Typy rozmnażania:

  • Bezpłciowe - powstające osobniki są identyczne z osobnikami rodzicielskimi, gdyż materiał genetyczny osobników potomnych pochodzi od jednego osobnika.

Sposoby rozmnażania bezpłciowego:

      • Podział komórek
      • Spory
      • Pączkowanie
      • Fragmentację
      • Wegetatywne u roślin
  • Płciowe - wiąże się z tworzeniem gamet - komórek jajowych i plemników, ten typ rozmnażania warunkuje zmienność osobniczą.

Sposoby rozmnażania płciowego:

Budowa układu rozrodczego człowieka:

Narządy płciowe męskie:

  • Wewnętrzne
      • Jądra - wytwarzają plemniki, produkują hormon testosteron
      • Najądrza - magazynują plemniki
      • Gruczoł krokowy - produkuje wydzielinę wchodzącą w skład spermy
      • Pęcherzyki nasienne - są gruczołami pomocniczymi, wytwarzają wydzielinę odżywczą i pobudzają plemniki do ruchu
      • Nasieniowody - transportują plemniki
      • Gruczoły opuszkowo - cewkowe - wytwarzają lepką wydzielinę, która bierze udział w oczyszczaniu cewki moczowej i przygotowuje do przejścia plemników
  • Zewnętrzne
      • Prącie - narząd kopulacyjny, służy do wprowadzania nasienia do dróg rodnych kobiety
      • Moszna - powstaje przez uwypuklenie przedniej części jamy brzusznej, chroni jądra i stwarza im właściwe warunki, utrzymuje temperaturę od 2,5 do 4,0 0C niższą niż w jamie brzusznej, co umożliwia produkcję plemników
      • Cewka moczowa - zaczyna się w pęcherzu a kończy w prąciu

Spermatogeneza - jest to proces powstania plemników z pierwotnych komórek rozrodczych męskich. U człowieka i większości zwierząt proces spermatogenezy zachodzi ciągle, a jeden pełny cykl trwa około 3 tygodni. Podczas tego procesu komórki rozrodcze ulegają podziało mitotycznym i mejotycznym. Powstałe plemniki przechodzą z kanalika do najądrzy gdzie dojrzewają i są magazynowane.

Narządy płciowe żeńskie:

  • Wewnętrzne
      • Jajniki - wytwarzają komórki jajowe, produkują hormony płciowe estrogen i progesteron. Jajnik zbudowany jest z dwóch warstw: zewnętrznej (pęcherzykowej) i wewnętrznej (rdzennej).
      • Jajowody - są to długie kanaliki prowadzące komórki jajowe do macicy
      • Macica - silnie umięśniony narząd, w którym w czasie ciąży rozwija się płód
      • Pochwa - narząd kopulacyjny umożliwiający wprowadzenie nasienia do dróg rodnych
  • Zewnętrzne (srom)
      • Wzgórek łonowy
      • Wargi sromowe mniejsze i większe
      • Łechtaczka

Cykl menstruacyjny:

  • Jajeczkowanie (owulacja) - dojrzewający pęcherzyk jajnikowy wydziela hormon - estrogen, który wpływa na rozwój błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Co miesiąc w jajniku dojrzewa tylko jeden pęcherzyk. Gdy osiągnie on dojrzałość tzn. około 14 dnia cyklu pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową.
  • Pod wpływem hormonu przysadki mózgowej - hormonu lutenizującego, pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte. Ciałko to produkuje hormon zwany progesteronem, pod wpływem, którego ściana macicy grubieje i staje się mocno ukrwiona. Progesteron zwany jest hormonem ciąży i przygotowuje on błonę śluzową macicy na zapłodnienie.
  • Menstruacja - jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia to ciałko żółte ulega zanikowi a błona śluzowa macicy złuszcza się ponieważ pękają naczynia krwionośne. Następnie dochodzi do wydalenia błony śluzowej i niezapłodnionej komórki jajowej.

Rozwój prenatalny człowieka:

  • Faza jaja płodowego
      • Bruzdkująca zygota przemieszcza się w kierunku macicy, bruzdkowanie trwa około 10 dni
      • Zarodek przechodzi przez stadium moruli a następnie blastocysty
      • Dojrzałe jajo zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy (implantacja)
      • W czasie implantacji komórki dzielą się intensywnie, a w 12 dniu rozpoczyna się gastrulacja i tworzą się trzy listki zarodkowe i błony płodowe.
      • Listki zarodkowe:
            • Ektoderma (zewnętrzna) - z której rozwinie się układ nerwowy, narządy wzroku i słuchu, naskórek, włosy, paznokcie, gruczoły skórne, przysadka mózgowa, szkliwo zębów
            • Mezoderma (środkowa) - z niej powstają kości, mięśnie, tkanka łączna, krew, narządy moczowe, narządy płciowe
            • Entoderma (wewnętrzna) - z niej powstaje przewód pokarmowy, wątroba, trzustka, płuca
      • Błony płodowe:
            • Owodnia - przestrzeń, która otacza bezpośrednio zarodek, wypełniona jest wodami płodowymi
            • Omocznia - powstaje między owodnią a kosmówką
            • Kosmówka - jest najbardziej zewnętrzną błoną, wytwarza na powierzchni stykającej się z błoną śluzową macicy wyrostki zwane kosmkami, które tworzą następnie łożysko
  • Okres rozwoju zarodkowego (4 - 8 tygodnia):
      • Od 4 tygodnia ustala się symetria ciała oraz wytwarzanie zawiązków kończyn, głowy, oczu, uszu, gruczołów układu pokarmowego
      • 18 - 28 dniem to stadium neuruli, wtedy rozwija się układ nerwowy, powstają mięśnie
      • W 22 dniu powstają nerki
      • W 24 dniu zaczyna pracować serce
      • W 40 dniu funkcjonuje już mózg i układ nerwowy
  • Faza rozwoju płodowego (8 tygodnia - 9 miesiąca):
      • Intensywny wzrost płodu
      • Wykształcenie narządów
      • Około 16 tygodnia odczuwalne są ruch płodów
      • W 4 miesiącu płód ma zarysy twarzy
      • W 9 miesiącu pojawiają się skurcze macicy

Poród dzieli się na 3 etapy:

  • Rozwarcie szyjki macicy tak, aby dziecko mogło przejść przez drogi rodne
  • Poród
  • Wydalenie z dróg rodnych łożyska z błonami płodowymi

Rozwój postnatalny:

  • Wiek niemowlęcy (0-1 roku)
  • Dzieciństwo (1 - 3 lat)
  • Wiek przedszkolny (3 - 6 lat)
  • Wiek szkolny (6 - 16 lat)
  • Okres młodzieńczy (16 - 18 lat)
  • Okres dojrzałości
  • Starzenie się
  • Starość
  • Śmierć