Rośliny owocowe, wydające owoce jadalne pełnią bardzo ważną funkcję alimentacyjną. Istnieje ogromna różnorodność krzewów i drzew owocowych, a poszczególne ich gatunki typowe są dla określonych stref klimatycznych świata. Bardzo wiele roślin owocowych spotyka się w klimacie ciepłym, a najmniej licznie reprezentowane są w obszarach chłodnych, gdzie okres wegetacyjny trwa krótko.

Najbardziej ogólnie owoce podzielić można na jadalne oraz te, które nie nadają się do spożycia. te pierwsze pochodzić mogą zarówno z sadów, ogrodów, jak i plantacji polowych (np. truskawki), lasów (poziomki, borówki). W Polsce najbardziej popularnymi owocami jadalnymi są: jabłko, gruszka, śliwka, czereśnia, wiśnia, brzoskwinia, morela, orzech włoski i laskowy, agrest, porzeczka, malina, truskawka, poziomka, borówka, żurawina. Wspomnieć trzeba również o owocach strefy podzwrotnikowej oraz zwrotnikowej; te bowiem odgrywają najważniejszą rolę w międzynarodowym handlu owocami. Są nimi: banan, pomarańcza, cytryna, mandarynka, grejpfrut, winogrona, orzech kokosowy, daktyl, mango, awokado, oliwka, granat, figa, ananas, kasztan jadalny, migdał. Spożywanie owoców jest bardzo korzystne dla zdrowia ludzkiego, ponieważ są one ważnymi dostarczycielami cukrów, solo mineralnych, kwasów organicznych, pektyn oraz witamin. Obecnie na świecie utrzymuje się tendencja wzrostowa jeśli chodzi o spożycie owoców, co jest bardzo pozytywnym zjawiskiem. Poniżej przedstawiona zostanie charakterystyka najbardziej popularnych owoców jadalnych w następującej kolejności:

  1. banan
  2. ananas
  3. arbuz
  4. poziomka
  5. wiśnia
  6. truskawka
  7. gruszka
  8. owoce cytrusowe
  9. figa
  10. morela
  11. brzoskwinia

1. Banan

Jest owocem bananowca- byliny, której rozmiary przypominają drzewo. Regionem pochodzenia bananowca są Indie Wschodnie. Krzew ten odznacza się bardzo długimi, dochodzącymi do 3m liśćmi. Występuje w klimacie tropikalnym i owocuje bez przerwy. Zabiegi jakich dokonuje się przy tej roślinie polegają na odcinaniu tej części bananowca, które już owocowała. W wyniku tego, wokół odciętego fragmentu pnia wyrastają młode pędy, które następnie po około 3- 6 miesiącach znowu wydają owoce. banany odgrywają bardzo ważną rolę alimentacyjną, zwłaszcza w krajach ubogich. W wielu państwach tropikalnych są one podstawą wyżywienia ludności. Tubylcy oprócz owoców wykorzystują także liście bananowca, które służą im do wytwarzania włókien, z których następnie produkowany jest papier (tzw. papier manilla). Ze względu na swoje właściwości smakowe banany są przedmiotem handlu międzynarodowego.

2. Ananas

Podobnie jak bananowiec jest byliną występującą w klimacie tropikalnym. Choć obecnie spotykany w wielu miejscach świata, wywodzi się on z Brazylii. Cechą charakterystyczną owocu jest bardzo intensywny zapach, od którego zresztą wzięła się jego nazwa (nana w języku indyjskim oznacza zapach). Poza tym ma on łatwo rozpoznawalny kształt i znaczne rozmiary; masa dochodzi nawet do 15kg. Smaczny miąższ ananasa konsumowany jest bez wcześniejszego przyrządzenia lub też jako dżem, sok itp. Przemysłowe zastosowanie znalazły liście rośliny; wytwarza się z nich włókna, z których następnie produkowane są tkaniny. Plantacje ananasów najpowszechniej spotyka się na wyspach oceanicznych: Hawajach, Filipinach, Florydzie. Popularne są również w Chinach.

3. Arbuz

Jednoroczna roślina wydająca ten owoc należy do rodziny dyniowatych. regionem, z którego wywodzi się arbuz jest południowa część kontynentu afrykańskiego. Obecnie jednak plantacje arbuzów spotkać można niemal wszędzie tam, gdzie jest ciepło. Owoce osiągają bardzo duże rozmiary dochodzące do kilkunastu kilogramów. Jadalną częścią arbuza jest jego miąższ, czerwony lub żółty, bardzo soczysty i słodki. Miąższ ten nie nadaje się do przetworzenia w dżem, sok itp., w związku z czym spożywany jest na surowo. Licznie występujące nasiona mają swoje zastosowanie; wykorzystuje się je do produkcji oleju przemysłowego.

