najlepiej dba o warunki i rozwój w życiu człowieka. Głównymi dziedzinami w których Kanada zajęła najlepsze miejsca były wpływ środowiska na średnią długość życia ludzi a także średnie dochody będące wyznacznikiem jakości życia, których źródło tkwi w działalności mającej związek ze środowiskiem naturalnym. W 1995 Kanada została uznana przez Bank Światowy za drugie państwo na ziemi, pod względem zamożności i bogactwa. Głównymi kryteriami tego rankingu były bogactwa naturalne, zasoby materialne i ludzkie. Wysoko oceniono Kanadę ze względu na zasobności ziemi, wody, lasu i surowców naturalnych. Za najważniejsze i najlepsze miasto pod względem miejsca pracy, zamieszkania i wychowania dzieci zostało ogłoszone Toronto, jedno z największych miast kanadyjskich. Biorąc pod uwagę kryterium jakości życia, w 1996 roku Toronto zostało uznane za najlepsze miasto świata na liście międzynarodowej pisma Fortune. Bezpośredni wpływ na jakość życia w tym mieście ma nic innego jak środowisko naturalne i jego kondycja, czyli czystość ulic, dostępność do wody a także duża ilość zieleni. Kanada, jak już wcześniej wspominano zajmuje obszar o powierzchni blisko 10 milionów km2, i w ten sposób stanowi 20% areału kontynentu północnoamerykańskiego oraz 7% areału ziemskiego. Tereny leśne i zalesione stanowią prawie połowę powierzchni Kanady. Tym samym, lasy Kanady stanowią około 10% areału światowego, a w głębi ziemi znajdują się ogromne zasoby ropy, gazu ziemnego, węgla i innych kopalin. Od początków XX wieku, na terenie Kanady ciągle wzrasta liczba oraz powierzchnia obszarów obejmowanych ochroną. Porównując, w połowie XX wieku tereny chronione zajmowały jedynie 2% powierzchni państwa, natomiast w roku 1993 liczba ta wzrosła do 8,9% powierzchni kraju. Jest to obszar o powierzchni około 892749 km2. Pod tym względem Kanada zajmuje drugie miejsce w OECD, czyli w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Wśród krajów należących do OECD, Kanada jest także drugim krajem który zamieszkuje najmniejsza liczba gatunków ptaków i ssaków którym grozi wyginięcie. Jest to także kraj, który ma najdłuższą w świecie linię brzegową o przeznaczeniu do żeglugi. Wielkie Jeziora to największy obszar a świecie zasobny w słodką wodę. Na terenie Kanady znajduje się około 9% odnawialnych zasobów wody słodkiej w skali światowej. Wody wewnątrzlądowe stanowią blisko 7,6% powierzchni Kanady. Największymi jeziorami Kanady są jezioro Górne, jezioro Huron, oraz Wielkie Jezioro Niedźwiedzie oraz Wielkie Jezioro Niewolnicze. Dwa z nich położone są na granicy Kanady z USA. Obydwa Wielkie Jeziora - Niedźwiedzie i Niewolnicze są uznawane za największe na świecie. Również największe bagniste tereny na świecie należą do Kanady i jest to nizina Zatoki Hudson. W związku z dbałością o stan środowiska naturalnego, Kanada i Ontario podpisały z USA porozumienie na temat jakości wód Wielkich Jezior. Spowodowało to stopniowe poprawianie się jakości stanu przyrody, poprzez ograniczenie emisji ścieków przemysłowych a także przez ulepszone sposoby utylizacji ścieków z miast. Takie działania przyczyniły się do spadku poziomu trujących substancji w tkankach zwierząt występujących na wolności. Poprzez działania organizacji chroniących środowisko naturalne, znacznej poprawie uległ stan środowiska w miejscach o najwyższym zagrożeniu, czyli u wybrzeży Toronto, w porcie Hamilton, oraz Sarnia. Kanada bierze czynny udział w organizacjach o charakterze międzynarodowym których celem jest zahamowanie emisji związków wpływających na niszczenie warstwy ozonowej. W 1996 roku Kanada jako pierwsza przyjęła Konwencję Wiedeńską mającą na celu ochronę warstwy ozonowej. Z obowiązków wynikających z tej konwencji, Kanada wywiązuje się z dużym wyprzedzeniem, eliminując substancje niszczące warstwę ozonową. Ze względu na uznanie zasług Kanady w ochronie powłoki ozonowej, na siedzibę międzynarodowego sekretariatu wybrano Montreal - jedno z miast kanadyjskich. Sekretariat ten zarządza funduszami przeznaczonymi krajom rozwijającym się, które stawiają sobie za zadanie eliminację użycia związków niszczących powłokę ozonową.

