Las
Las jest jednym z odnawialnych zasobów przyrody, który tworzy się w wyniku tzw. procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność jest charakterystyczna dla danego regionu. Kompleks ten wyróżnia się również znacznym udziałem drzew rosnących zwarcie. Proces lasotwórczy przebiega samorzutnie lub przy współudziale człowieka (stosowanie zabiegów gospodarczych). W warunkach naturalnych proces ten polega on na przemianach szaty roślinnej i świata zwierzęcego, powiązanych ze sobą i uzależnionych od środowiska przyrodniczego. W dalszej kolejności kształtują się odpowiednio zorganizowane i scalone ekosystemy leśne. Przemiany te mają charakter sukcesji ekologicznej i prowadzą do stopniowego opanowywania terenu bezleśnego przez las oraz do przekształcania się przejściowych form lasu w formy bardziej trwałe. W stadium rozwojowym las osiąga zwykle najokazalszą postać ze stosunkowo najwyższym stopniem wewnętrznego scalenia i względnego zrównoważenia. Wraz z postępem procesu lasotwórczego dokonują się też odpowiednie zmiany zarówno biologicznej, jak i gospodarczej produktywności lasu. Charakterystyczne dla środowiska leśnego warunki bioekologiczne, przyczyniają się m.in. do tego, że drzewa wyrastające w lesie różnią się od drzew rosnących poza lasem. Pod względem ekologicznym, las zależnie od miejscowych warunków rozwoju może stanowić jeden względnie jednorodny ekosystem lub może być zróżnicowany wewnętrznie. Biocenoza leśna (fitocenoza i zoocenoza) wraz z zespołem czynników abiotycznych tworzą ekosystem lasu, czyli układ w którym zachodzi stała wymiana materii jako efekt wzajemnych oddziaływań organizmów żywych i martwego substratu. Na mniejszych wysokościach występuje zwykle warstwa krzewów i młodych drzew chroniących, które uaktywniają glebę stanowiąca podszyt, a poza tym warstwa ziół, mchów, porostów oraz grzybów określana jako runo leśne. Skład florystyczny, wzajemny stosunek i struktura poszczególnych warstw uwarunkowane są w dużej mierze lokalnymi właściwościami siedliska leśnego i rozmaicie wpływają na układ warunków środowiskowych, w tym również na świat zwierzęcy. Świat roślinny i zwierzęcy zespolone są ze sobą w lesie wieloma interakcjami, a zwłaszcza współuczestniczeniem w obiegu materii i przepływu energii, będących podstawą produkcji biologicznej ekosystemów leśnych. Jako formacja, mogąca powstawać i utrzymywać się tylko w określonych warunkach geograficznych, klimatycznych i ekologicznych, las ma na kuli ziemskiej swoje naturalne granice zasięgu. Na obszarach, których klimat wraz z innymi czynnikami ogranicza roczny cykl wegetacji do zbyt krótkiego okresu (zbyt chłodny albo zbyt suchy), drzewa nie mogą tworzyć zwartych samoodnawialnych populacji, co uniemożliwia istnienia lasu. Według kryterium biogeograficznego wyróżnia się następujące typy formacji leśnych: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy liściaste zrzucające liście na zimę, lasy liściaste zrzucające liście z nastaniem pory suchej oraz lasy liściaste wiecznie zielone. W górach typy formacji leśnych ulegają zmianie wraz ze wzrostem wysokości n.p.m., gdyż są one zróżnicowane na piętra wysokościowe (tzw. regle). Lasy klasyfikuje się również według miejsc występowania i dominujących gatunków drzew. Mamy więc: lasy bagienne, lasy łęgowe, lasy jaworowe, lasy bukowe, bory mieszane, bory sosnowe, bory świerkowe.