4. Poziomka

Krzew poziomki należy do szerokiej rodziny różowatych obejmującej wiele gatunków europejskich, azjatyckich i amerykańskich. Jest byliną wydającą liczne, ale niewielkie owoce. Krzewy te spotyka się często w formie dzikiej w lasach, a zwłaszcza ich dobrze usłonecznionych częściach. Wiosną wydaje białe kwiaty, z których następnie w okresie czerwiec - lipiec pojawiają się owoce. Oprócz poziomki dzikiej istnieje również jej ogrodowa odmiana, która nie jest jednak tak aromatyczna. Zaletą poziomki ogrodowej jest natomiast fakt, że wydaje owoce znacznie dłużej (wiosna- jesień).

5. Wiśnia

Wiśnia ma postać drzewa lub krzewu powszechnie spotykanego w klimacie umiarkowanym, na półkuli północnej. W okresie kwitnienia nie trudno ja rozpoznać, gdyż wydaje liczne i piękne białe lub różowe kwiaty. Owoce wiśni są niewielkich rozmiarów, zaopatrzone są w pestkę. pozostała część, czyli miąższ jest bardzo smaczny i soczysty. Owoce te mają bardzo liczne przeznaczenie; nadają się do konsumpcji w stanie surowym lub po uprzednim przetworzeniu w sok, dżem, konfiturę, kompot oraz napoje alkoholowe. W Polsce spotykane są dwa gatunki tej rośliny: wiśnia karłowata oraz wiśnia ptasia. Wiśnia karłowata zajmuje stanowiska wyżynne o stosunkowo dużym usłonecznienia. Jest ona coraz rzadsza i prawdopodobnie w przyszłości objęta zostanie ochroną prawną. Wiśnia ptasia zwana jest inaczej czereśnią i jest znacznie bardziej popularna. Ma ona postać drzewa, które często spotkać można w liściastych i mieszanych zbiorowiskach leśnych.

6. Truskawka

Bylina ta jest efektem skrzyżowania poziomki wirginijskiej z poziomką chilijską. Znana jest dopiero od XVIII wieku. Krzew truskawki jest byliną, który wydaje większe niż poziomka owoce, o nieco wydłużonym kształcie. Owoce te są czerwone, z ziarnami na wierzchu, o wysokich walorach smakowych. truskawki mają bardzo szerokie zastosowanie gastronomiczne i są powszechnie wykorzystywane. Obecnie na świecie spotykanych jest więcej niż dwa tysiące odmian tej rośliny, a każda z nich odpowiada określonemu klimatowi oraz rodzajowi gleb. Większość odmian owocuje tylko raz w ciągu roku (późnią wiosną), jednak są i takie, które wydają owoce zarówno na wiosnę jak i jesienią.

7. Grusza

Roślina ta należy do rodziny różowatych, której przedstawiciele powszechnie spotykani są w Europie, Azji oraz Afryce Północnej. Drzewa te znane były już od najdawniejszych czasów; na początku wykorzystywano owoce grusz dziko rosnących, później zaczęto je również uprawiać. Upowszechnienie ich nastąpiło w wieku XVIII, a to za sprawą uzyskania określonych odmian. Wszystkich odmian jest bardzo wiele; wszystkie one wywodzą się od gruszy polnej zwanej również pospolitą, która powszechnie spotykana jest zarówno w Europie jak i na kontynencie azjatyckim. Rośnie ona dziko miedzy polami, w strefach granicznych lasów, przy rzadko uczęszczanych drogach itp. Drzewo gruszy rośnie bardzo długo; od innych drzew wyróżnia się miedzy innymi lśniącymi liśćmi, o kształcie okrągłym bądź nieco wydłużonym. Zaraz po zerwaniu owoce gruszy pospolitej są dosyć twarde i niezbyt słodkie. Odpowiednich walorów smakowych nabierają dopiero po pewnym czasie. Leżąc stają się miękkie i bardziej słodkie. Owoce spożywane są w stanie surowym oraz po przetworzeniu. zastosowane ma także drzewo gruszy, które uznawane jest za odpowiedni materiał dla przemysłu meblarskiego oraz rzemiosła artystycznego.

8. Cytrusy

Pod pojęciem cytrusów mieści się wiele roślin występujących w ciepłym i dosyć ubogim w wodę klimacie. Najpopularniejszymi roślinami cytrusowymi są: grejpfrut, pomarańcza, mandarynka, cytryna.