KLIMAT KANADY

Kanada ze względu na to, że zajmuje rozległe tereny, charakteryzuje się zróżnicowanym i zmiennym klimatem. Tereny nadmorskie i rejon Wielkich Jezior wyróżniają się łagodnymi zimami oraz chłodniejszymi porami letnimi niż w głębi lądu. Nawet na północy lipiec i sierpień są ciepłymi miesiącami i wtedy to właśnie występuje wzmożony ruch turystyczny. Wyłączając tereny zachodniego wybrzeża, temperatury w miesiącach zimowych spada zawsze poniżej zera. Mimo to na wielu obszarach zimy są pogodne i suche, a kraj posiada program walki z surowym i nieprzyjaznym klimatem. Jedną z form są kryte chodniki czy zabudowane pasaże handlowe. Nad Atlantykiem, i na wschodzie kraju występują cztery pory roku: zimna i śnieżna zima, łagodna wiosna, ciepłe lato które w głębi lądu oraz na północy jest nieco krótsze i odznacza się niższymi temperaturami. Ostatnią porą roku jest jesień - z niskim temperaturami z niewielką ilością opadów. Najwięcej turystów wybiera wypoczynek w miesiącach letnich, jednak pewien odsetek odwiedza miejscowości turystyczne po sezonie, we wrześniu i w październiku, zwłaszcza w Nowym Brunszwiku, podziwiając piękno jesiennych krajobrazów. W prowincjach Ontario i Quebec też występuje wyraźne zróżnicowanie na pory roku, oraz zróżnicowanie klimatyczne. Ontario południowe odznacza się chłodnymi, wilgotnymi i brzydkimi zimami oraz długimi i łagodnymi wiosnami. Lato przeważnie jest gorące i często wilgotne. Wówczas miasto jest chętnie odwiedzane przez turystów. Jesienią nie występują duże skoki temperaturowe i turystów też jest niewielu, co sprzyja tym, którzy nie wymagają wysokiej temperatury a wymagają jedynie odpoczynku. W przeciwieństwie do Ontario, w Quebeku zimy są suche i chłodne, wiosny trwają od kwietnia do czerwca. Klimat w centralnych prowincjach: Manitobie, Saskatchewan i Albercie charakteryzują największe skrajności. Zimy są tam długie i surowe, a lata, pogodne i gorące z gwałtownymi ulewnymi burzami. W Górach Skalistych kwitnie turystyka zimowa, jednak szczyt sezonu przypada zawsze w porze letniej, i wówczas góry przeżywają oblężenie miłośników górskich wędrówek. Przełom lipca i sierpnia to pora w Górach Skalistych, kiedy opady nie są zbyt gwałtowne i obfite, chociaż czasami występują ulewy. W zimie bardzo często występują zamiecie śnieżne. Na południowym-zachodzie Kolumbii Brytyjskiej występują dość korzystne warunki klimatyczne, i mniejsze różnice temperaturowe niż na innych obszarach. Jednak prowincja ta prawie w całości objęta jest działaniem ośrodków niżowych znad Oceanu Spokojnego, w związku z tym jest to jeden z bardziej deszczowych terenów Kanady. Najmniej opadów w tym rejonie występuje w miesiącach ciepłych, czyli późną wiosną, w lecie i na początku pory jesiennej. Jukon, Terytoria Północno-Zachodnie Nunavut charakteryzują ciężkie i mroźne zimy, ponieważ temperatury stale utrzymują się poniżej zera. Opady są tu najniższe w całym kraju, ciepłe lata trwają krótko, a wiosny nadchodzą późno i budzi do życia uśpioną tundrę, która zakwita wszelkimi możliwymi barwami.

