Tatry są najmłodszymi i najwyższymi górami Polski, które powstały w czasie orogenezy alpejskiej. Kulminacją polskich Tatr a zarazem Tatrzańskiego Parku Narodowego są Rysy o wysokości 2499 m n.p.m. Obszar ten posiada urozmaiconą rzeźbą, której deniwelacje sięgają do 1700 m. Wchodzą one w skład Karpat Zachodnich i tworzą wielką, skalistą wyspę, która wyraźnie odróżnia się od otaczającego ją terenu. Ograniczają je: od strony wschodniej Magura Spiska (pomiędzy nią a Tatrami znajduje się Przełęcz Dziarska), od strony zachodniej Hale Orawsko-Liptowskie (oddziela je od Tatr Przełęcz Huciańska), od strony północnej Rów Podtatrzański i nisko położona Kotlina Orawsko- Podhalańska, zaś od strony południowej Kotlina Liptowsko-Spiska. Pasmo to zajmuje powierzchnię 787 km2 z czego na obszarze naszego kraju położone jest jedynie 175 km2. Ich rozciągłość równoleżnikowa wynosi 53 km w linii prostej natomiast 82 km grzbietem. Rozciągłość południkowa pasma jest znacznie mniejsza w wynosi jedynie 18,5 km. Pasmo to dzielimy na Tatry Wschodnie z głównym grzbietem o długości 26,5 km oraz Tatry Zachodnie, których najwyższy grzbiet ma 37 km długości. Granicę pomiędzy nimi stanowi Przełęcz Liliowe. Zarówno wschodnia jak i zachodnia część Tatr mają postać łuków wygiętych w kierunku południowym. Możemy wydzielić w nich grzbiet główny i odchodzące od niego grzbiety boczne, które oddzielają doliny walne. W Tatrach Wschodnich możemy jeszcze dodatkowo wydzielić rozgraniczone Przełęczą pod Kopą Tatry Bielskie i Tatry Wysokie.

Budowa geologiczna Tatr jest charakterystyczna dla górotworów powstałych w orogenezie alpejskiej. Podstawa składa się z granitowego trzonu krystalicznego, który pokryty jest sfałdowanymi i przemieszczonymi skałami osadowymi serii wierchowych oraz reglowych. W karbonie, czyli ok. 300 lat temu, powstała intruzja magmowa, która doprowadziła do przeobrażeń sąsiadujących z nią skał. W ten sposób powstały najstarsze skały metamorficzne na tym obszarze. Intruzja ta po zastygnięciu utworzyła olbrzymi batolit granitoidowy będący współczesnym trzonem krystalicznym pasma tatrzańskiego. Strefa brzeżna batolitu poprzecinana jest żyłami pegmatytowymi powstałymi z pozostałości magmowych, w których wykrystalizował kwarc, miki i skalenie. Pokrywy osadowe w Tatrach pochodzą głównie z mezozoiku. Wówczas to współczesny obszar Tatr zajmowało morze wraz z morskimi roślinami i zwierzętami. Po jego ustąpieniu wyłoniony spod wody ląd poddawany był ciągłym procesom budującym i niszczącym tutejszą rzeźbę. Kolejnym etapem formowania się rzeźby tatrzańskiej były ruchy górotwórcze orogenezy alpejskiej, której początek datuje się na ok. 100 mln lat temu. Nastąpiło wówczas sfałdowanie i wypiętrzenie osadów w południowej Europie, co było skutkiem kolizji afrykańskiej i euroazjatyckiej płyty kontynentalnej. Nacisk poziomy wywierany wówczas na osady w geosynklinie spowodował nasuwanie się skał z południa w kierunku północnym. Osady, które uległy temu przesunięciu utworzyły tzw. płaszczowiny. W Tatrach takimi płaszczowinami są Czerwone Wierchy i Giewont należące do serii wierchowych. W dalszej kolejności oderwaniu od trzonu krystalicznego i przesunięciu w kierunku północnym uległy również osady z terenu kirżniańskiego i choczańskiego na Słowacji, które utworzyły płaszczowiny kirżniańską i choczańską stanowiące obecnie reglową część Tatr. 15 mln lat temu wzdłuż obecnego uskoku podtatrzańskiego, który oddziela Tatry i Kotlinę Liptowską, podniesieniu wielkości kilku km uległ południowy obszar Tatr. Ponieważ tylko jedna strona masywu została wywyższona, nastąpiło pochylenie w kierunku północnym warstw osadowych oraz zalegających na nich płaszczowin, wskutek czego uległy kolejnemu sfałdowaniu i przemieszczeniu. Ślady poszczególnych procesów geologicznych, które brały udział w formowaniu się współczesnego krajobrazu tatrzańskiego, zachowały się do dzisiejszego dnia i nadal podlegają licznym badaniom geologicznym. Długi i skomplikowany proces tworzenia się Tatr jest przyczyną bogactwa i różnorodności tutejszych skał. Do najczęściej spotykanych skał metamorficznych na tym obszarze należą łupki krystaliczne i gnejsy, które budują przede wszystkim główną grań w Tatrach Zachodnich. Skały magmowe, głównie granity i granitodioryty, budują natomiast najwyższe szczyty Tatr. Środkowa i północna część Tatr Zachodnich a także północna część Tatr Wschodnich jest utworzona z mozaiki skał osadowych (głównie wapieni, dolomitów, piaskowców i łupków).

