PŁAZY

Należą do zwierząt zamieszkujących dwa środowiska - wodne oraz lądowe. Można je spotkać wszędzie - poza Antarktydą. Charakteryzuje je zmiennocieplność. Na całym świecie jest ich ponad 2 tysiące gatunków, z czego w naszym kraju jest kilkanaście.

PŁAZY BEZOGONOWE

Najpopularniejszymi w naszym kraju bezogonowymi są: żaby, kumaki, ropuchy oraz rzekotki. Najczęściej można je spotkać niedaleko zbiorników wodnych lub na podmokłych terenach. Ich ciało jest dość krótkie, wykazujące grzbieto-brzuszne spłaszczenie. Można je podzielić na głowę, tułów oraz kończyny - tylne oraz przednie. Głowa jest charakterystycznie trójkątna oraz dość szeroka u nasady. Posiada otwór gębowy oraz oczy (wyłupiaste) zakryte powiekami. Otwory słuchowe przykrywa błona, a nozdrza posiadają charakterystyczne klapki ze skóry (które służą do zamykania podczas pływania pod wodą). Kończyny różnią się między sobą. Przednie kończyny są krótsze i posiadają cztery palce połączone błoną, natomiast tylne - są o wiele dłuższe i zakończone pięcioma palcami (również połączonymi błoną pławną). Zarówno przednie, jak i tylne kończyny znajdują się po bokach ciała i służą do podpierania ciała nad podłożem.

Ciało pokrywa skóra (bez żadnego owłosienia czy łusek). W niej zawarte są gruczoły - głównie śluzowe, które wytwarzają śluz konieczny do utrzymania stałego nawilżenia. Niekiedy występują też gruczoły jadowe lub bakteriostatyczne. Ponadto skóra zawiera także barwniki, dzięki którym zyskują one barwy maskujące lub obronne.

Układ szkieletowy składa się zarówno z części kostnych, jak i chrzęstnych. Budują go: czaszka, kręgosłup oraz kończyny. Czaszka jest podzielona na trzewio- oraz mózgoczaszkę. Jest ponadto lekka i ażurowa. W skład trzewioczaszki wchodzi górna szczęka, która jest połączona stawowo ze szczęką dolną - dzięki temu płazy zyskały ruchomość tej konstrukcji. Czaszkę i kręgosłup łączą dwa kłykcie potyliczne. Kręgosłup stanowią kręgi oraz znajdujące się między nimi chrząstki. Można go podzielić na cztery odcinki: szyjny, tułowiowy, krzyżowy oraz ogonowy (kręgi zrośnięte w urostyl). Płazy nie posiadają żeber - więc nie występuje u nich klatka piersiowa. Kończyna przednia składa się z kości ramieniowej, dwóch kości przedramieniowych - łokciowej oraz promieniowej, a także kości dłoni. Z kolei kończyna tylna składa się z kości udowej, dwóch kości podudzia - strzałkowej oraz piszczelowej, a także z kości stopy. Wszystkie kończyny łączą się z kręgosłupem dzięki obecności obręczy - barkowej oraz miednicowej. Pierwsza z nich składa się z kości kruczych, obojczyków oraz łopatek. Druga zaś z kości kulszowej, biodrowej oraz chrząstki łonowej. Mięśnie podzielone są na grupy w zależności od wykonywanych funkcji. Możemy zatem podzielić je na mięśnie: głowy, tułowia oraz kończyn (z których lepiej wykształcone są mięśnie tylnych odnóży).

W układzie pokarmowym wyróżniamy jako pierwszą - jamę gębową z długim językiem oraz małymi zębami. W niej znajdują się ujścia gruczołów ślinowych. Następnie znajdują się kolejno: gardziel, przełyk oraz żołądek i jelito. W jelicie znajdują się ujścia przewodów trzustkowych oraz żółciowych. Na końcu występuje kloaka, która jest ujściem dla trzech układów - moczowego, rozrodczego oraz pokarmowego. Ich pokarm stanowią owady.

Układ krążenia jest typu zamkniętego. Złożony jest on z 2 obiegów - małego i dużego. Mały prowadzi krew do płuc, a duży do wszystkich tkanek organizmu. Serce składa się z jednej komory i dwóch przedsionków. Krew z obu obiegów uleganiu mieszaniu się w komorze. Krew zawiera barwniki, stąd jest czerwona.

Układ oddechowy składa się z przewodów nosowych, przechodzących w krtań i tchawicę, a następnie docierającej do płuc. Płuca mają postać pofałdowanych worków. Mechanizm oddychania polega na tłoczeniu powietrza do płuc dzięki ruchom dna jamy gębowej. Przy zamkniętych nozdrzach, otwierana jest krtań i podnoszone dno jamy - co powoduje, że powietrze może dostać się do płuc. Wydychanie odbywa się przy opadaniu ścian płuc. Jest to dość niewydajny system, dlatego większość wymiany gazowej zachodzi poprzez skórę.

Układ wydalniczy zbudowany jest z dwóch pranerek, prowadzących od nich moczowodów i pęcherza moczowego. Produktem przemiany materii, wydalanym przez płazy jest mocznik.

W skład układu nerwowego wchodzi mózg, rdzeń kręgowy i nerwy. Wykształca się tu układ autonomiczny. Przodo- oraz międzymózgowie są już stosunkowo duże. Narządami zmysłowymi, które są dobrze wykształcone, są u płazów oczy oraz uszy. Oczy posiadają wypukłą rogówkę oraz niezłą akomodację. Natomiast ucho zbudowane jest z części wewnętrznej oraz środkowej (tu występuje pierwsza kosteczka słuchowa - strzemiączko). Ponadto jama gębowa zawiera także receptory smakowe, a przewody nosowe - narząd węchowy.

U płazów występuje rozmnażanie płciowe. Występuje tu rozdzielnopłciowość oraz dobrze widoczny dymorfizm płciowy. Zapłodnienie następuje na zewnątrz ciała - w wodzie. Samice składają wiele jaj, które następnie samce polewają nasieniem z plemnikami. Jaja są łączone galaretowatą substancją i tworzą tzw. skrzek. Z jaj wylęgają się larwy - zwane kijankami. Larwy te rozwijają się w środowisku wodnym. Posiadają do tego wiele przystosowań. Kijanki posiadają ogony oraz zewnętrzne skrzela. W miarę rozwoju zanikają, a na ich miejsce powstają wewnętrzne. Do czasu wykształcenia płuc kijanki posiadają tylko jeden obieg krążenia. Ponadto pojawiają się także kończyny. Cały cykl przeobrażeń może trwać nawet dwa miesiące, a po nim młode osiągają dojrzałość i są już w stanie wyjść na ląd - gdzie spędzą większość życia.

W naszym kraju płazy muszą chronić się przed zimnem - np. w mule - i zapadają w stan anabiozy - kiedy to redukują czynności życiowe do minimum.

PŁAZY OGONIASTE

W przeciwieństwie do bezogonowych, posiadają dobrze wykształcony ogon. Ich kończyny są takie same. Zaliczamy do nich traszki (wodne) i salamandry (lądowe, ale larwy wodne). Płazy ogoniaste mogą być neoteniczne, czyli osiągać dojrzałość płciową, bez rozwoju innych układów. Neotenicznym gatunkiem jest salamandra meksykańska zwana inaczej aksolotem.