- Różnice pomiędzy rolnictwem ekologicznym a tradycyjnym.
Rolnictwo jest jednym z najstarszych przejawów działalności człowieka, zapewniająca od wieków wytworzenie podstawowych produktów niezbędnych dla przetrwania ludzi. Głównym celem rolnictwa jest dostarczenie żywności, którą można przeznaczyć do bezpośredniej konsumpcji albo do dalszej obróbki przez przemysł spożywczy. Oprócz pokarmu rolnictwo dostarcza wielu surowców przemysłowych dla zaspokojenia innych potrzeb ludzi ( np. skóry, włókna roślinne, tytoń itp.). Uznając za najważniejsze wyprodukowanie jak największej ilości surowców, tradycyjne rolnictwo wykorzystuje wiele nawozów i substancji chemicznych szkodliwych dla środowiska naturalnego.
Rolnictwo ekologiczne stawia sobie inne cele niż rolnictwo tradycyjne. Najważniejszym celem ekologicznego rolnictwa jest produkowanie żywności zdrowej, w sposób jak najbardziej naturalny, bez szkody dla środowiska naturalnego.
a. Rolnictwo tradycyjne:
- energia pozyskiwana ze źródeł "tradycyjnych", czyli z węgla i ropy,
- bardzo duża ingerencja w przyrodę, zmienianie całych ekosystemów bez szukania kompromisów,
- eksploatacja przyrody, zwłaszcza gleby, aż do wyniszczenia,
- zła jakość przechowywanych produktów,
- stawianie na ilość kosztem jakości,
- zwiększanie plonów za wszelką cenę,
- ustalanie obszarów i intensywności gospodarowania elementami przyrody często bez koordynacji z warunkami środowiska naturalnego,
- zalecenia co do specjalizacji gospodarstw rolnych dyktowane są jedynie przez względy ekonomiczne,
- silna chemizacja- używanie nawozów mineralnych, biocydów, sztucznych regulatorów wzrostu,
- duża mechanizacja rolnictwa,
- skażanie środowiska naturalnego.
b) Rolnictwo ekologiczne:
- energia pozyskiwana z alternatywnych, odnawialnych źródeł energii,
- kontrola nad właściwym funkcjonowaniem gospodarstwa jako całości,
- Priorytetem jest ochrona krajobrazu,
- Szukanie kompromisów pomiędzy interesami człowieka a dobrem środowiska,
- Produkowanie wytworów rolnych o wysokiej klasie jakości biologicznej,
- Efektywne metody poprawiające jakość przechowalniczą,
- Optymalizacja plonów,
- Ograniczenie lub całkowite zaniechanie chemizacji,
- Mechanizacja dostosowana do rodzaju gleby oraz potrzeb roślin i zwierząt na danym terenie,
- Dostosowanie obszaru gospodarstwa i agrotechniki do warunków środowiska naturalnego,
- Specjalizacja jest dopuszczalna jedynie w zgodzie z zasadą prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa,
- Ochrona gleby, powietrza i wody,
- Produkty najwyższej jakości, nawet kosztem wielkości plonów.
B) Przykłady gatunków zwierząt, które już wymarły wskutek działań człowieka.
Niestety lista gatunków zwierząt, które całkowicie wymarły i zniknęły z powierzchni naszej planety, jest długa. Wiele z takich zaniknięć ma na sumieniu człowiek, przez którego działania do nich doszło. Z tych zwierząt, o których wcześniejszym istnieniu i wyginięciu z winy działań ludzi wiemy, najbardziej znane są:
1) Tarpan (Equus gmelini)
Tarpany były gatunkiem z rodziny koniowatych. Tarpana opisuje się jako niezwykle szybkiego, płochliwego, dzikiego konia, którego człowiekowi było niezmiernie trudno ujarzmić. Były to zwierzęta nadzwyczaj wytrzymałe, bardzo silne. Potrafiły wytrzymać nawet bardzo surowe warunki klimatyczne, były ponoć odporne na wiele chorób. Niestety nie ochroniło ich to przed wyginięciem. Do zaniku populacji tarpanów przyczyniły się przede wszystkim polowania i nagminne kłusownictwo. Częste odłowy tarpanów i ich udomowianie, krzyżowanie z końmi domowymi wyniszczyły ten gatunek, podobnie jak zmniejszanie przez człowieka przestrzeni życiowej, na której mogłyby one żyć jako dzikie, nie niepokojone niczym zwierzęta..
Budowa anatomiczna:
Tarpany odznaczały się lekką sylwetką, drobną budową ciała.
Charakterystyczna była głowa Tarpana o dość szerokim czole.
Miały niski wzrost. Wysokość w kłębie sięgała około 1,35 m).
Tarpany miały wyróżniające je spośród innych koniowatych siwoszare umaszczenie.
Występowanie:
Tarpany były zwierzętami, które najlepiej czuły się przede wszystkim na terenach otwartych i półotwartych (stepy, lasostepy). Pod wpływem silnej presji człowieka występowały one jednak również na terenach leśnych.