  • Grejpfrut ma postać drzewiastą, którego liście nigdy nie są zrzucane (drzewo wiecznie zielone). Przyjmuje się, że powstał on ze skrzyżowania pomarańczy z pompelą. Owoce grejpfruta mają bardzo charakterystyczny, gorzkawy smak, co sprawia, że nie przez wszystkich są one lubiane. Często wykorzystuje się je między innymi do produkcji soków. Najbardziej popularny jest w ciepłej strefie Ameryki oraz Azji.
  • Pomarańcza gorzka- podobnie jak grejpfrut jest drzewem, jego wysokość dochodzi do 10m. Pierwotnie porastała region Azji Południowo- Wschodniej, jednak ze względu na swoje właściwości została przeniesiona w wiele miejsc i obecnie spotykana jest dosyć powszechnie w obszarach o ciepłym klimacie. Owoce, mimo że nie tak cierpkie jak grejpfruta, to jednak mają dosyć kwaśny smak, w związku z czym doskonale nadają się wytwarzania soków i napojów chłodzących. Wykorzystywane są również do produkcji innych artykułów spożywczych (alkoholi, marmolad itp.). Zastosowanie znalazła także gruba i aromatyczna skóra tego owocu- wytwarza się z niej olejki eteryczne.
  • Mandarynka- ma postać drzewa, a wywodzi się z Chin. Przyjmuje niezbyt imponujące rozmiary; jej wysokość z reguły nie przekracza kilku metrów. Owoce mandarynki są podobne do pomarańczy, ale znacznie mniejsze, o bardziej intensywnym kolorze. Występuje w formie dzikiej oraz jako roślina uprawna. Spośród wielu odmian tej rośliny popularne są klementynki, powszechnie uprawiane na Półwyspie Iberyjskim- jest ona krzyżówką słodkiej i gorzkiej pomarańczy. Z kolei tangela jest wynikiem połączenia grejpfruta i mandarynki. W porównaniu z owocami pomarańczy mandarynki są słodsze, a ich miąższ znacznie łatwiej odchodzi od skóry.
  • Cytryna- jeszcze jedno drzewo cytrusowe o małych rozmiarach. Podobnie jak mandarynka wywodzi się ono z Chin, jednak rozpowszechnione w basenie Morza Śródziemnego oraz w Kalifornii. Drzewo wyposażone jest w kolce oraz lśniące o wydłużonym kształcie, których długość dochodzi do 20cm. Owoce cytryny żółte, niebyt duże (ok. 10cm długości). Miąższ znajdujący się w środku osłania twarda skórka. Owoce cytryny są bardzo cierpkie w smaku, dlatego stosuje się je głównie jako przyprawę. Skórka, podobnie jak w przypadku pomarańczy służy do produkcji olejków eterycznych.

9. Figa

Figa jest owocem figowca pospolitego- drzewa, które znane jest od najdawniejszych lat. W starożytności drzewo to było rozpowszechnione na półwyspie Azja Mniejsza oraz w krajach położonych nad Morzem Śródziemnym. Starożytni wierzyli w lecznicze właściwości fig. Nie było to do końca bezpodstawne, jako że współcześnie uznaje się, że owoce te mogą być pomocne w walce z chorobą nowotworową. Współcześnie znanych jest wiele odmian figowca, różne są także wydawane przez to drzewo owoce; dojrzałe mają barwę zieloną, żółtą bądź fioletową. Wysokie są walory smakowe fig. Spożywa się je zarówno w stanie surowym jak i po wysuszeniu.

10. Morela

Jeszcze innym gatunkiem drzewa owocowego jest morela zwyczajna wywodząca się z Azji Centralnej oraz Wschodniej. Gatunek ten przystosowany jest do warunków klimatu umiarkowanego i klimat ten określa zasięg jego występowania. Pojawienie się moreli w Europie datuje się na pierwsze lata naszej ery. Choć ich uprawa jest w Polsce dosyć popularna, to jednak obarczona jest pewnym ryzykiem, ponieważ jest to roślina nieodporna na przymrozki, a tym bardziej na bardziej ostre mrozy. Owoce moreli mają pomarańczowo- żółtą barwę, a cały owoc pokryty jest czymś w rodzaju meszku. Uchodzą za bardzo smaczne i przeznacza się je do konsumpcji wielu postaciach: surowej, suszonej, gotowanej itp. Również pestki tych owoców nadają się do spożycia, a ich smak przypomina migdały. ponadto służą one do produkcji olejków kosmetycznych. Morele znane są z dużej zawartości wartościowych składników odżywczych, a zwłaszcza witaminy A.

11. Brzoskwinia

Brzoskwinia zwyczajna podobnie jak wyżej wymienione drzewo także wydaje jadalne, smaczne owoce. To niewielkie drzewo wywodzi się z Azji i już od najdawniejszych lat zaspokajało potrzeby alimentacyjne człowieka. W naszym kraju znane jest od VIII wieku. owoce wykorzystuje się podobnie jak morele (spożywa się je na surowo, suszy, przerabia na kompoty i dżemy). Od tej ostatniej odróżnia ją kolor oraz miąższ (nieco bardziej delikatny). Owoce te bardzo łatwo się psują a ich walory łatwo mogą zostać obniżone między innymi w czasie transportu. Spożywanie brzoskwiń pozytywnie odbija się na zdrowiu; ich spożywanie zalecane jest zwłaszcza przy nerek oraz reumatyzmie, a także w walce z nadwagą. Inaczej niż w przypadku moreli ich pestki są niejadalne, a wręcz mogą spowodować zatrucie (są źródłem kwasu cyjanowodorowego).