Role i funkcje lasów
Lasy mają ogromne znaczenie. Są nie tylko źródłem drewna, ale przede wszystkim są wielkim producentem tlenu, niezbędnego do życia na Ziemi. W lasach żyje tysiące gatunków roślin i zwierząt. Wszystkie organizmy powiązane są ze sobą wieloma współzależnościami. Las ma bardzo duże znaczenie dla produkcji rolniczej, a zwłaszcza w regionach o małym zalesieniu, gdyż zapobiega szybkiemu odpływowi wody. Znaczenie lasu w tym zakresie jest tak duże, że w niektórych krajach narodziła się zupełnie nowa gałąź hodowli lasu zajmująca się zalesieniami polochronnymi. Zalesienia ochronne wpływają na zwiększenie upraw, ponieważ las przyczynia się do poprawy warunków klimatycznych. Wpływ lasu na klimat ujawnia się lokalnie w złagodzeniu amplitudy wahań temperatury, w zwyżkach wilgotności względnej powietrza, w kształtowaniu się swoistych stosunków świetlnych (największa część jest pochłaniana , rozpraszana i filtrowana w warstwie koron drzew, po czym ulega osłabieniu w niższych warstwach. Osłabienie te zależy od wielu czynników m.in. położenia Słońca, budowy lasu, stopnia wypełnienia przestrzeni) oraz w efektach wiatrochronnego oddziaływania drzewostanu. Szata roślinna lasu przyczyniając się do kondensacji pary wodnej w atmosferze, może wywierać też pewien wpływ na powstawanie opadów atmosferycznych. Lasy pełnią także funkcje rekreacyjno - wypoczynkowe, ponieważ są bardzo atrakcyjnymi obszarami dla mieszkańców miast. Drzewa wyłapują ponadto cząsteczki pyłów i sadzy, a więc działają jak olbrzymie filtry oczyszczające powietrze. Gęsta pokrywa leśna pochłania znaczną część promieniowania słonecznego, zmniejszając tym samym nagrzewanie powierzchni ziemi.
Las jako zasób przyrody o określonych właściwościach pełni wielorakie funkcje gospodarcze. Jest przede wszystkim jako bazą produkcyjną drewna oraz miejscem gospodarki łowieckiej. Drewno służyło już człowiekowi pierwotnemu do wyrobu narzędzi, budowy domów oraz do ogrzewania mieszkań. W czasach współczesnych drewno stanowi ważny surowiec w przemyśle meblarskim i chemicznym, ale przede wszystkim w przemyśle celulozowo - papierniczym. W krajach rozwijających się większość pozyskiwanego drewna nadal przeznaczana się na opał. Oprócz drewna jednym z cenniejszych surowców leśnych jest żywica, z której otrzymuje się terpentynę i kalafonię. W przemyśle kosmetycznym wykorzystuje się sok brzozowy, w garbarstwie garbniki zawarte w korze dębowej, a w nawożeniu gleb - przekompostowaną korę sosnową. Pozyskuje się także igliwie i gałązki drzew iglastych, zwane cetyną, oraz szyszki. Igliwie służy do wyrobu olejków eterycznych, a także mączki odżywczej dodawanej do pasz zwierzęcych.
Rozmieszczenie lasów na Ziemi
Rozmieszczenie lasów na kuli ziemskiej nie jest równomierne. Pod względem wielkości zajmowanego obszaru wyróżniają się dwie formacje leśne: wilgotny las równikowy zajmujące powierzchnię 450 mln ha oraz borealny las iglasty zajmujący powierzchnię 605 mln ha. Ich gospodarcze wykorzystywanie jest w znacznym stopniu utrudnione, dlatego też większą rolę w gospodarce pełnią lasy stref umiarkowanych, monsunowych oraz górskich, które znajdują się w wielu różnych częściach świata. Las równikowy odznacza się największym przyrostem masy organicznej (ok. 3,5 t z ha na rok). Las borealny charakteryzuje się znacznie mniejszymi przyrostami. Składa się z niewielu gatunków drzew (świerk, sosna, jodła, modrzew, brzoza, osika). Większą wartość mają lasy strefy umiarkowanej, które rosną w Rosji, na Ukrainie, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych oraz w regionach górskich Europ. Wycina się w nich przede wszystkim świerki, sosny oraz buki, dęby i brzozy. Ważne z gospodarczego punktu widzenia są również formacje strefy podrównikowej (zrzucające liście w porze suchej) i strefy monsunowej. Te ostatnie występują głównie w Azji i Ameryce Południowej, a poza tym w Afryce i Australii.