Populacja tarpanów wyraźnie zmniejszała się już od średniowiecza, kiedy to tarpany występowały jeszcze w większości lasów europejskich. Pod koniec tego okresu tarpany były spotykane już tylko w puszczach we wschodniej Polsce, Prusach Wschodnich, na Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji.
W XV-XVIII wieku modne było trzymanie stad tych koni w zwierzyńcach należących do zamożnych, wpływowych ludzi. Przykładem mogą być hodowle tarpanów w zwierzyńcach wielkich mistrzów krzyżackich pod Malborkiem czy księcia Witolda w Trokach. Również wielki hetman koronny Jan Zamojski hodował tarpany w swoich włościach koło Zamościa. Obecność tarpanów w hodowli była tak istotna dla ich właścicieli, ponieważ już wtedy uznano ten gatunek za zwierzynę już niezwykle rzadką.
W granicach Państwa Polskiego tarpany występowały najdłużej na terenach Puszczy Białowieskiej. Ich obecność w tamtym rejonie odnotowano jeszcze w 1728 roku. Ostatnich przedstawicieli tego gatunku hodowano do końca XVIII wieku w zwierzyńcu Zamojskich na Roztoczu. Zwierzyniec został jednak zlikwidowany w roku 1809 a nieliczne już tarpany rozdano okolicznym chłopom. Okazało się to być końcem istnienia gatunku "tarpan" na ziemiach polskich. Chłopi krzyżowali tarpany z domowymi końmi. W ten sposób powstała nowa rasa, tzw. konik polski.
Na początku XX wieku podjęto starania chociaż częściowego odtworzenia gatunku tarpan. Wykupiono mieszańce koni o cechach najbardziej zbliżonych do cech tarpanów. W 1936 roku przywieziono je do Puszczy Białowieskiej. Postanowiono spróbować częściowej rekonstrukcji gatunku eksperymentując poprzez wykorzystanie ówczesnej wiedzy na temat dziedziczenia cech. Eksperyment oparty na chowie wsobnym i starannej selekcji zakończył się sukcesem. Otrzymano w 1939 roku około 40 półdziko żyjących koni, które można było zaliczyć do gatunku tarpana. Jednak nie mogliśmy długo cieszyć się sukcesem. Podczas II wojny światowej zaginął wszelki ślad po tarpanach.
Ponownej próby odtworzenia populacji tarpana podjęto się około 1955 roku. Na szczęście i tym razem próba zakończyła się sukcesem. Dziś największą hodowlą jest hodowla koników tarpan w rezerwacie w pobliżu Popielna nad jeziorem Śniardwy.
2) Tur (Bos primigenius)
Za cechy charakterystyczne tura uważa się jego wielką siłę fizyczną, wytrzymałość i mało uległy charakter. Tury były zwierzętami trudnymi do oswojenia i dość agresywnymi.
Budowa anatomiczna:
- zwierzę masywnie zbudowane,
-dojrzały tur ważył około 600-800 kilogramów,
- najmasywniejszy chyba był przód ciała tura,
- tury miały bardzo muskularny kark.
Występowanie:
Tury były zwierzętami, które ze swojej natury preferowały lasy liściaste i mieszane jako najlepsze dla siebie siedliska. Jednak działalność człowieka wyparła tura do trudno dostępnych puszcz, w których mógł się jeszcze skryć przed ludźmi.
Wiek w XIV i XV zostawił za sobą dokumenty, z których wynika, ze tury występowały w tamtych czasach tylko na Mazowszu i być może na południowej Lubelszczyźnie. W XVI wieku ich zasięg się kurczył. Występowały już tylko w rozległych wówczas lasach z okolic Sochaczewa, które były częścią słynnych historycznych lasów środkowoeuropejskich. Wiadomo o około pięćdziesięciu osobnikach występujących na terenie Polski w połowie XVI wieku. Jednak, mimo podjętej już wówczas ochrony tego gatunku, która polegała przede wszystkim na ograniczeniach polowań, jego liczebność z czasem stopniowo malała. Zmniejszyły się też tereny, na których tur występował.
Z dokumentów pochodzących z końca XVI wieku wynika, ze zaniedbano ochronę turów w ich ostatniej już wtedy ostoi. Niewłaściwa opieka nad młodymi i rozszerzanie się epidemii zakaźnych chorób bydlęcych przyspieszyły proces wyginięcia tego gatunku. Zliczono tury na początku XVII wieku. Okazało się, że tury można było wtedy spotkać już tylko w tak zwanej Puszczy Jaktorowskiej. Ostatni tur (krowa) padł śmiercią naturalną w roku 1627. Od tej pory tury są w Polsce znane jedynie z kart historii.