Zróżnicowanie klimatyczne pociąga za sobą zróżnicowanie w środowisku naturalnym Kanady. Polarne wyspy na północy wiecznie pokryte lodem, oraz pustynie skąpane w słońcu przy granicy ze Stanami Zjednoczonymi a także olbrzymie połacie leśne ze starymi drzewami to tylko próba krótkiego opisu kanadyjskiej przyrody. Jest ona zatrzymana w parkach narodowych i chroniona przez niszczycielską siłą człowieka. Jej piękno i ogrom wykorzystują liczne biura turystyczne nabierając turystów na opowieści o bliskich spotkaniach z groźnymi drapieżnikami. Niedźwiedzie i wilki (bo o nich tu mowa) występują niestety rzadko i poza szlakami i ścieżkami turystycznymi.

JĘZYK

Oficjalnie, ludność Kanady posługuje się dwoma językami, które mają charakter urzędowy i są ojczystymi językami dla 82% społeczeństwa. Są to język angielski (59% ludności) i język francuski (23% ludności). Pozostała cześć ludności, około 18%, posługuje się innymi językami które również uznaje za ojczyste. Są to chiński, niemiecki, włoski, portugalski, hiszpański, arabski, ukraiński, pendżabski, holenderski, grecki, wietnamski, tagalong, inuktitut oraz cree. Oficjalnie jednak w świetle ustawy językiem Kanady są angielski i francuski. W związku z tym, że oba języki są regulowane przez ustawę o językach, państwo wspiera te tereny, gdzie mieszkańcy anglojęzyczni czy francuskojęzyczni stanowią mniejszość społeczną. Na mocy ustaw, w Kanadzie obowiązuje zasada równości obu języków oficjalnych i w związku z tym usługi muszą być oferowane w obydwu tych językach.

ZRÓŻNICOWANIE KULTUROWE

Ze względu na to, że Kanada jest państwem wielonarodowym, jest również państwem wielu różnych kultur. Najstarsza kultura wywodzi się od ludów tubylczych, czyli od Indian i Eskimosów, i równocześnie są to fundamenty kultury współczesnej Kanady. Najbardziej wybitna jest sztuka Inwitów, na północnych terenach Kanady. Zwłaszcza jest to widoczne w sztuce rzeźbiarstwa z kamienia albo z kości. Ciekawostką jest to, że artyści indiańscy osiągnęli szczyty rozwoju sztuki w drukarstwie, plecionkarstwie a także w rzeźbieniu w drewnie. W przeszłości Kanadyjczykom trudno było określić swoją tożsamość kulturową która dodatkowo była komplikowana przez wpływy Stanów Zjednoczonych. Jednak w ciągu ostatnich trzydziestu lat wyłoniło się w Kanadzie wielu świetnych pisarzy, np. Margaret Atwood, Robertson Dawies, Alice Munro, Michael Ondaatjee, Réjean Ducharme, Mordecai Richler, czy Brian Moore. Również z Kanady wywodzi się spora grupa znanych w świecie muzyków, a wśród nich takie nazwiska jak: Leonard Cohen, Neil Young, Joni Mitchell oraz Cowboy Junkier. Chociaż oficjalnie w Kanadzie obowiązują dwa języki urzędowe, to tylko w Nowym Brunszwiku używa się dwóch języków. Mimo to, w wielu oficjalnych miejscach spotyka się dwujęzyczne napisy. Są to mapy, foldery turystyczne, etykiety towarowe. Podobnie jak język angielski różni się w Ameryce od tego w Wielkiej Brytanii, tak Język francuski jest odmienny od tego którym posługują się mieszkańcy Quebecu. Często jest on nazywany j. quebeckim. Chociaż poprawna, prawdziwa francuszczyzna jest przez nich rozumiana to może się wydawać dość dziwna i osobliwa. To tylko jedna z wielu różnic między francuskim Quebekiem a angielską Kanadą. Wpływ kultury francuskiej widać wszędzie, od architektury po kulinaria poprzez muzykę i religię. Różnice kulturowe Quebeku i pozostałej części Kanady jak widać są dość duże, nietrudno więc zrozumieć ich nienajlepsze wzajemne stosunki. Mieszkańcy Quebecu uważają że ich problemy, potrzeby a także wynikająca z tego odrębność nie tylko nie jest dostrzegana, ale i nie jest ani rozumiana, ani akceptowana przez pozostałych kanadyjskich mieszkańców. Dlatego łatwo jest zrozumieć dlaczego duża część ludności Quebecu dąży do uzyskania autonomii i odrębności politycznej od reszty Kanady.