Tabela 1
Lasy na świecie.
|
R e g i o n
|
Powierzchna lasów (w tys. ha.)
| |||
|
1 9 6 0
|
1 9 7 0
|
1 9 8 0
|
1 9 9 0
| |
|
Ameryka Płd.
|
950 930
|
923 686
|
890 129
|
852 944
|
|
Ameryka Pn.
|
629 971
|
628 754
|
635 200
|
789 490
|
|
Afryka
|
734 515
|
731 404
|
727 471
|
716 471
|
|
Azja
|
597 111
|
582 638
|
522 051
|
528 898
|
|
Australia i Oceania
|
192 880
|
192 874
|
161 049
|
200 792
|
|
Europa
|
142 421
|
150 513
|
155 806
|
158 035
|
|
Ameryka Śr.
|
89 892
|
83 005
|
75 554
|
74 346
|
Źródło: GUS
Lasy w Ameryce Południowej
Lasy Ameryki Południowej zajmują powierzchnię prawie 950 mld ha, czyli stanowią aż połowę kontynentu. Największe ich kompleksy występują w Brazylii. Najbardziej zawartą powierzchnią leśną jest puszcza amazońska, przez którą przepływa największa rzeka świata- Amazonka. Wiele gatunków drzew, które pochodzą z amazońskich lasów równikowych wykorzystuje przemysł meblarski, dla którego najbardziej cenne jest drewno mahoniowe o barwie czerwonobrązowej lub cynamonowej, a uzyskiwane z mahoniowca. Mahoniowiec występuje w lasach brazylijskich, peruwiańskich, wenezuelskich i boliwijskich. Pozyskiwanych jest ponadto wiele gatunków drzew należących do rodziny motylkowatych (np. drzewo palisandrowe). W puszczy amazońskiej rośnie również drzewo balsa, o stosunkowo niewielkim ciężarze, ale bardzo dużej trwałości i odporności na działanie wody, dlatego wykorzystuje się go m.in. do produkcji łodzi.
Tabela 2
Pozyskiwanie drewna w krajach Ameryki Południowej.
|
K r a j
|
Pozyskane drewno (w hektometrach sześciennych)
| ||
|
1 9 5 0
|
1 9 7 0
|
1 9 9 0
| |
|
Brazylia
|
104
|
155
|
261
|
|
Kolumbia
|
10
|
34
|
19
|
|
Chile
|
5
|
8
|
18
|
|
Argentyna
|
13
|
9
|
10
|
Źródło: GUS
Lasy w Ameryce Północnej
Gospodarka leśna na kontynencie północnoamerykańskim wykorzystuje dwa główne typy lasów: tzw. lasy wschodnie i lasy zachodnie. W lasach wschodnich występują formacje o różnych gatunkach tworzących je drzew. Są to głównie formacje: północnych lasów iglastych w okolicach Wielkich Jezior i obszarów Nowej Anglii, północnych lasów liściastych w Nowej Anglii i terenów na południe od Wielkich Jezior, środkowoatlantyckich lasów dębowych w Apallachach oraz foracje południowych lasów mieszanych i sosnowych. Lasy wschodnie obejmują jedynie ok. 10 % ich dawnego zasięgu, ale jest to również region, w którym sadzi się więcej drzew niż ich wyrębuje. Lasy zachodnie znajdują się w rozproszonych kompleksach, które porastają wyższe partie gór o większej stopniu wilgotności niż na nizinnych terenach. Jedna strefa pokrywa Góry Nadbrzeżne, Góry Kaskadowe i Sierra Nevada, a druga Góry Skaliste.