Tur w gospodarce człowieka:
Tur uważany był za jeden z najcenniejszych gatunków zaliczanych do zwierzyny łownej. Nazywano go zwierzęciem głównym, najcenniejszym. Dlatego też znajdował się on pod specjalną ochroną. Rozporządzenia dotyczące jego ochrony wydawał sam król Polski i jedynie on miał prawo na niego polować. Król życzył sobie tworzenia coraz to nowych specjalnych raportów na temat stanu stad turów w Polsce. Zajmowali się tym członkowie specjalnej służby łowieckiej. Ich obowiązkiem było otaczanie opieką stada coraz rzadszych turów. Tury wyginęły z powodu wcześniejszych nieograniczonych polowań, ciągłego kłusownictwa, wycinania puszcz i powiększania się terenów zasiedlanych i zmienianych przez ludzi.
3) Ptak dodo (Raphus cucullatus)
Był to dość duży ptak należący do nielotów ( nie potrafił latać). Był on ptakiem dla Europejczyków egzotycznym. Występował na wyspie Mauritius, która znajduje się na Oceanie Indyjskim. Odkryto je na krótko przed ich całkowitym wyginięciem. Ostatnie osobniki tego gatunku wytępiono doszczętnie w roku 1685.
Wśród mniej znanych gatunków wymarłych wymienić można jeszcze między innymi:
- Alka Olbrzymia,
- Antylopa Niebieska,
- Gołąb Wędrowny,
- Papuga Karolińska,
- Zebra Równikowa,
- Struś Madagaskarski,
- - Ptak Moa.
C. Czerwona księga
Czerwona księga jest oficjalny rejestr zagrożonych gatunków. W czerwonej księdze zawarte są listy ginących gatunków zwierząt i roślin uzupełnione o ich dokładny opis oraz szczegółowe mapy rozmieszczenia. Twórcy czerwonej księgi określają stopień zagrożenia poszczególnych gatunków. Oceniają też na wytworzonych przez siebie skalach rzadkość występowania gatunku oraz stosowane i proponowane sposoby ich ochrony. Księgi te są stale wznawiane, uzupełniane i zmieniane wraz z odnotowanymi zmianami stanu przyrody na terenach państwa czy regionu, którego dotyczą.
Od 1949 roku istnieje utworzona przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (UICNR) komisja ochrony gatunków wymierających. Jej nadrzędnym zadaniem jest opracowanie i uaktualnianie spisów ginących zwierząt. Oprócz sporządzenia spisu komisja bada przyczyny wymierania gatunków i szuka sposobu ich ochrony a co za tym idzie ocalenia. To prace tej komisji były podstawą do utworzenia w roku 1949 pierwszej światowej listy zwierząt, które uznaje się za bliskie wyniszczenia.
"Czerwona księga danych" została ogłoszona w roku 1962. Była to międzynarodowa księga zawierająca opisy około 300 gatunków zagrożonych. Karty tej księgi miały różne kolory i dane gatunki były umieszczane na kartach o poszczególnych kolorach zależnie od tego, jak oceniano stopień ich zagrożenia. Na zielonych kartach do dziś zapisuje się gatunki uratowane przed zniszczeniem, które nie są już zagrożone wyginięciem. Czerwony kolor oznaczał najwyższy stopień zagrożenia, stanie gatunku na krawędzi zagłady. Stąd pochodzi późniejsza nazwa rejestrów gatunków zagrożonych wyginięciem- czerwona księga.
Dla Polski czerwoną księgę zwierząt po raz pierwszy opracowano w 1992 roku. Czerwoną księgę roślin występujących w Polsce opublikowano po raz pierwszy w roku 1993.
"Polska czerwona księga zwierząt" powstała dzięki dokładnej, wieloletniej pracy i pełnemu zaangażowaniu w ochronę przyrody pracowników naukowych pracujących w Zakładzie Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN w Krakowie. Podobnie jak inne czerwone księgi, "Polska czerwona księga zwierząt" jest stale aktualizowana.
GATUNKI WYMARŁE I ZAGROŻONE WYSTĘPUJĄCE KIEDYKOLWIEK NA TERENIE POLSKI:
Na podstawie dokumentacji pozostawionej przez naszych przodków możemy stwierdzić, że w czasie ostatnich 4-5 stuleciach naszej historii wymarło lub przestało zamieszkiwać tereny Polski 11 - 15 gatunków. Zagłada takich gatunków, jak tur czy tarpan jest, mimo prób restytucji, trwałą stratą dla całej fauny światowej. Są jednak takie gatunki, które teoretycznie można odnowić na naszych terenach.
Spośród gatunków, które przetrwały do dzisiaj , aż 40 znajduje się w stanie najwyższego zagrożenia. Oznacza to, że w każdej chwili może dojść do ich całkowitego wyginięcia. Kilkanaście gatunków, które znalazły się w księdze, to gatunki, które określa się również jako najbardziej zagrożone gatunki w Europie.
Przykładami takich gatunków są przede wszystkim:
- ssaki - podkowiec mały,
- nocek orzęsiony,
- świstak, morświn,
- żbik,
- foka szara,
- norka europejska;
- ptaki
- drop,
- orlik grubodzioby,
- orzeł włochaty,
- sokół wędrowny,
- pustułeczka,
- głuszec,
- biegus zmienny,
- pomurnik
- ostrygojad,
- brodziec leśny,
- dubelt,
- bekasik,
- kulon,
- rybitwa białowąsa,
- rybitwa popilata,
- puszczyk mszarny,
- żółna, nagórnik.