Jeżeli chodzi o tradycje kulinarne angielskiej części Kanady, to głównym założeniem było to, że jedzenie najsmaczniejsze jest wtedy, gdy ma mdły smak. Obecnie w Kanadzie chociaż brak jest typowej kuchni regionalnej, nietrudno o kuchnię dobrą i smaczną. W większości miejscowości z łatwością można znaleźć restaurację z kuchnią grecką, indyjską, włoską lub chińską. Niektóre dania z Quebecu zasługują na uznanie, są to np. francuska zupa grochowa, zapiekane w cieście mięso - tzw. tourtieres, czy poutine - czyli frytki z serem polane sosem. Nad Atlantykiem francuskim przysmakiem są tzw. rapie, pasztet a la rapure, jest to ciasto nadziewane zapieczonym mięsem. Może to być albo czerwone mięso, kurczak lub też ślimaki. Na górze jest całość jest obłożona tartymi ziemniakami z których usunięto skrobię. Quebec słynie z największej na świecie produkcji syropu klonowego. Syrop ten, jak sama nazwa wskazuje robi się z soku uzyskiwanego z liści klonu cukrowego rosnącego w Kanadzie. Kanada jest też znana z produkcji znanych na świecie serów, np. cheddar, a na wybrzeżach oceanicznych znane są potrawy z owoców morza. Jest ich tutaj dużo, są różnorodne, i bardzo dobre i niedrogie.

STREFY CZASOWE

Kanada ze względu na swoją rozległość, charakteryzuje się występowaniem stref czasowych. Posiada ich sześć, z różnymi przesunięciami. Są to: 1)Newfoundland Standard Time (wschód) z przesunięciem w stosunku do GMT -3,5 godziny. 2)Pacific Standard Time (wybrzeże zachodnie) z przesunięciem w stosunku do GMT -8 godzin. 3)Atlantycki czas standardowy z przesunięciem w stosunku do Greenwich -4 godziny. Czas ten obowiązuje nad Atlantykiem i Labradorze. 4)Wschodni czas standardowy który ma -5 godzin przesunięcia w stosunku do Greenwich, i obowiązuje w Quebecu i w Ontario. 5)Centralny czas standardowy ma -6 godzin przesunięcia w stosunku do Greenwich i obejmuje Manitobę, północno-zachodnią część prowincji Ontario oraz wschodni Saskatchewan. Nowa Finlandia ustawia zegarki według nowofundlandzkiego czasu standardowego, czyli z przesunięciem w stosunku do Greenwich -3,5 godziny. 6)Górski czas standardowy to czas obowiązujący na zachodzie Saskatchewan, w Albercie, Terytorium Północno-Zachodnim oraz północnym-wschodzie Kolumbii Brytyjskiej. Przesunięcie tego czasu stosunku do Greenwich wynosi -7 godzin. Jukon oraz pozostała część Kolumbii Brytyjskiej znajduje się pod wpływem standardowego czasu Pacyfiku. Nunavut jest taką prowincją, w której nie ma jednego czasu, ale następuje wymieszanie różnych czasów, począwszy od górskiego a skończywszy na atlantyckim. We wszystkich prowincjach oprócz Saskatchewan i północno-wschodniego skrawka Kolumbii Brytyjskiej obowiązuje czas letni. Zmiany tego czasu polegająca przesunięciu wskazówek o godzinę do przodu w porze letniej w kwietniu. Czas ten zaczyna się w pierwszej niedzieli kwietnia i kończy w ostatnią sobotę października, kiedy to zaczyna się czas zimowy, wtedy przestawia się wskazówki zegarów o godzinę do tyłu. Aby ujednolicić czas dla całej Kanady na potrzeby rozkładów autobusów, pociągów i lotów wprowadza się czas miejscowy. Trzeba o tym pamiętać, gdy podróż odbywa się poprzez kilka stref czasowych. Większość rozkładów przewiduje 24 godzinny rozkład jazdy, a na niektórych uwzględniających jedynie 12 godzin, godzinny popołudniowe oznaczone są grubym, wytłuszczonym drukiem, dla lepszego rozróżnienia.