Lasy pokrywają ok. 30 % powierzchni Stanów Zjednoczonych, gdyż zajmują 287 mln ha. Z obszaru Gór Skalistych pozyskuje się: modrzew, świerk Engelmanna, sosnę, ponderosę i daglezję. Lasy te zajmują ok. 25 % całkowitego areału krajowego, ale dostarczają tylko 9 % drewna. Z obszarów południowo - wschodnich pozyskuje się: dąb sosnę, tulipanowca, orzesznik amerykański i ambrowiec. Na te kompleksy przypada ok. 31 % krajowej powierzchni leśnej, a dostarczają ok. 36 % krajowego drewna. W obszarach centralnych wycina się przede wszystkim: dąb, klon, orzesznik amerykański, tulipanowiec, jesion, buk i wiąz. Formacje leśne z tych terenów są głównym źródłem surowca dla przemysłu meblarskiego. Na obszarze północnym eksploatuje się: sosnę wejmutkę, klon, jodłę, świerk, osikę, dąb i topolę. W USA pozyskuje się co roku prawie 500 mln m drewna , co stanowi 15 % produkcji światowej i daje temu krajowi pierwsze miejsce w świecie pod tym względem.
Lasy w Afryce
W Afryce znajdują się wielkie kompleksy leśne, a łączny ich obszar wynosi ponad 7 mln km2. Wilgotne lasy równikowe to zaledwie niewielka ich część, gdyż dominują lasy o małym zwarciu drzewostanu. Powierzchnia obszarów zadrzewionych systematycznie maleje w wyniku pozyskiwania drewna na opał, zakładania plantacji oraz przez stosowanie w rolnictwie metody żarowo-odłogowej.
W niektórych krajach afrykańskich leśnictwo pełni naczelną rolę. Odnosi się to przede wszystkim do Gabonu, Angoli, Konga, Zairu i Kamerunu, które znajdują się w strefie klimatu tropikalnego. Z Afryki pochodzi ponad 20 % światowej produkcji drewna, a niektóre drzewa (np. mahoń), mają wyjątkowo cenne znacznie dla przemysłu drzewnego. Największymi producentami drewna w Afryce są: Nigeria (25 % wyrębu na kontynencie), Zair, Etiopia, Tanzania oraz Kenia.
Lasy w Azji
Lasy obejmują ponad 20 % powierzchni kontynentu azjatyckiego. Największe kompleksy leśne występują w strefie równikowej oraz strefie podrównikowej. Pozyskiwanie drewna w Azji to ponad 1 000 hm. W produkcji światowej grubizny udział azjatyckiej produkcji drewna utrzymuje się na stałym poziomie i wynosi ok. 30 - 32 %. Najwięcej drewna pozyskują Chiny, Indie i Indonezja, które łącznie wytwarzają ponad 70 % produkcji kontynentu azjatyckiego. Drewno w krajach azjatyckich wykorzystywane jest głównie do opału.
Tabela 3
Pozyskiwanie drewna w krajach Azji.
|
K r a j
|
Pozyskane drewno (w hektometrach sześciennych)
| ||
|
1 9 5 0
|
1 9 7 0
|
1 9 9 0
| |
|
Chiny
|
b.d.
|
171
|
280
|
|
Indie
|
10
|
173
|
272
|
|
Indonezja
|
3
|
117
|
176
|
|
Malezja
|
b.d.