Rzeźba Tatr składa się głównie z grzbietów i dolin górskich, na co w przeważającej mierze wpływa budowa geologiczna obszaru. Grzbiety górskie budują bardziej odporne na czynniki niszczące utwory geologiczne w przeciwieństwie do dolin górskich, które szybko poddały się erozji. Grzbiety tatrzańskie przyjmują formy: grani skalnych (np. Orla perć), grzbietów krawędziowych (np. Karczmisko), grzbietów ostrych (np. odcinek Wołowiec- Łopata), grzbietów zaokrąglonych (np. Ornak) oraz grzbietów podwójnych i potrójnych z rowami oddzielającymi (np. fragmenty Grani Tatr Zachodnich). Formy dolinne natomiast możemy podzielić na: walne- pomiędzy grzbietem głównym a podnóżem gór (np. Dolina Chochołowska), wierchowe- ciągną się od północnych stoków Tatr wierchowych rozcinając poprzecznie Tatry reglowe (np. Dolina Lejowa), reglowe- na terenach reglowych (np. Dolinka ku Dziurze). Doliny mogą przyjmować formy proste (pojedyncza dolina główna) lub złożone

(system dolinny składa się z doliny głównej posiadającej boczne rozgałęzienia) co jest zależne od panujących na danym terenie stosunków wodnych. Rzeźba tatrzańska ma widoczne ślady po trzech zlodowaceniach, które miały miejsce w plejstocenie. Formami polodowcowymi w Tarach są głównie moreny denne w dnach dolinnych, które stosunkowo niedawno (ok. 10 tys. lat temu) zaczęły rozcinać cieki wodne. Inną polodowcową formą są moreny boczne zachowane m.in. w Dolinie Małej Łąki i na Kalatówkach. Poszczególne postoje lodowca utworzyły wały moreny czołowej, które powstały z przodu jęzora lodowca (np. nad Morskim Okiem) a także tarasy usytuowane na zboczach dolin i kotłów. Kotły te noszą nazwę karów lub cyrków i są miejscem tworzenia się mas lodowych, które następnie "rozlewają" się po dolinie. Jednym z najpiękniejszych karów tatrzańskich jest Czarny Staw pod Rysami. Rzeźba Tatr była również modelowana w wyniku oddziaływania klimatu peryglacjalnego panującego między zlodowaceniami i odznaczającego się również dość surowymi warunkami. Powstały wówczas m.in. żleby, które są rozcięciami na zboczach lub ścianach skalnych (np. Żleb Kulczyńskiego). Żlebami transportowany jest po stoku materiał skalny, który następnie deponowany jest u jego podnóża w postaci stożka usypiskowego nazywanego również piargowym. Na terenie Tatr ciągle rozwijają się takie zjawiska jak osuwanie, obrywanie, itp. Tatry Zachodnie, w których budowie geologicznej przeważają skały węglanowe, odznaczają się licznymi zjawiskami krasowymi.