- żółw błotny,
- jaszczurka zielona,
- wąż Eskulapa;
- skrzelopływka bagienna,
- łosoś europejski,
- niepylak apollo,
- kniejowiec sudecki,
- kniejowiec barwny większy,
- modraszek rozchodnikowiec,
- modraszek gniady,
- nadobnica alpejska.
Najwięcej środków i ludzi powinniśmy zaangażować w ochronę dużych ptaków, które żyją na siedliskach bagiennych, stepowych czy na mokradłach. W bardzo złej kondycji znajdują się również populacje jaskiniowych nietoperzy. Gatunki te są wyjątkowo zagrożone, ponieważ dotychczasowa działalność człowieka znacznie ograniczyła tereny, na których mogą one spokojnie żyć i się rozmnażać.
Musimy liczyć się z tym, ze wielu gatunków z wyżej podanej listy nie da się uratować. Być może niektóre z nich już w tej chwili przestały istnieć w polskiej przyrodzie. Należy zrobić wszystko aby zasady i metody ochrony gatunkowej zawarte w polskim prawie były skutecznie i w pełni stosowane w praktyce. Konieczna jest często czynna ochrona, w którą zaangażować się powinno jak najwięcej ludzi ceniących przyrodę. Niezbędne jest również popieranie rozwoju nauk biologicznych, dzięki którym można udoskonalać metody ochrony przyrody.
Polska czerwona księga nie uwzględnia gatunków, które nie spełniają jeszcze warunków liczebnościowych czy zmniejszenia się powierzchni występowania tak, aby uznano je już za gatunki silnie zagrożone a których ilość i zasięg siedlisk bardzo się kurczy. Wiele z nich uważa się w skali europejskiej za poważnie zagrożone.
Wielu naukowców zalicza do takich gatunków między innymi.:
- jelenia,
- bociana białego i bociana czarnego,
- krogulca,
- pustułkę,
- jarząbka,
- cietrzewia,
- przepiórki,
- brodźca krwawodziobego,
- zimorodka,
- gołębia siniaka,
- podróżniczka,
- gniewosza plamistego,
- kumaka nizinnego, troć wędrowną i jeziorną,
- strzeblę potokową,
- minoga morskiego,
- rak rzecznego i stawowego,
- grzebiuszkę ziemna,
- głowacza białopłetwego.
Wśród gatunków znajdujących się w polskiej czerwonej księdze wiele występuje jedynie na bardzo małym terenie o charakterystycznych cechach. Sa takie gatunki ptaków, które mogą gnieździć się jedynie na terenach tak zwanych Biebrzańskich Bagien, które są bardzo cennym i mało zmienionym przyrodniczo regionem. To tam następują lęgi takich rzadkich ptaków, jak. rybitwa białoskrzydła, sowa błotna, kureczka kropiatka, batalion, kulik wielki czy orlik grubodzioby. Drugim tak cennym rejonem polski jest Puszcza Białowiska, na terenie której żyją żubry, ryjówka średnia, orlik grubodzioby, orzeł włochaty, puszczyk mszarny, włochatka, sóweczka, dzięcioł trójpalczasty i dzięcioł biołogrzbiety , zając bielak i wiele, wiele innych gatunków. Mówiąc więc o ochronie jakiegoś gatunku rośliny czy zwierzęcia nie można zapominać o tym, że jedyną naprawdę skuteczną drogą ochrony jest połączenie tradycyjnej ochrony gatunkowej z objęciem ochroną całych ekosystemów, w których żyją cenne gatunki.
Największym zagrożeniem dla gatunków rzadkich jest często postępująca dewastacja środowiska ich życia. Środki chemiczne stosowane w rolnictwie, leśnictwie i sadownictwie oraz ścieki i inne zanieczyszczenia produkowane przez przemysł ciągle zatruwają środowisko w Polsce. Człowiek pozostawia coraz mniej terenów w stanie niezmienionym lub przynajmniej chronionych przed ciągłą ludzką obecnością i ingerencją w przyrodę. Nawet tereny Parków Narodowych są bardzo często zadeptywane przez zbyt dużą ilość nieodpowiedzialnych, nie szanujących środowiska naturalnego turystów. Idzie za tym wypłaszanie wielu gatunków zwierząt, wyłamywanie i zadeptywanie gatunków rzadkich roślin.
Najbardziej narażone są więc gatunki wyspecjalizowane, przygotowane do funkcjonowania tylko na określonych terenach o istotnych dla ich przeżycia warunkach naturalnych. Bagna, torfowiska czy starodrzewia są w Polsce coraz rzadsze.