JĘZYK FRANCUSKI I TOŻSAMOŚĆ FRANCUSKA

Spis ludności przeprowadzony w 1991 pokazał że językiem francuskim porozumiewa się około 83% ludności Quebecu a także że jest to język ojczysty dla 82% ludności prowincji quebeckiej. Poza Quebekiem językiem francuskim posługuje się ponad milion Kanadyjczyków. Ogólnie rzecz ujmując, w Kanadzie językiem francuskim mówi 8,5 miliona osób, a 25% z nich nie mieszka w Quebecu. Wśród nich 6,6 miliona osób uznaje język francuski za swój język ojczysty. Polityka państwa sprawiła, że język francuski jest coraz bardziej popularny zarówno wśród dzieci, jak i młodzieży szkolnej i studentów. W roku 1978 języka francuskiego uczyło się około 40 tysięcy osób a w 1996 było ich już 313 tysięcy. To, że zainteresowanie nauką języka angielskiego czy francuskiego wzrosło widać było po wynikach z 1995 roku kiedy okazało się, że około 2,7 miliona ludzie w wieku szkolnym i studenckim wybierało język angielski lub francuski jako drugi język obcy do nauki. Jest to wzrost o około 10% w przeciągu 25 lat. W stosunku do wyników spisu ludności z 1991 roku liczba ludzi w przedziale wiekowym od 15 do 25 znających j. angielski i francuski wzrosła z !6% do 23%. To właśnie społeczeństwo w tym przedziale wiekowym są grupą która najlepiej zna język francuski i angielski. Biorąc pod uwagę znajomość języka angielskiego i francuskiego na świecie, językiem angielskim posługuje się około 800 milionów ludzi a francuskim około 250 milionów ludzi. Społeczność francuskojęzyczna to 18% w całej światowej gospodarce, a ich roczny obrót w handlu wynosi więcej niż 100 miliardów dolarów. Nasuwa się więc wniosek, że znajomość obu języków jednocześnie, znacznie podnosi szanse w konkurencji, a Kanada ma tę przewagę że wykorzystuje obydwa języki. Ustawa o językach oficjalnych ma o wiele szersze znaczenie niż tylko równość językową. Pomaga rozwijać się obu językom oraz wspiera kształtowanie się i rozwój mniejszości mówiących tymi językami. W rządowych instytucjach kanadyjskich istnieje obowiązek posługiwania się obydwoma językami, w ramach równości i równouprawnienia językowego. Zapis o równym statusie obydwu językach reguluje konstytucja. Sprzyja to możliwości wybraniu języka w którym załatwia się sprawy urzędowe. Istnieją także stacje radiowe i telewizyjne, które nadają programy w języku francuskim w całym kraju. Jest to np. Societe Radio-Canada, albo stacja telewizyjna Reseau de l'information w skrócie RDI emitująca programy przez całą dobę. Rząd kanadyjski dodatkowo powołał program wspierający te inicjatywy stacji które działają i w Quebecu i w całym kraju. Całość działa jako TV5, czyli międzynarodowe francuskojęzyczne konsorcjum telewizyjne. Co roku rząd kanadyjski z funduszu na ten cel przeznacza 4 miliony dolarów aby konsorcjum TV5 mogło prężnie działać i dostarczać wiadomości z kraju i ze świata.