Najbardziej charakterystyką cechą klimatu wszystkich wysokich masywów górskich jest jego piętrowość. Odznacza się on również astrefowością, czyli nie posiada związku z szerokością geograficzną. Jest to powodem występowania pokryw śnieżnych w masywach górskich nawet w środkowej Afryce. W klimacie górskim bardziej niż w jakimkolwiek innym zaznacza się pionowy gradient termiczny, czyli proporcjonalne ze wzrostem wysokości maleje temperatura (0,5 0 C na każde 100 m). Średnie roczne temperatury powietrza wahają się od 60C u podnóża stoków do - 40C w wysokich partiach gór. Istnieje silny związek pomiędzy zróżnicowaniem temperatury a piętrowością roślinności w górach. Górną granicę hal wyznacza izoterma -20C, kosodrzewiny 00C, regla górnego +20C natomiast granica regla dolnego przebiega analogicznie do izotermy +40C. Charakterystycznym zjawiskiem w górach jest inwersja termiczna polegająca na odwróceniu normalnego pionowego rozkładu temperatury- zamiast maleć wraz z wysokością to następuje jej spadek. Skutkiem tego zagłębienia terenu odznaczają się często niższą temperaturą niż zbocza tzw. kotliny chłodu. Odczuwalna temperatura zależy również od wiatru i wilgotności powietrza.

Wiatr może być przyczyną pogorszenia się warunków klimatycznych. Najbardziej znanym górskim wiatrem jest halny. Powstaje on gdy po jednej stronie masywu górskiego zalega niż a po przeciwnej wyż baryczny. Wówczas powietrze dążąc do wyrównania stanu barycznego zaczyna się przemieszczać z niżu do wyżu. Kiedy dociera do wzniesienia następuję jego wznoszenie, któremu towarzyszy ochładzanie się powietrza do tzw. punktu rosy, kiedy to następuje opad atmosferyczny zwany w tym przypadku orograficznym. Cały ten proces ma miejsce po stronie wyżu barycznego, na tzw. stoku dowietrznym. Opad, który ma tutaj miejsce osusza powietrze, które spływając po przeciwnej stronie grzbietu, po tzw. stoku zawietrznym, powoduje silny, ciepły i suchy wiatr halny. Miesiącami kiedy najczęściej dochodzi do kształtowanie się warunków barycznych sprzyjających powstawaniu wiatru halnego jest kwiecień i listopad. Halny jest jednym z wiatrów zaliczanych do fenów, które noszą różne regionalne nazwy np. w Alpach Szwajcarskich wiatr ten to fen alpejski a w kalifornijskim Santa Ana (Góry Skaliste) jest to chinook, itd.

Normalny pionowy rozkład wielkości opadów atmosferycznych polega na tym, że wraz ze wzrostem wysokości sumy opadów są coraz większe. W Tatrach jednakże, podobnie jak to ma miejsce w przypadku temperatury, następuje odwrócenie tego układu, co nazywane jest inwersją opadową. W górach szczególnie duże znaczenie dla bilansu wodnego ma opad śniegu. Zaleganie pokrywy śnieżnej w wyższych partiach gór trwa nawet 290 dni w ciągu roku. Teoretyczna granica wiecznych śniegów na stokach o północnej ekspozycji w Tatrach znajduje się na 2200 m n.p.m. Nie formują się mimo to w Tatrach lodowce górskie, gdyż gromadzenie się śniegu jest utrudnione z powodu ostrych grani. Zagłębienia w formie kotłów, gdzie mogło by mieć miejsce gromadzenie się śniegu występują natomiast pod granicą wiecznych śniegów. Możliwe jest jednak formowanie się wieloletnich płatów śniegu- są to tzw. lodowczyki.

