RÓŻNORODNOŚĆ ŚWIATA PRZYRODY

Człowiek jest jednym z elementów świata przyrody. Jego życie nie jest możliwe w oderwaniu od natury. Dlatego też przez wiele tysiącleci ludzie doskonalili swoje umiejętności - poprawiali techniki uprawy roli, uczyli się hodować zwierzęta, chronić środowisko. Różnorodność biologiczna czyniła życie ludzie bogatszym, pozwalała zaspokajać szereg potrzeb.

Różnorodność i obfitość biologiczna może być rozpatrywana na kilku poziomach rozwoju przyrody. Po pierwsze jest to bioróżnorodność gatunkowa. Pojęcie to oznacza rozmaitość gatunków zarówno flory jak i fauny. Po drugie- bioróżnorodność o charakterze ekologicznym. Chodzi tu o wielość i wielorakość zgrupowań ekologicznych, ekosystemów, biocenoz oraz krajobrazów. I wreszcie - bioróżnorodność genetyczna-, co oznacza bogactwo genów występujących w pulach genowych populacji.

Rozwijając powyższą kwestię należy dodać:

      • ochrona gatunkowa- różnorodność o charakterze gatunkowym nie jest dokładnie określona; szacuje się, że wynosi ona kilkanaście milionów gatunków; bezsporne jest to, że rocznie wymiera kilka gatunków- niektóre nawet nie zostają opisane przez naukę; w Polsce dane gatunkowe są dość precyzyjne- żyje u nas około 70 tys. gatunków ( w tym około 2,7 tys. roślin naczyniowych, 35 - 45 tys. gatunków zwierząt); wymarcie określonego gatunku jest nieodwracalną stratą, zanika bowiem kombinacja określonych genów; w konsekwencji określony ekosystem staje się mniej stabilny;
      • ochrona ekologiczna- odnosi się do systemów ekologicznych, ich składu gatunkowego, niepowtarzalności i wyjątkowości bogactwa ekosystemów; występują różne rodzaje ekosystemów- jeśli określony ekosystem ulegnie zagładzie- przyroda może go odtworzyć, ale kosztem długiego okresu czasu i dostępności gatunków z innych, podobnych ekosystemów;
      • ochrona genetyczna- pamiętać trzeba, że w populacji występuje określona liczba genów; powodują one, że osobniki należące do danego gatunku znacznie się od siebie różnią; zmienność ta zapewnia i determinuje przetrwanie gatunków w sytuacji zmian środowiskowych; w przypadku niekorzystnych czynników liczba osobników w populacji może zmniejszyć się znacząco- a nawet określony osobnik- posiadacz danego genu- może wyginąć; wówczas populacja traci taki gen bezpowrotnie;

W obecnej chwili zauważalne jest niepokojące zjawisko w tym temacie. Chodzi mianowicie o zmniejszanie się tej różnorodności świata biologicznego. Wynika to z wielu różnych czynników. Zaliczyć do nich można:

      • zanieczyszczenie środowiska ( wody, gleby, powietrza ),
      • grabieżcza działalność człowieka ( wycinanie lasów, niszczenie obszarów zielonych, brak poszanowania dla środowiska naturalnego ),
      • nadmierna intensyfikacja w rolnictwie ( wykorzystywanie nawozów sztucznych, środków chemicznych ),

Utrata bioróżnorodności przejawia się zanikiem wielu starych odmian roślin uprawnych, drzew, krzewów. Dotyczy to zarazem świata zwierząt, gdzie także obserwuje się wymieranie wielu gatunków.

Pojęcie i znaczenie bioróżnorodności stał się szczególnie ważne, gdy naukowcy i politycy zobaczyli szkodliwą działalność człowieka w tym zakresie. Podjęte zostały kroki, które mają zaradzić temu problemowi i nie dopuścić do dalszego zamierania gatunków. W 1992 roku na zorganizowanej w Rio de Janeiro konferencji przyjęty został dokument zatytułowany " O różnorodności biologicznej ". Treść tejże konwencji zobowiązuje państwa, które ją ratyfikowały, do:

      • zachowania całkowitej różnorodności wszystkich form życia w biosferze,
      • rozsądne i oszczędne użytkowanie świata przyrody,

Państwa- sygnatariusze zobowiązały się do określenia różnorodności przyrodniczej w granicach swoich krajów. Ponadto:

      • państwa obowiązane są chronić zasoby biologiczne,
      • konieczne są badania naukowe i upowszechnianie wiedzy na temat ochrony różnorodności gatunkowej,
      • niezbędne jest zachowanie suwerenności w precyzowaniu dostępności do zasobów genetycznych,
      • konieczna jest współpraca na płaszczyźnie międzynarodowej, której celem jest realizacja postanowień konwencji,

Obecnie tworzy się wiele programów i projektów, których celem jest zachowanie różnorodności przyrodniczej. Podejmowane są działania określane terminem "ochrony in situ" i "ochrony ex situ". Pierwszy rodzaj polega na podejmowaniu kroków zmierzających do ochrony i zwiększania obszaru określonych ekosystemów. Wprowadza się także określone gatunki na te obszary, na których jest ich brak. Ponadto wydaje się zakazy niszczenia i zabijania. W drugim przypadku chodzi i taką ochronę, która ma na celu przetrzymywanie i rozmnażanie gatunków poza jego naturalnym środowiskiem. Ma to miejsce w ogrodach botanicznych i zoologicznych oraz na specjalnych fermach.

W zachowaniu bioróżnorodności świata przyrody potrzebna jest konsekwencja i upór. Istotna jest wiedza oraz jej szerzenie. Można to czynić poprzez realizowanie różnego typu szkoleń, kursów, lekcji pokazowych. Już najmłodsze dzieci powinny zapoznawać się z problemem zachowania przyrody i jej wielkiego bogactwa. Wtedy działanie państw i rządów będzie miało mocną podstawę.