|
28
|
50
|
|
Filipiny
|
3
|
31
|
38
|
|
Tajlandia
|
3
|
29
|
37
|
|
Japonia
|
51
|
50
|
37
|
|
Pakistan
|
1
|
14
|
26
|
Źródło: GUS
Lasy w Australii
Znaczenie leśnictwa w australijskiej gospodarce jest niewielkie. Rocznie pozyskuje się na tym kontynencie ok. 15 mln m grubizny. Całkowita powierzchnia lasów w Australii wynosi ok. 41 mln ha, co stanowi jedynie 17 % całego areału drzew i krzewów oraz 5 % powierzchni kraju. Najbardziej charakterystycznym i rozpowszechnionym elementem składowym lasów są drzewa eukaliptusowe, stanowiące aż 85 % formacji leśnej. Występuje kilkaset ich odmian, wśród których wyróżnia się m.in. drzewo krwiste, kari i jarrah. Najlepsze, z gospodarczego punktu widzenia są ogromne drzewa o przeciętnej wysokości ponad 100 m oraz średnicy przekraczającej niekiedy 20 m, które rosną przede wszystkim w południowo - wschodniej Australii oraz na Tasmanii. W strefach stepów i pustyń drzewa eukaliptusowe mają niewielką wysokość. Największy odsetek formacji leśnych w ogólnej powierzchni mają: Nowa Południowa Walia (35 % powierzchni lasów) oraz Queensland (29 % powierzchni lasów).
Lasy w Europie
W Europie widać wyraźny kontrast pomiędzy zalesioną Skandynawią (59 %) a północno - zachodnią częścią kontynentu o niskiej lesistości (11 %). W ciągu ostatnich 10 lat powierzchnia leśna w Europie zwiększyła się o blisko 5 mln ha. Jednocześnie jednak ubyło środowisk o wysokim stopniu naturalności. Wpływ gospodarki ludzkiej zaznaczył się także w rosnącym rozdrobnieniu kompleksów leśnych. Za lasy naturalne (nie będące pod wpływem człowieka) uznano 4 % wszystkich lasów Europy. Większość z nich rośnie w miejscach trudno dostępnych i niesprzyjających powstawaniu centrów mieszkalnych lub przemysłowych - na północy Skandynawii, północnych obszarach europejskiej części Rosji, w Alpach i regionie bałkańskim. W sumie 12 krajów europejskich wykazuje ponad 1-procentowy udział lasów naturalnych w całkowitej powierzchni leśnej. Najwięcej takich lasów, bo aż 16.1% ma Szwecja. Znaczny wzrost powierzchni leśnej w Europie to w zdecydowanym stopniu efekt odnowień i zalesień. Najwięcej upraw leśnych powstaje co roku w Szwecji (206 tys. ha), Francji (192 tys. ha) i Finlandii (188 tys. ha). Nowe lasy powstają głównie przez sadzenie lub siew. W południowej i południowo wschodniej części kontynentu większą rolę odgrywa odnowienie naturalne - w tym wegetatywne, z odrośli.
Skład gatunkowy lasów i ich rozmieszczenie jest uzależniony od położenia geograficznego kraju, w którym rosną. W pewnym stopniu jest to również związane ze stosowaną strategią zagospodarowania hodowlanego. W ciągu ostatnich dwustu lat leśnictwo europejskie wyraźnie faworyzowało jednogatunkowe drzewostany iglaste, co spowodowało znaczne zmniejszenie naturalnego zasięgu występowania lasów mieszanych. Obecnie ich powierzchnia stale wzrasta. W całej Europie zajmują one ok. 15 mln ha (14 % powierzchni leśnej). Stosunkowo najwięcej tego typu drzewostanów mają w Europie: Malta (60 %), Czechy (56 %), Łotwa i Estonia (powyżej 40 %). Jednogatunkowe lasy iglaste dominują z przyczyn naturalnych przede wszystkim w krajach położonych na północy Europy oraz w krajach górzystych - Austria, Niemcy, Szwajcaria. Bory sosnowe są również najważniejszym ekosystemem leśnym w naszych warunkach klimatyczno-siedliskowych. Z inną sytuacją mamy do czynienia w Wielkiej Brytanii, gdzie duży udział gatunków iglastych to efekt wieloletniej polityki leśnej popierającej uprawę introdukowanego świerka sitkajskiego. Największy udział gatunków liściastych w drzewostanach mają państwa położone na południowych krańcach kontynentu: Jugosławia (87 %), Chorwacja (82 %), Węgry (78 %) i Włochy (72 %). Zasobność drzewostanów w Europie jest bardzo zróżnicowana. Średnia dla UE wynosi 140 m³/ha. Roczny przyrost miąższości drzewostanów jest największy w Europie Zachodniej i Centralnej (ponad 5 m³/ha). Głównymi czynnikami ograniczającymi wzrost są: długość okresu wegetacyjnego na północy Europy i susze na południu kontynentu.