Cieki wodne w Tatrach nie są za długie za to są niezwykle wartkie. Najdłuższy ma długość jedynie 13 km i nosi nazwę Suchej Wody. Cały masyw tatrzański jest odwadniany przez rzeki należące do dorzecza Dunajca. Maksymalną wartość odpływu rzeki w Tatrach Wysokich osiągają w czerwcu, gdyż posiadają ustrój śnieżny górski. Każdego roku rzeki tatrzańskie odprowadzają ok. 70 % wody opadowej z tego obszaru, co jest najwyższym wskaźnikiem w naszym kraju. Urozmaicenie rzeźby tatrzańskiej przyczyniło się do powstania tutaj licznych wodospadów, a najsłynniejszymi z nich są Wodogrzmoty Mickiewicza, Wielka Siklawa oraz Siklawica. Na obszarze tatrzańskim jest również bardzo wiele jezior polodowcowych, których liczba wynosi 43 a ich łączna powierzchnia to blisko 160 ha. Najwięcej ich zlokalizowanych jest na obszarze Tatr Wysokich na wysokości ponad 1600 m n.p.m. Jeziora znajdujące się najniżej nie ulegają zlodowaceniu przez 6 miesięcy natomiast te położone w wyższych partiach gór są zamarznięte prawie przez cały rok, dlatego często używana jest nazwa Zamarzły Staw. Skutkiem zróżnicowanej budowy geologicznej na tym obszarze występuje tutaj specyficzny układ podziemnej sieci hydrograficznej. Tatry Zachodnie zbudowane z wapieni i dolomitów zasobne są w wody krasowe. Źródła tych wód noszą nazwę wywierzysk, które stanowią najwydajniejsze źródła w Tatrach. Oprócz tego spotykamy źródła skalne wypływające z utworów krystalicznych oraz źródła pokrywowe powstające w utworach zwietrzelinowych. W Jaszczurówce występują również cieplice, których temperatura sięga 18 0C, czym nie mogą się wprawdzie równać z islandzkimi gejzerami, ale i tak posiadają walory lecznicze.

Środowisko przyrodnicze Tatr odznacza się dużą różnorodnością i piętrowością. Występują tu liczne zbiorowiska roślinne, które często są dużą osobliwością przyrodniczą. W najniższych częściach dolin tatrzańskich oraz na ich sąsiednich terenach, których podłożem geologicznym jest flisz karpacki występuje roślinność darniowa tworząca zespoły łąk i trawników. Ich występowanie jest również związane z pasterską gospodarką człowieka, która uległa jednak nieco zmianie podczas tworzenia się Tatrzańskiego Parku Narodowego, co przyczyniło się jednocześnie do modyfikacji tych zespołów roślinnych. Zachwycające polany krokusów nie posiadałyby tak pięknej roślinności, gdyby nie owczy nawóz, który jest również podstawą rozwoju zespołów z mieczykiem dachówkowym i mietlicą pospolitą. Zespoły roślinne z pięknie kwitnącym mieczykiem dachówkowym można spotkać między innymi poniżej drogi Pod Reglami. Polany i doliny tatrzańskie odznaczają się zespołami roślinnymi, w których skład wchodzą głównie tymotka alpejska i liczne zioła np. chaber ostrołuskowy i łąkowy, zerwa kłosowa, barszcz zwyczajny, kminek, pępawa dwuletnia natomiast rzadko występuje w nich mieczyk dachówkowy. Inne rośliny zbiorowości trawiastych Tatr to wierzchlina łąkowa i zwyczajna, kostrzewa łąkowa, wyczyniec łąkowy, tymotka łąkowa i wiele innych. Rośliny zaliczane do motylkowych są tutaj rzadziej spotykane, zwłaszcza na terenach silnie nawożonych, które występuję głównie w pobliżu szałasów i odznaczają się roślinnością amoniakalną tworzącą zespół szczawiu alpejskiego. Z kolei gleby zubożałe i jałowe (powstają głównie na pastwiskach po wykarczowanych lasach świerkowych) odznaczają się ubogą roślinnością trawiastą składającą się głównie z trawy bliźniaczej noszącej nazwę psiej trawki, która tworzy tzw. psiary. W czasie wiosny polany tatrzańskie przyjmują piękny fioletowy kolor kwitnących krokusów, które wchodzą w skład zbiorowisk łąk kośnych.