Ryby i inne zwierzęta oraz rośliny wodne giną, ponieważ stan wód w Polsce jest bardzo zły. Wyniszczająco działa rozwijający się lawinowo od początku lat dziewięćdziesiątych transport. Szkodzą nie tylko spaliny. Wiele zwierząt, zwłaszcza płazów, ginie pod kołami samochodów. Owady są bardzo wrażliwe na skażenia chemiczne. Giną, kiedy człowiek zmienia typ siedliska, w którym do tej pory funkcjonowały, poprzez wyrąb lasów czy zadeptywanie czy zasiewanie łąk kserotermicznych. Populacje owadów zmniejszają również ludzie, którzy kolekcjonują rzadkie okazy.
- Przykłady działań, które powodują obecnie wymieranie gatunków
We wcześniejszych czasach główną przyczyną pomniejszania się populacji zwierząt były intensywne polowania oraz zmiany warunków klimatycznych. Niszczenie środowiska naturalnego i polowania można uznać za główne przyczyny gwałtownego zmniejszania się populacji wielu gatunków zwierząt na wszystkich szerokościach geograficznych.
Dzisiaj nie można zaprzeczyć, że to skutki nieodpowiedzialnej działalności człowieka są główną przyczyną degradacji środowiska i wymierania gatunków. Wraz z rozwojem przemysłu, w przeciągu ostatnich stuleci, stan środowiska naturalnego coraz bardziej się pogarszał. Niszczenie środowiska naturalnegona pewno najważniejszym czynnikiem powodującym wymieranie kolejnych gatunków. Niszczą je odpady i zanieczyszczenia powstające w przemyśle, transporcie oraz towarzyszące zwyczajnej działalności ludzi żyjących w dużych skupiskach- tak zwane zanieczyszczenia komunalne. Jednak bezpośrednie wyniszczanie przyrody ma swoje korzenie również w zwiększających się potrzebach ludzi, których jest coraz więcej. Populacja ludzka jest coraz większa, przyrost naturalny ciągle rośnie. Jest to coraz większy problem. Ludzie szukają tanich sposobów zabezpieczenia sobie podstawowych potrzeb. Zajmują coraz szersze tereny coraz silniej wypychając z obszarów dotąd nie zasiedlonych dzikie zwierzęta. Dochodzi do ciągłych wyniszczeń lasów. Przykładem najbardziej znanym jest wycinanie ogromnych połaci lasów deszczowych. Tropikalne lasy zasiedlane są przez ogromną ilość gatunków roślin i zwierząt. Ich niszczenie zubaża przyrodę o bardzo duży odsetek wszystkich gatunków występujących na ziemi. Zmienia się również klimat całej planety, ponieważ lasy tropikalne są ważnym ogniwem obiegu wielu pierwiastków. Niszcząc lasy deszczowe zmieniamy gospodarkę wodną i energetyczną całej ziemi.
Półwysep Indyjski również odczuł negatywne skutki wylesienia. Zmieniły się ilości i czas opadów deszczowych. Jedne regiony nękane są suszą, inne z kolei powodziami.
Wielu naukowców szacuje że rocznie ginie nawet 1% lasów tropikalnych. Powoduje to wymieranie kolejnych gatunków. Niektóre z nich nie zostały nawet jeszcze odkryte dla nauki.
Zmienianie naturalnych ekosystemów przez człowieka to skutek gwałtownego przyrostu ludzkiej populacji. Przewiduje się dalsze zwiększanie się ilości ludzi na ziemi. Pod koniec XXI wieku nastąpi prawdopodobnie kulminacja wzrostu liczebności. Szacuje się, ze będzie nas wtedy około 10-11 miliardów. Taki stan rzeczy będzie głównym źródłem zagrożenia dla gatunków roślin i zwierząt. Ciężko będzie utrzymać tereny prawnie chronione i ochronić je przed degradacją i zagospodarowaniem ich w celu wyhodowania pożywienia.
Przyczyn rosnącego dzisiaj tempa zanikania gatunków naukowcy widzą w kłusownictwie i międzynarodowym handlu zwierzętami, a przede wszystkim w wyniszczaniu siedlisk, w których dane gatunki żyją. Ciągle zagrożona jest różnorodność biologiczna na ziemi. Sytuację może poprawić zmiana stylu życia wielu ludzi oraz uznanie spraw ochrony środowiska za jedne z najważniejszych dla ludzkości.
D) OPIS WYBRANYCH PARKÓW NARODOWYCH
- Białowieski Park Narodowy w Białowieży- najstarszy Park Narodowy w Polsce.
W roku 1921 zaczęła się historia tworzenia Białowieskiego Parku Narodowego. Wtedy to powstało leśnictwo "Rezerwat". Leśnictwo to przeistoczono w roku 1932 w "Park Narodowy w Białowieży". Po wojnie działalność ochronna człowieka w Białowieży została wznowiona w roku 1947 poprzez powołanie Białowieskiego Parku Narodowego.