Najliczniej reprezentowane klasy wiekowe tzw. wysokopiennych lasów Europy mieszczą się w przedziale od 20 do 80 lat. Jest to wynik wielkoskalowych zalesień po II wojnie światowej, które miały miejsce głównie w centralnej części kontynentu. Na naszym kontynencie rośnie blisko 13 milionów ha lasów w wieku powyżej 100 lat. Równomierny rozkład klas wieku (żadna z klas wieku nie zajmuje więcej niż 1/5 powierzchni leśnej) występuje w Szwajcarii, Luksemburgu, Czechach, Finlandii i Norwegii. Wśród krajów, u których dominuje określona klasa wieku drzewostanów, wyróżnia się Irlandia, gdzie ponad 20 % powierzchni leśnej zajmują uprawy i młodniki w wieku poniżej 10 lat. Jest to efekt zalesień zasilanych z funduszy Unii Europejskiej. W podobnej sytuacji znajdują się Portugalia, Austria i Dania. Różnice w przeciętnym wieku drzewostanów Europy wynikają również z zróżnicowania przyjętego wieku rębności dla poszczególnych gatunków drzew. Na przykład wiek rębności sosny wynosi od 110 do 180 lat w krajach skandynawskich, 80 do 120 lat w Centralnej Europie, 60 - 70 lat na Węgrzech, a w krajach leżących nad Atlantykiem nawet 50 lat. Obszary zalesione zajmują w Europie - z wyłączeniem krajów byłego ZSRR - powierzchnię 158,4 mln ha. Zalesienie Europy nie jest równomierne . Najwyższy udział lasów w ogólnym obszarze kraju charakteryzuje Finlandię i Szwecję (60-70 %). Najniższy jest on w państwach północno-zachodniej i południowo-wschodniej części Europy: w Holandii, Danii i Wielkiej Brytanii nie sięga 10 %, na Ukrainie, w Mołdawii i Grecji nie przekracza 20 %. W większości krajów Europy Zachodniej i Środkowej oscyluje wokół 30 %, a we Wschodniej dochodzi do 44-46 %. Lasy Europy stanowią zaledwie 4,4 % obszarów leśnych świata. W lasach europejskich przeważają najwydajniejsze pod względem grubizny gatunki drzew iglastych - przede wszystkim sosna i świerk, w mniejszym zakresie jodła i modrzew. Lasy iglaste stanowią 67 % ogółu lasów, a w niektórych krajach nawet ponad 80 %.
Pozyskiwanie drewna w Europie do 1990 r. systematycznie i szybko wzrastało, dając ponad 11 %, a wraz z krajami byłego ZSRR - 22 % produkcji światowej. Wielkimi producentami drewna są Szwecja, Francja, Finlandia i Niemcy. W przeliczeniu na 1 mieszkańca najwięcej tego surowca pozyskują Finlandia i Szwecja, zajmując dwie pierwsze pozycje w świecie. Wszystkie kraje europejskie cechuje wysoki (co najmniej 75 %, w Szwecji i Niemczech - 90 %) udział drewna użytkowego.