Kosodrzewina to odmiana sosny górskiej, która w Tatrach przyjmuje postać krzaczastą będącą podgatunkiem kosówki właściwej. Wraz ze wzrostem wysokości kosówka staje się coraz mniejsza a skupiska jej stają się coraz rzadsze więc piętro alpejskie odznacza się już pojedynczymi krzakami. Na piętrze tym, oprócz najczęściej spotykanej kosówki, występuje również wiele innych roślin, do których należą między innymi modrzyk górski, ciemiężyca zielona, miłostka górska o różowych kwiatach, starzec gajowy, goryczka trojeściowa (największa w swoim gatunku), jaskier platanolistny o białych kwiatach i posiadający właściwości trujące, podziwiana przez wszystkich ostróżka tatrzańska i arcydzięgiel litwor posiadający pachnące korzenie i liście. Na piętrze tym gleby zasobne w próchnicę porośnięte są przez bujne zespoły trawiaste m.in. zespół tatrzański trzcinnika owłosionego spotykanego na utworach powstałych na granitowych skałach macierzystych, którego wysokość może sięgać nawet 1 m. Rośnie tutaj również goryczka kropkowana, której wysokość może dochodzić do 80 cm. Na terenach wapiennych występuje natomiast często zespół kostrzewy karpackiej, w skład którego oprócz ogólnokarpackiego endemitu jakim jest kostrzewa karpacka, wchodzi jeszcze tymotka Michale i goździk okazały. Inny bujny zespół skalnych muraw występujący na obszarach wapiennych w piętrach kosodrzewiny i hal to zespół kostrzewy pstrej zajmujący półki i zbocza pokryte próchniczymi glebami wapiennymi. W skład tego zbiorowiska wchodzą m.in. siekiernica górska, ostrołódka Hallera, ostrołódka karpacka będąca endemitem karpackim oraz stosunkowo rzadko spotykany traganek wytrzymały. Inne rośliny występujące na tych wysokościach to występująca na tym obszarze sasleria tatrzańska. Na obszarach przejściowych, gdzie w podłożu znajdują się zarówno granity jak i wapienie występują zbiorowiska roślinne wapienne i granitowe. Przeważa tutaj kostrzewa pstra oraz mietlica alpejska będąca bardzo długą trawą a także takie rośliny jak ukwap karpacki, stokrotnica górska, jaskier skalny, mietlica wdzięczna oraz lilijka alpejska. przepiękne zawilce narcyzowe, sasanki alpejskie oraz pospolicie.

Odmiennością roślinną odznaczają się obszary piargów, które szczególnie licznie występują w piętrze kosodrzewiny a także na obszarach położonych jeszcze wyżej. Są one nagromadzeniem odruchów skalnych, które osuwają się po stoku. Występują tutaj dość niekorzystne środowisko dla rozwoju formacji roślinnych, dlatego powstają tutaj specyficzne zespoły roślinne. Na piargach tworzących się na podłożu wapiennym w piętrze kosodrzewiny i hal górskich występuje zespół Papavereto-Cerastietum latifolii. Rośnie tutaj również mak alpejski o białych kwiatach, rogowica szerokolistna oraz skalnica zwisła będąca gatunkiem arktyczno-alpejskim często spotykanym na obszarach okołobiegunowych. Piargi granitowe są miejscem występowania zespołów skalnicy karpackiej i szczawiora alpejskiego. Rosną tu również rośliny rzadko spotykane takie jak kuklik rozesłany, skalnica mchowata, jaskier lodnikowy i warzucha tatrzańska będąca rośliną krzyżową należącą do endemitów tatrzańskich. W piętrze kosówki na płytszych utworach glebowych spotykany jest również bujny zespół turzycy mocnej.

Dolna cześć piętra halnego odznacza się jeszcze krzakami kosodrzewiny, które jednak są już rzadkie i drobne. Duże obszary zajmują tutaj natomiast wysokogórskie murawy pełniące funkcję pastwisk dla owiec. Na obszarach skalistych rosną podobne zespoły do tych znanych nam z piętra kosodrzewiny oraz obszarów piargowych. Obszerne zadarnione zbocza tego piętra charakteryzują się natomiast dwoma zespołami muraw nie występującymi na niższych piętrach, do których należą zespół situ skuciny (występuje m.in. na Czerwonych Wierchach nadając im jesienią charakterystyczną czerwoną barwę) i boimki dwurzędowej, której często towarzyszą sasanka alpejska, starzec karpacki oraz jarzębiec alpejski. Bardziej wilgotne zbocza odznaczają się zespołem kosmatki brunatnej, która najczęściej towarzyszy kozłowiec. Innymi oryginalnymi zespołami roślinnymi piętra halnego są niewysokie darenki roślin występujące w miejscach nazywanych wyleżyskami, dlatego roślinność tego typu nazywa się wyleżyskową. Wyleżyska to obszary długiego zalegania połaci śnieżnych topniejących dopiero w lecie. Jednym z typowych zespołów wyleżyskowych jest zespół wierzby zielnej, najmniejszej odmiany karłowatej wierzby tatrzańskiej. Odznacza się ona kilkucentymetrowym wzrostem oraz okrągłymi i drobnymi listkami. Ta odmiana wierzby występuje również na obszarach o małym nachyleniu stoków i dużej wilgotności. Na wyleżyskach występuje również rzadka i interesująca roślinka zwana sybaldią będąca gatunkiem arktyczno-alpejskim często spotykanym na obszarach okołobiegunowych. Wyleżyska są również miejscem występowania najmniejszej szaroty- szaroty drobnej sięgającej od 2 do 4 cm oraz rogownicy trójszyjkowej. Wyleżyska powstałe na skałach wapiennych są również miejscem występowania jednej z najmniejszych skalnic- skalnicy tatrzańskiej będącej endemitem Tatr, pasma Choczańskiego i Małej Fatry. W skład zespołu skalnicy tatrzańskiej wchodzi najczęściej również rzeżuszka alpejska.