HANDEL NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM

Eksport jest ważną częścią handlu Kanady. Za granicę sprzedaje się głównie samochody i pojazdy mechaniczne (24% handlu), towary przemysłowe (19% handlu), oraz maszyny (24% handlu). Importem objęte są w 31% maszyny oraz w 23% pojazdy mechaniczne. Największy partner gospodarczy Kanady to USA. W 1999 roku eksport objął około 277 miliardów dolarów, import około 259 miliardów dolarów, a zadłużenie za granicą w 1996 wynosiło około 253 miliardów.

Spory jakie w ostatnich latach toczyły się w Kanadzie dotyczyły granicy morskiej ze Stanami Zjednoczonymi, a głównie chodziło o cieśninę Dixon Entrance oraz Juan de Fuca, wyspę Macias Seal, a także granicę na M. Beauforta.

LUDNOŚĆ TUBYLCZA KANADY

W przeprowadzonym spisie ludności z 1996 roku, 3% ludności kanadyjskiej zadeklarowało, że należą do jednej albo więcej z uznanych przez konstytucję (1982) grup etnicznych. Należą do nich Indianie Północno-Amerykańscy, Metysi oraz lud Inuit. W ludności rdzennej Kanady, 69% stanowią Indianie Północno-Amerykańscy, Metysi stanowią 26%, a lud Inuit stanowi 5% odsetek ludności etnicznej.

POZIOM ŻYCIA W KANADZIE

Kanada jest szóstym miejscem na świecie wg wskaźnika PKB, po Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Luksemburgu, Niemiec i Japonii, gdzie poziom życia jest najwyższy. Poziom życia w Kanadzie stale rośnie, gdyż oprócz wskaźnika PKB poziom życia określa się również na podstawie wykształcenia, czy średniej długości życia.

KANADA - JAKO KRAJ WIELU KULTUR I RAS

Kanada zamieszkiwana jest przez społeczeństwo wielokulturowe, a cecha ta wyróżniająca państwo spośród innych na świecie ciągle się nasila. Dzisiaj około 20% społeczeństwa Kanady jest innego pochodzenia niż francuskie, brytyjskie czy tubylcze. Polityka wielokulturowości została wprowadzona przez rząd Kanadyjski w 1971 roku i była pierwszym krajem na świecie prowadzącym taką politykę. W roku 1986 rząd uchwalił Ustawę o równości szans w zatrudnieniu (Employed Equity Act) a w roku 1988 została przyjęta Ustawa o wielokulturowości. To, że Kanada uchwaliła te dwie ustawy świadczy o tym, że państwo docenia swoją odmienność pod względem etnicznym i rasowym. Rząd centralny Kanady dąży do tego, aby równość obywatelska pod względem gospodarczym, społecznym, w kulturze i polityce stała się faktem i była dostępna dla wszystkich. Jest to polityka która powinna jednoczyć wielokulturowe społeczeństwo, opierając się na wspólnym szacunku, równości i uczestniczenia w życiu społecznym kraju bez względu na rasę, wyznanie, pochodzenie etniczne czy język. Ostatnie raporty Word Comission on Culture and Development UNESCO podają przykład Kanady który powinien być wzorem do naśladowania dla innych państw świata. Kanadę przedstawia się jako lidera na świecie w tym względzie.