Białowieski Park Narodowy leży na terenie województwa podlaskiego, w Polsce wschodniej, na pograniczu Białorusi. Ochroną ścisłą w ramach parku narodowego objęta jest centralna część jednego z najlepiej zachowanego w naturalnym stanie kompleksu leśnego Europy, czyli część Puszczy Białowieskiej. Obecna powierzchnia parku wynosi 10502 ha. Ostatnie zmiany jego obszaru nastąpiły w 1996 roku, kiedy to poszerzono jego zasięg o kolejne pięć tysięcy hektarów. Najstarszą częścią parku jest tak zwany rezerwat ścisły obejmujący 4747 ha, bardzo ważny dla idei restytucji żubra w Europie Ośrodek Hodowli Żubrów (274 ha) oraz czterdziestoośmiohektarowy Park Pałacowy. Ponad 90% terenu Białowieskiego Parku Narodowego stanowią ekosystemy leśne.
UNESCO w roku 1977 włączyło Białowieski Park Narodowy do obiektów znajdujących się na liście światowych rezerwatów biosfery. W 1979 roku Białowieski Park Narodowy został uznany za pierwszy i jedyny w Polsce przyrodniczy obiekt Dziedzictwa Światowego. W roku 1992 dzięki staraniom UNESCO powstał polsko - białoruski transgraniczny Obiekt Dziedzictwa Światowego. Powstał on z połączenia BPN z przyległą do niego częścią białoruskiego parku narodowego "Bieławieżajskaja Puszcza". Sukcesy zarządu Białowieskiego Parku Narodowego doceniane są na forum międzynarodowym. Parkowi przyznano w roku 1997 prestiżowy Dyplom Europy.
FLORA PARKU
Flora parku składa się z około 4500 gatunków, z czego 725 gatunki to rośliny naczyniowe, 277 gatunków to porosty a ponad 3000 gatunków należy do rodziny grzybów.
Spośród wyjątkowo cennych roślin występujących w parku należy wymienić między innymi:
- pełnika europejskiego,
- turówkę wonną ,
- kosaćca syberyjskiego,
- fiołka bagiennego,
- arnikę górską.
W obrębie parku wyróżnia się około czterdzieści różnego typu zbiorowisk roślinnych. Przeważają w nich zbiorowiska leśne. Najczęstsze są lasy typu grądów typowych i niskich. Rzadsze są bory mieszane i łęgi. Występują również, ale rzadko, bory bagienne.
Najciekawszą faunę można spotkać na terenie Rezerwatu Ścisłego, gdzie nie ingeruje się w naturalne procesy przyrodnicze od 1922 roku.
Według raportów inwentaryzacyjnych z 1991 roku drzewostany "Rezerwatu Ścisłego" liczą przeciętnie 126 lat (średni wiek drzewostanu w Polsce to 54 lata). Wiele drzew to wspaniałe, bardzo stare pomniki przyrody o imponujących rozmiarach i. W całej Polsce znane są legendarne drzewa, takie jak Dąb Jagiełły, który w wieku ok. 500 lat został powalony przez wiatr. W puszczy białowieskiej spotkać można nawet czterystuletnie dęby.
FAUNA PARKU
Fauna parku białowieskiego jest wyjątkowo bogata. Składa się z około 10000 gatunków. W przeważającej części są to gatunki bezkręgowców, w tym około 8500 gatunków to owady. Wiele z gatunków zwierząt występujących na terenie parku to zwierzęta rzadkie, objęte ochroną gatunkową. W parku występuje 44 gatunków ssaków, w tym największe: wilk, ryś, bóbr i żubr.
W parku odnotowuje się występowanie około 120 gatunków ptaków, 7 gatunków gadów i 12 gatunków płazów.
Najbardziej znanym i zawsze kojarzącym się z Białowieskim Parkiem Narodowym jest żubr. Żubry wyginęły całkowicie do roku 1919. Po tym roku nie odnotowano istnienia ani jednego osobnika żyjącego na wolności na terenie puszczy. Gatunek ten został ponownie sprowadzony przez ludzi na tereny parku w 1929 roku. Usilne starania o odtworzenie populacji żubra w Białowieży, trwające do dzisiaj, pozwoliły na ponowne zasiedlenie Puszczy Białowieskiej przez tego cennego ssaka. Na stan obecny na wolności żyje 250 sztuk żubra.
- Biebrzański Park Narodowy w Osowcu- największy Park Narodowy w Polsce
Biebrzański Park Narodowy został utworzony niedawno, bo w 1993 roku. Jego terytorium znajduje się w północno-wschodniej Polsce, w obrębie województwa podlaskiego. Jego powierzchnia zajmuje 59223 ha. Park Biebrzański otoczony jest przez otulinę o powierzchni 66824 ha. W skład parku wchodzą:
obszary leśne zajmujące 15547 ha,
grunty rolne zajmujące 18181 ha
nieużytki zajmujące 24604 ha - tu zalicza się najbardziej wartościowe ekosystemy, znane jako słynne Bagna Biebrzańskie.
Ochroną ścisłą objęto 3936 ha, tworząc rezerwat Czerwone Bagno.
Biebrzański Park Narodowy, dzięki istnieniu w jego obszarze terenów bagienno-torfowych i dzięki występowaniu tam wielu cennych gatunków roślin i zwierząt, zwłaszcza ptaków, został wpisany na listę obszarów chronionych konwencją RAMSAR.