Piętro turni to najwyższe piętro roślinne w Tatrach. Występują tutaj części zespołu kosmatki brunatnej, w skład którego wchodzi kozłowiec spotykany również na Gerlachu. Ponadto rosną tutaj nieduże skupiska roślinności wyleżyskowej i piargowej. Zespołem roślinnym nie występującym na niższych piętrach jest zespół turniowy boimki, w skład którego wchodzą również goryczka przeźroczysta, starzec kraiński, mokrzyca rozchodnikowa oraz kosmatka kłosowa i kostrzewa pstra. Tuż pod Gerlachem można spotkać również pierwiosnkę drobną, skalnicę mchowatą, darniową i karpacką, gęsiówkę tatrzańską, rogownicę jednokwiatową, złocienia alpejskiego oraz trawy: wiechline wiotką i kostrzewę niską żyworodną. Turnie i bloki granitowe tylko pozornie wydają się całkowicie pozbawione roślinności. Pokrywa je zielonawoszara mozaika porostów, w skład której wchodzą porosty skorupiaste i pospolite porosty z rodzaju Rhizocarpon, Lecanora i Lecidea. Formacje porostów występują również na niższych piętrach lecz przybierają tam formy krzaczaste i liściaste. Wśród porostów rzadko występują endemity, ale kilka dla obszaru Tatr jest wyróżnionych.

Świat zwierząt w Tatrach również charakteryzuje się odrębnością i rozmieszczeniem strefowym. Lasy tatrzańskie zamieszkiwane są przez pospolite gatunki takie jak jelenie (ok. 300), sarny, dziki czy lisy oraz mniej liczne wilki, rysie, żbiki, kuny, łasice i gronostaje. Za największego mieszkańca lasów tatrzańskich uważa się niedźwiedzia brunatnego, którego można również spotkać na wysoko położonych przełęczach. Obecnie w polskich Tatrach żyje około 12 przedstawicieli tego gatunku, ale na całym obszarze masywu żyje ich blisko 60. Największymi atrakcjami faunistycznymi Tatr są jednak zwierzęta, które żyją w wyższych partiach gór i nie są spotykane w innych masywach górskich Polski. Zaliczamy do nich przede wszystkim kozice (ok. 130 sztuk), świstaki, polniki tatrzańskie oraz darniówki tatrzańskie. Najczęściej z nich spotykane są kozice, które uznawane są za symbol Tatrzańskiego Parku Narodowego. W Tatrach występują liczne gatunki ptaków m.in. orzechówki, które zamieszkują tatrzańskie lasy, głównie limbowe, gdyż żywią się nasionami tego właśnie drzewa (tzw. orzeszki limby). Często spotykana na gałęziach kosodrzewiny jest natomiast świergotka górska, którą górale nazywają siewierniakiem. Na obszarach najniżej położonych w górach, głównie nad potokami, często spotyka są pluszcza zwanego korduskiem oraz pliszki górskie. Natomiast w najwyższych partiach Tatr, na urwiskach skalnych występuje pomurnik nazywany po góralsku mentlem czyli motylem. Posiada on ciemnoszare upierzenie, które dodatkowo barwią duże różowe plamy na skrzydłach. Rzadko można natomiast spotkać króla tatrzańskich ptaków za którego uważa się orła przedniego. Na całym obszarze Tatr żyje jedynie kilka osobników tego gatunku. Również niewiele przedstawicieli kruków zamieszkuje Tatry. Płazy i gady reprezentowane są w Tatrach przez salamandrę plamistą, traszki i żmiję zygzakowatą. Osobliwością faunistyczną Tatr jest również (chociaż już od dłuższego czasu nie była spotykana) skrzelopływka bagienna będąca skorupiakiem reliktowym epoki lodowcowej mieszkającym w niedużych, całkowicie zamarzających na zimę zbiornikach wodnych np. w Dwoistym Stawie. Oprócz tego występuje tu bardzo wiele gatunków chrząszczy- ok. 500 gatunków w piętrach reglowych, ok. 100 gatunków w piętrze kosodrzewiny i blisko 60 gatunków na halach i turniach.