HISTORIA MONARCHII W KANADZIE

Kanada od początku swojego istnienia jako kolonia francuska a później brytyjska, aż po czasy kiedy stała się niezależnym państwem, zawsze była pod panowaniem monarchii. Mimo to, że od 1867 roku posiadała swój rząd, to jednak nie była suwerennym i całkowicie niezależnym państwem. Wszelkie ważne decyzje państwowe były podejmowane w oparciu o Londyn. Suwerenność uzyskała dopiero w roku 1931, a możliwość dokonywania zmian w konstytucji dopiero 50 lat później. Królowa Wielkiej Brytanii, jest też Królową państwa Kanadyjskiego, i nie tylko bo również innych krajów. Gubernator Generalny Kanady jest jej pełnomocnikiem na gruncie kanadyjskim. W monarchii konstytucyjnej która obejmuje również Kanadę, istnieje podstawowa zasada, która mówi, że królowa nie rządzi, ale panuje.

PARLAMENT

System parlamentu kanadyjskiego oparty jest na strukturze parlamentu brytyjskiego. W związku z tym, parlament kanadyjski tworzą: Królowa której przedstawicielem w Kanadzie jest Gubernator Generalny, Senat, Izba Gmin. Senat który zwany jest też Izbą Wyższą, jest zbudowany w oparciu o strukturę Izby Lordów w Wielkiej Brytanii. Obejmuje 104 członków, którzy nie są wybierani, ale mianowani i są reprezentantami głównych regionów Kanady, czyli prowincje atlantyckie, Zachód, Ontario i Quebec. Senat posiada podobne uprawnienia do Izby Gmin, oprócz kilku wyjątków. Izba Gmin zrzesza 301 członków, i podejmuje najważniejsze decyzje systemu prawnego. Konstytucja Kanady określa wybory posłów do Izby Gmin raz na pięć lat. Tak samo jest w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii. Obywatele jednorazowo wybierają jednego przedstawiciela swojego okręgu, a dalej - do parlamentu przechodzi kandydat z największą liczbą głosów, nawet gdyby frekwencja wyborcza była niższa niż 50%. Kandydaci zazwyczaj należą do jakichś partii politycznych, mogą być także niezależnymi posłami. W 99% przypadków rząd tworzy ta formacja, która ma najwięcej mandatów w parlamencie. Przywódca tej partii obejmuje przeważnie funkcję Premiera. Premier jest szefem Rady Ministrów, którzy są przez niego wybierani spośród posłów partii która przeważa liczebnością w parlamencie. Formalnie Premier i jego Gabinet doradzają Królowej, ale praktycznie władzę sprawuje Gabinet, a Rada Ministrów wyznacza zadania Gubernatorowi Generalnemu.

Kanadyjski Rząd który tworzy 25 osób w Gabinecie posługuje się i rządzi pośrednio przez ministerstwa, agencje, rady, komisje oraz korporacje Skarbu Państwa.

STRUKTURA PRAWNA

Chociaż Kanada to młody kraj, ma bogate doświadczenie na polu systemu prawnego. We wszystkich prowincjach Kanady obowiązuje prawo zwyczajowe, którego korzenie sięgają średniowiecznych tradycji Wielkiej Brytanii. W Quebecu, izolującym się od pozostałej części Kanady, korzenie systemu prawnego sięgają zasad stworzonych w Rzymie, oraz wiele wieków później we Francji. Korzenie te stworzyły podstawę struktury prawnej w Kanadzie. Z czasem były modyfikowane, w zależności od aktualnych potrzeb Kanady. Prawo w sądach jest interpretowane w sposób, który odzwierciedla zmienność warunków i określonych okoliczności.