SZATA ROŚLINNA
Szata roślinna jest bardzo bogata i zróżnicowana. Zyją tu rośliny pochodzenia północnego i relikty glacjalne, takie jak brzoza niską, wierzbę lapońska, wełnianeczka alpejska, skalnica torfowiskowa czy turzyca strunowa.
Na terenie parku spotyka się 8 gatunków mszaków np.: skorpionowca brunatnego.
Z 872 gatunków roślin naczyniowych występujących w dolinie Biebrzy 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w Polsce. 9 z nich umieszczonych jest w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako gatunki ginące bądź zagrożonych wyginięciem.
Na siedliskach mokradłowych doliny Biebrzy występuje ponad 60 rodzajów zespołów roślinnych. Do najbardziej cennych zalicza się grupę zbiorowisk turzycowo-mszystych i mechowiskowych.
Odnotowuje się obecność 7 zespołów roślinnych borealnych, takich jak zarośla brzozy niskiej czy też bory sosnowe z turzycą strunową.
Charakterystyczna dla doliny Biebrzy jest zachowana dwukierunkowa strefowość ekologiczna. Jest to strefowość poprzeczna i podłużna strefowość siedliskowo - roślinna, której istnienie jest uwarunkowane różnymi stosunkami hydrologicznymi.
FAUNA PARKU
Biebrzański Park Narodowy to unikatową w skali Europy enklawa ptaków wodno-błotnych. Występuje tam około 263 gatunki ptaków. 185 z nich to gatunki lęgowe.
21 gatunków ptaków uznanych w Polsce za zagrożone wyginięciem gnieździ się na terenie parku. Są to między innymi wodniczka, rybitwa czarna czy orlik grubodzioby.
W Parku Narodowym obejmującym dolinę Biebrzy występuje 47 gatunków ssaków, 12 gatunków płazów, 5 gatunków gadów i 37 gatunków ryb, co najmniej 607 gatunków motyli ( w tym 93 gatunków motyli dziennych), 42 gatunki chruścików, około 400 gatunków pająków oraz 19 gatunków pijawek.
- Park narodowy "Ujście Warty" w Górzycy- najmłodszy Park Narodowym w Polsce
Park Narodowy "Ujście Warty" został utworzony przez Radę Ministrów 19 czerwca 2001r. w miejsce istniejącego od 1977r. rezerwatu przyrody Słońsk i części Parku Krajobrazowego Ujście Warty. Park rozpoczął działalność z dniem 1 lipca 2001 r. Jest on zlokalizowany na terenie województwa lubuskiego, w delcie ujścia Warty do Odry.
Powierzchnia parku wynosi 8038 ha.
Rezerwat Słońsk został objęty konwencją Ramsar chroniącą terenów podmokłych będących ważnym siedliskiem życiowym ptaków.
FLORA PARKU .
Flora jest bardzo bogata i zróżnicowana. Występuje na terenie parku ponad 400 gatunków roślin naczyniowych oraz blisko 50 zespołów roślinnych.
Flora parku jest w dużym stopniu naturalna, jednak widoczne są również efekty działalności człowieka, czyli zanik roślinności leśnej o charakterze łęgowym i rozpowszechnienie zbiorowisk naturalnych, tzw. Zbiorowisk auksochorycznych.
Odnotowuje się występowanie wielu bardzo rzadkich, zagrożonych wyginięciem roślin naczyniowych. Rodzaj i stan roślinności parku i jego otuliny umożliwia przeprowadzenie ciekawych obserwacji naukowych dotyczących wpływu zmian hydrologicznych na stan środowiska naturalnego.
FAUNA PARKU
Park Narodowy "Ujście Warty" jest jednym z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce. Zaobserwowano na jego terenie 245 gatunków ptaków. 160 gatunków ptaków ma na terenie parku lęgi. Są to między innymi: 5 gatunków chruścieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych, : 4 gatunki perkozów oraz 7-8 gatunków kaczek.
26 gatunków ptaków, jakie gniazdują w Parku należy, według międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International, do zagrożonych wyginięciem. Są to między innymi: wodniczka, derkacz, żuraw, bąk, bączek czy rybitwa czarna.
Park doliny Warty jest ważny nie tylko ze względu na te gatunki ptaków, które mają na jego terenie lęgi. Jest to kluczowe miejsce w okresie migracji jesiennej ptaków. Na jego terenie koncentrują się wówczas ptaki błotne i wodne, takie jak gęś zbożowa czy białoczelna. Jesienią, w porze migracji, w parku nocuje nawet 200 tysięcy ptaków.
Zimą tereny parku stają się największym zimowiskiem w Polsce łabędzia krzykliwego - do 2500 osobników. Jest również ważnym zimowiskiem bielika - do 50 osobników.
Na terenie Parku Narodowego "Ujście Warty" odnotowuje się również występowanie 34 gatunków ssaków z 13 rodzin.