W II połowie XVI w. obszary leśne pokrywały Tatry w 80 - 90%. Pod koniec XIX w. zbiorowiska leśne w Tatrach składały się głównie z jodły i buku oraz w mniejszym stopniu z świerka, jaworu i wiązu. Dokładne określenie gatunków, które wówczas tworzyły lub mogły tworzyć ówczesne lasy tatrzańskie jest bardzo trudne, głównie z powodu naturalnego płodozmianu leśnego, ekspansji lasów (XVI - XVII w.) a także ich nieracjonalnego karczowania (XVIII - XIX w.). Najbardziej ekspansywny charakter w Tatrach posiadał świerk, który często zajmował obszary nowo wykarczowane na pola uprawne. Na początku XIX w. obszary te odznaczały się stosunkowo dużą gęstością zaludnienia. Znaczna część tego terenu jednak, głównie ze względów geomorfologicznych, nie była użytkowana, dlatego zbiorowiska leśne zajmowały tak duże obszary w Tatrach. Początkowo lasy karczowane były jedynie ze względu na drewno, z którego budowano osady, domy i cerkwie oraz pełniło główną funkcję opałową. Na obszarach leśnych często spotykane były poręby, samotne gospodarstwa, ptaszarnie, węglarnie i hamernie, czyli kuźnie. Rozwój sieci osadniczej w tym regionie spowodował większe zapotrzebowanie na drewno, co skutkowało większą wycinką tutejszych lasów. Było to przyczyną niemalże całkowitego zniknięcia ze składu gatunkowego tatrzańskich zbiorowisk leśnych jodeł i buków. Pozostawały po nich puste obszary, na których palone były nieużyteczne resztki po wycince drzew takie jak wierzchołki, gałęzie czy pniaki. Dymy z wypalanych obszarów osiadały w dolinach tatrzańskich oddalonych nawet o kilka kilometrów. Takie pogorzeliska na zrębach były przekopywane ręcznie motykami a następnie obsiewane mieszanką kszycy, w skład której wchodziły żyto świętojańskie, owies i nasiona świerku. Rok po zasiewie rolnicy mogli już zbierać plony owsa, które stanowiło ziarno i paszę dla hodowanego przez nich bydła. Stosowanie tej mieszanki zapobiegało również zachwaszczaniu obszarów uprawianych. Od początku XX w. wycinanie lasów tatrzańskich znacznie się nasiliło, co w dużym stopniu było finansowane przez firmy krajowe i zagraniczne, głównie austriackie. Wykupywały lub wydzierżawiały one od Skarbu Państwa obszary leśne na pewien czas. Niewiele z tych umów posiadało klauzulę zobowiązującą do ponownego zalesiania zrębów, które zostały wykarczowane. Niewiele osób również zdawało sobie wówczas sprawę ze skutków takich działań. Powszechnie uważano, że obszary na których wykarczowano lasy świerkowe naturalnie odnowią swoją szatę roślinną. Jeśli natomiast podejmowano już próbę odnowienia zniszczonego zbiorowiska leśnego to najczęściej nie zważano na poprzedni jego skład gatunkowy. Bezmyślnie sadzono również drzewa w pobliżu tras kolejek górskich, co również zaburzyło pierwotny skład gatunkowy tatrzańskich drzewostanów. Dawne obszary uprawiane zalesiła samosiewna olsza szara. Jest ona drzewem niezwykle ekspansywnym, ale jednocześnie krótkotrwałym- żyje jedynie 25-30 lat i o małej użyteczności drewna. Sposób zagospodarowania i wykorzystania drewna tych samosiewnych drzewostanów olszy szarej jest jednym z głównych problemów w gospodarowaniu lasami tatrzańskimi.