OŚWIATA W KANADZIE

W Kanadzie obowiązuje podstawowe wykształcenie. Celem oświaty jest stworzenie możliwości rozwoju jednostce, a także dostarczenie społeczeństwu umiejętności, które wpłyną korzystnie na jego rozwój w najbardziej potrzebnych kierunkach. Mimo tego, że te dwa cele się znoszą, oświata w Kanadzie dąży do tego aby mimo wszystko były osiągalne. Stwarza to możliwość wszechstronności, zróżnicowania i ogólnodostępności systemu edukacji, co z kolei przekonuje jak duża waga tkwi w nauczaniu. W skład systemu oświatowego Kanady wchodzą systemy oświatowe dziesięciu prowincji i 2 terytoriów. W każdym z nich działa system szkół publicznych, niepublicznych oraz prywatnych. Obowiązek nakazuje posnąć do szkół dzieci które osiągnęły wiek 6 do 7 lat, aż do ukończenia przez nie 15 do 16 roku życia. Aby wywiązanie się z tego obowiązku było możliwe, istnieją fundusze publiczne które opłacają kształcenie w szkole podstawowej i średniej. Szkolnictwo wyższe jest już płatne, chociaż prowincja Quebec opłaca kształcenie wyższe zawodowe i ogólne. Wymagana jest jedynie drobna opłata wpisowa. W pozostałej części Kanady placówki oświatowe o wyższym poziomie kształcenia niż średnie pobierają opłaty tzw. Scholarships. Jest to program stypendiów, z którego korzysta co roku więcej niż 100 tysięcy studentów. Jest to możliwe dzięki dziesięcioletnim dotacjom po 2,5 miliarda dolarów rocznie. Jednocześnie jest to największa inwestycja rządowa w szkolnictwo wyższe. Dzięki takim dofinansowaniom rządowym, możliwe są stypendia na odpowiednim poziomie, pozwalające na kształcenie się najzdolniejszych i najuboższych. Kanada jest państwem, gdzie panuje duże przekonanie o znaczeniu wykształcenia wśród społeczeństwa. Konsekwencją są zobowiązania rządowych względem społeczeństwa. Wśród państw inwestujących w wykształcenie społeczeństwa, Kanada zajmuje wysokie miejsce. Te inwestycje przynoszą państwu wymierne korzyści, dlatego możliwe są wysokie wartości tych inwestycji. Jakość wykształcenia wiąże się również z jakością życia. Kanada jest państwem w którym wykształcenie społeczeństwa i jego poziom jest ważnym czynnikiem wpływającym bezpośrednio na poziom i jakość życia. Rząd kanadyjski inwestując w wykształcenie swojego społeczeństwa powoduje że w świecie Kanada jest postrzegana jako państwo które wspiera i potrafi wykorzystać owoce swoich działań na polu oświaty.

WYDARZENIA I UROCZYSTOŚCI

Zycie kulturalne w państwie kanadyjskim obejmuje wiele atrakcji. W Quebec City pod koniec lutego ma miejsce karnawał, który przewiduje pochody, tańce, muzykę, tworzenie rzeźb lodowych przez mieszkańców. W czerwcu odbywa się Festiwal Jazzowy zwany Monteral Jazz Festival w którym udział biorą muzycy z całego świata. W Toronto w tym samym czasie odbywa się festiwal muzyki etnicznej, tańców i kuchni - Caravan. Wrzesień to czas festiwalu filmowego w Toronto (Festival of Festivals). Lipiec to miesiąc, w którym odbywają się wyścigi wozów pionierów amerykańskich a także pokazy rodeo. W sierpniu w Victorii w zachodniej części kraju odbywa się Festiwal Pierwszych Ludów, podczas którego odbywają się pokazy rzemiosła, tańca oraz przejażdżki wojennymi łodziami.

SPORT

W Kanadzie uprawianych jest wiele dyscyplin sportowych. Najbardziej popularne są pływanie, narciarstwo przełajowe, narciarstwo alpejskie, hokej na lodzie, baseball, koszykówka, tenis i golf. Do narodowych sportów Kanady zalicza się hokej na lodzie oraz lacrosse - czyli odmiana hokeju na trawie.