- Tatrzański Park Narodowy w Zakopanem.
Tatrzański Park Narodowy leży w południowej części Polski, na terenie województwa małopolskiego, granicząc ze Słowacją.
Utworzony został w 1954 roku obejmując 21556 ha. Dzisiaj jego powierzchnia to 21164 ha, z czego 15189 ha zajmują lasy, a 5660 ha to głównie zbiorowiska wysokogórskich hal i turni. Grunty rolne (171 ha) oraz wody (209 ha) zajmują w sumie 1,8% powierzchni całego parku. Ochrona ścisła obejmuje 11514 hektarów.
HISTORIA UTWORZENIA PARKU
-Już w roku 1925 podjęto pierwsze próby utworzenia parku narodowego w Tatrach, razem ze Słowacją.
- Na terenie należącym do lasów państwowych pierwszy państwowy park utworzono w 1937 r.
- Po II wojnie światowej, w 1947 roku, powstała odrębna jednostka administracyjna: Park Tatrzański.
- Tatrzański Park Narodowy powstał zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 września 1954 roku.
- W roku 1993 TPN i Tatransky Narodni Park po stronie słowackiej zostały uznane przez UNESCO za rezerwat biosfery.
FLORA PARKU
Charakterystyczny jest układ piętrowy roślinności.
- regiel dolny (do 1250 m n.p.m.) - dominują lasy jodłowo-bukowe,
- regiel górny (do 1550 m n.p.m.)- bory świerkowe,
- strefa kosówki i traworośli (do 1800 m n.p.m.),
- piętro alpejskie i turnie.
W parku występuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych. wśród nich 85 podlega ochronie gatunkowej.
W parku rośnie ok. 600 gat. mszaków, 700 gat. porostów oraz 900 gat. glonów.
Bardzo cenne są endemity tatrzańskie, karpackie oraz gatunki rzadkie, zwłaszcza limba, skalnica tatrzańska, ostróżka tatrzańska, dębik ośmiopłatkowy, skalnica gronkowa, goryczki i krokusy oraz szarotka alpejska.
FAUNA PARKU
Fauna jest bardzo bogata. Jest tu wiele endemitów i gatunków rzadkich, objętych ochroną gatunkową.
Charakterystyczne dla parku są, chronione już od XIX wieku, kozica i świstak, oraz ryś, wilk niedźwiedź brunatny, wydra i kilkanaście gatunków ptaków, na przykład orzeł przedni, sokoły, pomurnik oraz płochacz halny. W lasach licznie występują jelenie, sarny i drobne gryzonie. W wyższych partiach lasów żyją głuszec, cietrzew i jarząbek.
- Słowiński Park Narodowy w Smołdzinie
Położenie:
Słowiński Park Narodowy znajduje się w województwie pomorskim, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej,. Północną granicę parku jest na długości 32,5 km brzeg Bałtyku.
Park został utworzony w roku 1967 na terenie 18069 hektarów. Aktualna powierzchnia to 18618 ha. 10213 ha - to wody oraz 4599 ha to tereny leśne. Ochronie ścisłej podlega 5618 ha. W roku 1977 UNESCO wpisało park na listę terenów tworzących sieć Światowych Rezerwatów Biosfery.
Charakterystyczny jest strefowy układ roślinności, który stanowi naturalny ciąg sukcesyjny przebiegający równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu. Obejmuje on zespoły od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po nadmorskie bory bażynowe.
FLORA PARKU
Na terenie parku jest około 850 gatunków roślin naczyniowych, z których 50 podlega ochronie gatunkowej.
Na plaży zimowej, nie zalewanej wodami sztormów jesiennych występują rośliny pionierskie takie jak honkenia piaskowa czy rukwiel nadmorska. Na wydmach brzegowych występują: mikołajek nadmorski, piaskownica zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa. W głębi lądu występują wydmy szare pokryte przez psammofilną murawę, Charakterystyczną dla niej rośliną jest turzyca piaskowa. Jeszcze dalej od brzegu występują bażyna czarna i wrzos zwyczajny oraz sosnowe bory bażynowe.
Na 80% powierzchni parku występują bory nadmorskie i bory sosnowe, bory świeże i bagienne.
Bardzo cenne są torfowiska typu wysokiego i przejściowego oraz torfowiska niskie i łąkowe.
FAUNA PARKU
Do cennych gatunków występujących w parku zalicza się między innymi: puchacza, kruka, łabędzia ,orła bielika, orlika krzykliwego czy orła przedniego. Wśród ssaków liczne są zwierzęta należące do gatunków: jelenia, sarny, dzika, jenota i zająca.
Z kręgowców najwięcej gatunków występujących na terenie parku to ptaki. Zaobserwowano 257 gatunków ptaków, w tym 150 gatunków lęgowych. Park leży na trasie przelotów wiosennych i jesiennych, stąd tak duże bogactwo gatunkowe ptaków w parku. Tereny parku stanowią bezpieczną ostoję dla gnieżdżącego się tu ptactwa.