 Tatrzański Park Narodowy położony jest na południu naszego kraju na obszarze województwa małopolskiego, przy granicy polsko-słowackiej. Powstał ona w 1954 r. i zajmował wówczas powierzchnię 21556 ha. Współcześnie obszar zajmowany przez park jest nieco mniejszy i wynosi 21164 ha, z których 15191 ha stanowią lasy natomiast 5660 ha zajmują wysokogórskie hale i turnie. Powierzchnia gruntów rolnych (169 ha) i wód powierzchniowych (209 ha) stanowi 1,8% łącznego obszaru parku. Ochrona ścisła obowiązuje na 11514 ha parku, z których 6149 ha stanowią ekosystemy leśne. Idea chronienia masywu tatrzańskiego była już promowana pod koniec XIX w. Pierwsza próba stworzenia na tym obszarze parku narodowego została podjęta w 1925 r. przy współpracy ze Słowacją. Lasy państwowe tego obszaru stały się parkiem formalnie w 1937 r. Po zakończeniu II wojny światowej w 1947 r. została powołana odrębna jednostka administracyjna Park Tatrzański. Tatrzański Park Narodowy (TPN) został powołany rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 września 1954 roku. W 1993 r. TPN i TANAP (słowacki Tatransky Narodni Park) uzyskały status rezerwatu biosfery UNESCO, co ma duże międzynarodowe znaczenie. Kulminacją polskich Tatr a zarazem Tatrzańskiego Parku Narodowego są Rysy o wysokości 2499 m n.p.m. Obszar ten jest bardzo obfity w potoki i jeziora, których jest tutaj ok. 30 i noszą one nazwę "stawów". Stanowią one ważny element krajobrazu w Tatrach Wysokich. Do największych tatrzańskich stawów zaliczamy Morskie Oko (34,9 ha i 50,8 m głębokości) i Wielki Staw Polski ( 34,4 ha i 79,3 m głębokości). Jeziora w Tatrach są we wczesnym stadium rozwoju tzw. jeziora oligotroficzne odznaczające się ubogim życiem biologicznym i dużą przezroczystością. Występują tu również liczne wodospady np. Wodogrzmoty Mickiewicza czy największy z nich, czyli Wielka Siklawa o wysokości 70 m. Osobliwościami faunistycznymi parku, które są już chronione od połowy XIX w. są kozice i świstaki oraz niedźwiedzie brunatne, rysie, wilki, wydr i kilkanaście gatunków ptaków m.in. orły przednie, sokoły, pomurniki i płochacze halne. Lasy wyżej położone zamieszkują głuszce, cietrzewie i jastrzębie.

Tatry to nie tylko jedyne w swoim rodzaju krajobrazy i zjawiska przyrodnicze, ale również miejsca ważne z punktu widzenia historii Polski. Należy tutaj z pewnością wspomnień o Pomniku Powstańców z Chochołowa, "Prometeuszu Rozstrzelanym" w Kuźnicach (poświęcony 20 Polakom, którzy zostali rozstrzelani przez hitlerowców w miejscu, gdzie obecnie znajduje się pomnik), Pomniku Legionistów, Pomniku Doktora Tytusa Chałubickiego czy Pomniku Jagiełły (jest on dziełem Wojciecha Brzega; został odsłonięty 10 VIII 1911r. na ówczesnym placu rynkowym; w 1940 r. hitlerowcy wydali rozkaz rozebrania i zniszczenia pomnika upamiętniającego bitwę pod Grunwaldem; Zakopiańczycy w tajemnicy przechowywali jednak części pomnika w czasie okupacji i po zakończeniu wojny pomnik ponownie stanął, tylko że tym razem na obszarze Parku Miejskieg. Najbardziej znane muzea na tym obszarze:

-) Muzeum Karola Szymanowskiego - zawiera ono pracownie kompozytorską, pianino, listy, książki oraz obrazy

-) Muzeum Jana Kasprowicza- muzeum biograficzne, znajduje się tutaj mauzoleum z 

prochami artysty

-) Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza

-) Muzeum Tatrzańskie

-) Muzeum Kornela Makuszyńskiego- artysta spędził tutaj swoje ostatnie dni życia

Bibliografia:

1. W. Lewandowski, M.Pawłowicz -Przewodnik dookoła Polski "Tatry", wyd.Pascal

2. Józef Nika "Tatry Polskie- przewodnik" wyd. Sport i Turystyka Warszawa

3. "Świat Tatr- fotografia" wyd. Sport i Turystyka Warszawa