Tabela 4
Pozyskiwanie drewna w krajach Europy.
|
K r a j
|
Pozyskane drewno (w hektometrach sześciennych)
| ||
|
1 9 5 0
|
1 9 7 0
|
1 9 9 0
| |
|
Rosja
|
-
|
-
|
207
|
|
Niemcy
|
27
|
30
|
73
|
|
Szwecja
|
33
|
60
|
53
|
|
Francja
|
20
|
38
|
45
|
|
Finlandia
|
31
|
45
|
43
|
|
Polska
|
14
|
18
|
18
|
|
Hiszpania
|
8
|
14
|
16
|
|
Rumunia
|
15
|
24
|
13
|
Źródło: GUS
Ochrona lasów w Europie
W Europie istnieje ok. 90 różnych form ochrony terenów leśnych, od parków narodowych począwszy, a na lasach o walorach estetycznych skończywszy. Te same formy ochrony mają różną - w zależności od kraju - rangę. Przykładem jest park narodowy, który w Polsce jest najwyższą kategorią ochrony przyrody, podczas gdy w kategoryzacji IUCN ustępuje ważnością rezerwatom. Gdyby rozpatrywać tylko lasy objęte ścisłą ochroną (łatwiejszą do zdefiniowania), okazałoby się, że w krajach Unii Europejskiej jest ich znacznie mniej (zwykle poniżej 1,8 %) niż w krajach nie należących do tego obszaru. Polska ze swoimi 2% plasuje się mniej więcej pośrodku listy, na której czele stoją Lichtenstein (24 % wszystkich lasów jest pod ścisłą ochroną), Słowacja (18 %) i Portugalia (16 %). Położenie geograficzne wpływa również zdecydowanie na bogactwo fauny i flory w lasach. W większości lasów europejskich występuje mniej niż 150 gatunków drzew, chociaż widoczny jest tutaj kontrast pomiędzy państwami z południa i północy Europy na korzyść lasów ze strefy śródziemnomorskiej. W zależności od położenia kraju w lasach rośnie od 200 do ponad 2000 gatunków roślin naczyniowych. Większe ich liczby stwierdzono w krajach południowo i wschodnioeuropejskich (w polskich lasach doliczono się ok. 550), a najmniejsze na północy Europy.
Lasy w Polsce
Polska jest krajem, na którego terytorium w przeszłości dominowały lasy. Przeważały w nich drzewa liściaste, a różnorodność gatunkowa jak na warunki europejskie była stosunkowo niewielka. W miarę upływu czasu tereny Polski ulegały stopniowemu wylesianiu. Proces ten spowodowany został działalnością człowieka - pozyskiwaniem coraz większych areałów pod uprawy oraz rozwojem przemysłu . Kurczenie się naturalnych lasów i wzrost zapotrzebowania na drewno sprawiły, że już pod koniec XVIII wieku zaczęto tworzyć plantacje drzew. Zalesiano z reguły ziemie słabe, nie nadające się pod uprawę zbóż, najczęściej sadzono sosny gdyż rosły szybko i nie wymagały urodzajnej gleby. Polska należy do krajów europejskich o przeciętnej lesistości (ok. 29 % przy średniej europejskiej 33 %). Daleko nam w tej dziedzinie do takich krajów jak Finlandia czy Szwecja. Na jednego mieszkańca Finlandii przypada ponad 4 ha lasu, na Szweda ponad 3 ha, na Polaka zaledwie 0,23 ha lasu.
Stan zdrowotny lasów Polski nie przedstawia się korzystnie na tle innych państw europejskich. Mamy wprawdzie zdrowsze lasy niż mają Czesi, Ukraińcy i Włosi, ale też dużo bardziej zniszczone niż lasy Rumunii, Austrii i Finlandii, w których stopień defoliacji drzew (ubytek aparatu asymilacyjnego) jest niewielki - ok. 60 % drzew w tych lasach wykazuje defoliację mniejszą od 10 %. Polskie lasy są właściwie zarządzane, zasobne i dobrze chronione. Dzięki temu są w stanie spełniać zarówno funkcje produkcyjne, ochronne, jak i społeczne. Leśnictwo jest zapewne jedną z dziedzin, która znakomicie odnajduje się w Europie, a wielu przypadkach (nowoczesna polityka leśna, zagospodarowanie hodowlane) może służyć przykładem innym krajom.
