Krajobraz to część powierzchni ziemi, która jest sumą wszystkich elementów przyrody i elementów wytworzonych przez człowieka, które pozostają ze sobą we wzajemnym układzie. Elementy krajobrazu to: rzeźba terenu, warunki klimatyczne, woda, świat roślin i zwierząt, oraz budowle, drogi, mosty itp. Krajobraz jest zbiorem ekosystemów. W zależności od stopnia zniekształcenia elementów przyrodniczych krajobrazu wyróżnić można:

  • Krajobraz pierwotny - jest to przyroda, która w niczym nie została zmieniona, nie istnieją w nim ślady działalności człowieka; takich krajobrazów jest bardzo mało (północne stoki Puszczy Białowieskiej),
  • Krajobraz naturalny - powstaje pod wpływem działalności człowieka, która nie spowodowała istotnych zmian, bo nie ma w nim elementów antropogenicznych; jest zdolny do samoregulacji,
  • Krajobraz kulturowy - jest najczęściej spotykaną formą krajobrazu; charakteryzuje się intensywną gospodarką człowieka, które doprowadziły do zmian w układzie elementów przyrodniczych; krajobraz taki wymaga nieustannej pielęgnacji,
  • Krajobraz zdewastowany - jest to krajobraz terenów wielkomiejskich, gdzie środowisko jest zdewastowane na skutek działalności przemysłowej i urbanizacyjnej. Prawie w ogóle nie posiada on walorów przyrodniczych, i jest kompletnie nie zdolny do przeprowadzenia procesów samoregulavcyjnych.

Pierwszą osobą, która zainteresowała się problematyką ochrony krajobrazu był Adam Wodniczko, profesor Uniwersytety Poznańskiego. Był botanikiem. Opublikował prace na temat ochrony krajobrazu. Wyznaczył trzy główne kierunki tj.:

  • Ochrona - ma na celu zachowanie krajobrazu w postaci niezmienionej i polega między innymi na tworzeniu parków krajobrazowych,
  • Pielęgnowanie - podejmowanie zabiegów niwelujących zmiany dokonane przez człowieka i na skutek jego działalności,
  • Kształtowanie - polegające na planowym zagospodarowaniu przestrzennym, głównie terenów wielkomiejskich.

Park krajobrazowy - to obszar znajdujący się pod ochrona, ze strony prawa. Ochrona ta dotyczy szczególnych wartości kulturowych, historycznych, przyrodniczych i estetycznych takiego terenu. Parki krajobrazowe, są tworzone, aby takie szczególne tereny z jednej strony chronić, z drugiej udostępniać. Dopuszcza się w takich parków niewielką eksploatację przez człowieka: uprawa gruntów rolnych, eksploatację lasów oraz prowadzenie turystyki, ale wszystko w granicach rozsądku. Parki takie, zatem mają również właściwości rekreacyjne i turystyczne, pozwalają także na szerzenie edukacji i świadomości ekologicznej. Wokół każdego parku krajobrazowego musi być wyznaczona strefa ochronna, nie dopuszczająca do przedostawania się na jego teren szkodliwych czynników, napływających z zewnątrz, nazwana otuliną.

Wielkopolska to jeden z głównych obszarów Polski Jest zarówno regionemgeograficznym, jak krainą historyczną. Niezwykłe walory przyrodnicze oraz świadectwa historyczne tego terenu sprawiają, że ma on unikatowy charakter. Przyczyniło się to również do tego, że na terenie tym powstały liczne tereny ochrony, w tym parki krajobrazowe.

  • Lednicki Park Krajobrazowy

Został utworzony w roku 1989. Zlokalizowany jest w części północno - wschodniej województwa wielkopolskiego (40 km od Poznania). Jego powierzchnia wynosi 4 854 ha. Obejmuje on, bardzo piękny krajobraz lodowcowy. Jezioro Lednickie, od którego park ten wziął swoją nazwę, ma charakter rynnowy. W związku z tym, że na terenie dzisiejszego poznania i jego okolic rozwijała się polska państwowość, na znajdującej się na jeziorze wysepce - Ostrowie Lednickim, jest stanowisko archeologiczne. Park ten poniekąd ma również wydźwięk religijny. Jak wiadomo ryba dla chrześcijan jest specyficznym znakiem, w jednej z miejscowości o nazwie Imiołki, które znajduje się nad Jeziorem Lednickim ustawiono bramę w kształcie ryby, która symbolizuje nowe tysiąclecie. Ostrów Lednicki wraz ze znajdującym się w Dziekanowicach Parkiem Etnograficznym tworzą Muzeum Pierwszych Piastów. Lednicki Park Krajobrazowy łączy ze sobą piękno krajobrazu z wartościami historycznymi.

  • Sierakowski Park Krajobrazowy

Położony jest w zachodniej części województwa wielkopolskiego. Utworzony w 1991 roku obejmuje teren o powierzchni 30 413 ha. Podobnie jak Lednicki Park Krajobrazowy tworzy go specyficzny krajobraz, będący wynikiem oddziaływania lodowca. Do form polodowcowych występujących w tym parku można zaliczyć: rynny lodowcowe, moreny czołowe i stożki sandrowe. Na jego terenie znajdują się liczne jeziora, między innymi: Lutomskie, Kłosowskie, Jaroszewskie, