MEZOZOIK - era mezozoiczna, która jest czwartą erą w historii naszej planety. Trwała ona od około 230 do około 65 milionów lat temu. Dzielimy ją na trzy okresy:

TRIAS - rozpoczął się około 230 milionów lat temu. Rozpoczął się rozpad utworzonego w okresie permu superkontynentu - Pangei. Proces ten pozostawił po sobie kilka ryftowych stref. Zapoczątkowany został proces formowania się Oceanu Indyjskiego oraz Atlantyckiego, a równocześnie do zanikania wielkiego zbiornika jakim był Ocean Tetydy. Bardzo silne wówczas zjawiska wulkaniczne spowodowały utworzenie się bardzo dużych bazaltowych pokryw zwanych trapami. W triasie dominującą rolę wśród roślin odgrywały nagonasienne:

Mniejsze znaczenie miały paprocie zarodnikowe, widłaki oraz skrzypy.

W wodach morskich dużą rolę odgrywały glony, a przede wszystkim zielenice, które należą do rodziny Dasycladaceae. W wodach pojawiły się również sześciopromienne koralowce. Bardzo częstymi organizmami w triasowych wodach były również:

Na obszarach lądowych nastąpił szybki rozwój ssakokształtnych gadów. Uważa się, że

Wtedy właśnie po raz pierwszy pojawiły się dinozaury, tak zwane tekodonty. U kresu triasu wyginęły kotylozaury oraz labiryntodonty.

JURA - rozpoczęła się około 195 milionów lat temu. Trwało w dalszym ciągu rozdzielanie się Pangei, wielkiego superkontynentu. Bardzo znacznie otwarła się część północna Oceanu Atlantyckiego. Od kontynentu afrykańskiego odłączyła się tarcza australijsko-antarktyczna.

Od brzegów Gondwany odrywały się nieduże, pojedyncze bloki lądu. Wędrowały one po wodach zbiornika Tetydy, a zderzając się z południowymi krańcami Laurazji wywoływały tworzenie się górskich pasm. Bardzo silne procesy górotwórcze zachodziły w części zachodniej Ameryki, prowadząc do formowania się Kordylierów.

Ciągle panowały rośliny nagonasienne:

  • benetyty - znacznie się rozpowszechniły
  • sagowce - przeżywały bujny rozkwit
  • miłorzęby
  • paprocie nasienne - wymarły pod koniec jury

Z paprotników dużą rolę odgrywały paprocie cienkozarodnikowe.

W morzach oprócz dominujących glonów występowały także:

Rozwinęły się także belemnity oraz amonity.

W jurze nastąpił bardzo bujny rozkwit kręgowców, wśród których przeważały gady, właśnie w związku z tym mezozoik często jest określany jako era gadów, które opanowały wszystkie możliwe środowiska.

  • Dinozaury - które królowały na lądzie
  • Ichtiozaury oraz Plezjozaury- które opanowały morza
  • Pterozaury - (Pterodaktyle) które były królami przestworzy

Pojawiły się również w górnej jurze pierwsze ptaki, zwane Archeopteryksami.

KREDA - jest to ostatni okres ery mezozoicznej, który trwał od około 140 do około 65 milionów lat temu. Dzieli się ją na dwie epoki: kredę dolną, czyli wczesną oraz górną inaczej późną. W tym okresie zachodziły ruchy górotwórcze zaliczane do kilku faz orogenezy alpejskiej. W górnej kredzie nastąpiła wielka transgresja morska, która zaznaczyła się prawie na całej kuli ziemskiej.

Do typowych skał okresu kredowego zaliczamy:

Na obszarze Polski utwory kredowe występują na terenie Tatr, Pienin, Karpat fliszowych, Niżu Polskim (wyłączając Wał Kujawsko-Pomorski), w okolicach Gór Świętokrzyskich oraz na obszarze Sudetów.

Jeśli chodzi o świat roślinny to w kredzie dolnej przeważały rośliny nagozalążkowe, które zbliżone były do roślin jurajskich. Występowały również rośliny okrytozalążkowe, które podczas trwania kredy górnej zdobyły znaczną liczebną przewagę.

Faunę cechował prężny rozwój otwornic (również skałotwórczych). W wodach morskich żyły:

Wśród zwierząt kręgowych dominowały gady (wodne oraz lądowe). Ssaki oraz ptaki nie były licznie reprezentowane. Z końcem kredy wymarły amonity, belemnity, dinozaury oraz pterozaury.

Istnieją trzy główne i najbardziej prawdopodobne tezy dotyczące wyginięcia dinozaurów:

  1. W wyniku zintensyfikowanych zjawisk wulkanicznych wzrosła zawartość dwutlenku węgla w atmosferze. Doprowadziło to do wytrucia dinozaurów.
  2. Odkrycie skał datowanych na około 65 milionów lat temu, które posiadały znaczną ilość irydu, spowodowała iż naukowcy zaczęli brać pod uwagę zderzenie Ziemi z dużym meteorytem jako powód wyginięcia dinozaurów, gdyż iryd jest częstym składnikiem meteorytów.
  3. Z końcem kredy (około 65 milionów lat wstecz) rozpoczął się proces ochładzania klimatu w związku z coraz intensywniejszymi wahaniami pór roku. Dinozaury, jako duże organizmy zmiennocieplne mogły tych zmian po prostu nie wytrzymać.

W erze mezozoicznej powstawały różne surowce mineralne, między innymi:

  • Użytkowe skały osadowe, takie jak:
    • wapienie (okres jury)
    • kreda pisząca (w okresie kredowym)
      • Węgiel kamienny
      • Węgiel brunatny
      • Rudy żelaza
      • Skały metamorficzne oraz magmowe

W erze tej nastąpiły poważne zmiany w rozkładzie mórz oraz lądów, wśród których możemy wymienić:

  • rozdzielenie się Pangei
  • uformowanie się Oceanu Indyjskiego
  • utworzenie się fragmentu Atlantyku
  • powstanie Oceanu Tetydy
  • częste regresje oraz transgresje morza

Na przełomie jury oraz kredy mają miejsce wstępne fazy fałdowań (orogenezy) alpejskich, tworzą się:

Krótki opis panującego wówczas klimatu:

  • Na terenie Europy panował klimat cieplejszy od współczesnego
  • Trias, a dokładniej jego początkowy okres charakteryzował się klimatem zwrotnikowym kontynentalnym
  • W okresie jury klimat się ocieplił oraz stał się bardziej wilgotny

Z końcem kredy nastąpiło oziębienie panującego klimatu

MEZOZOIK - ŻYCIE. Życie w mezozoicznej erze poczęło się rozwijać bujnie po kryzysie, jaki miał miejsce w permie . W akwenach morskich dominowały mięczaki, wśród których największe znaczenie odgrywały amonity, bardzo liczne były belemnity, a także ślimaki oraz małże. Bardzo dużą rolę odgrywały także szkarłupnie (wśród których możemy wyróżnić liliowce oraz jeżowce), bujnie rozwijały się także koralowce, a szczególnie sześciopromienne, które budują liczne rafy koralowe. Bardzo dużo było gąbek oraz otwornice, które czasami miały znaczenie skałotwórcze. Na obszarach lądowych dominowały gady, a wśród nich oczywiście dinozaury. Ssaki, które pojawiły się na Ziemi już w okresie triasu, żyły przez całą erę mezozoiczną w cieniu ogromnych gadów, a ich ewolucja miała bardzo powolny przebieg. W okresie triasu prawdopodobnie pojawiły się także pierwsze gatunki ptaki, z tym, że pewne pierwsze szczątki ptaków spotykamy dopiero w jurajskich osadach, natomiast ich bujny rozwój nastąpił prawdopodobnie dopiero w okresie kredowym. W świecie roślinnym doszło do zasadniczych zmian w porównaniu z erą paleozoiczną. W okresie kredy na pierwszy plan wysunęły się gatunki roślin nasiennych. Najpierw pojawiły się nagonasienne, a później dopiero zaczęły się pojawiać okrytonasienne. Zmiany te następowały już wcześniej w okresie późnego permu. Stąd też właśnie granica pomiędzy tymi erami, która wyznaczona była w oparciu o zmiany w środowisku roślinnym (nazywane one były odpowiednio jako paleofityczna i mezofityczna) nijak nie pokrywa się z granicą wyznaczoną w oparciu o zmiany w świecie zwierzęcym i przebiega ona w obrębie okresu późnego permu.

Mezozoik charakteryzował się stosunkowo niewielkim nasileniem górotwórczych ruchów, czyli orogenez. Na przełomie triasu oraz jury, a także u schyłku jury miały miejsce (na terenie Europy niezbyt silne) ruchy fałdowań kimeryjskich.

W kredzie miało miejsce kilka faz orogenezy alpejskiej o intensywniejszym przebiegu.

Bardziej intensywne były pionowe oraz poziome ruchy litosfery. Poziome ruchy doprowadziły do rozpadu Pangei (ok. 200 milionów lat temu) na dwa lądy. Ląd północny nazwany został Laurazją, natomiast południowy Gondwaną. Między tymi lądami utworzył się ogromny ocean Tetydy. Około 135 milionów lat temu od Afryki, która stanowiła główną część Gondwany, odłączyła się dzisiejsza Ameryka Południowa, Australia wraz z Antarktydą oraz Indie. Ameryka Północna oraz Grenlandia odłączyły się od Laurazji około 65 milionów lat temu.

W jurze oraz kredzie następowały również wielkie transgresje morskie, które zaznaczyły się na całej kuli ziemskiej.

W osadach pochodzących z mezozoiku dominującą rolę odgrywają skały wapienne, głównie wapienie organogeniczne oraz oolitowe.

Świat roślinny.

W erze mezozoicznej na lądzie panowała roślinność nagozalążkowa. Głównie iglasta, miłorzęby oraz sagowce, przy bardzo znacznym udziale cienkozarodniowych paproci, zaś w połowie okresu kredy przewagę ilościową zyskała roślinność okrytozalążkowa, głównie dwuliścienna. W morzach mezozoiku silnemu rozwojowi uległy skałotwórcze zielenice, należące do rodziny Dasycladaceae oraz

Codiaceae, a także krasnorosty. W wodach słodkich rozwijały się ramienice.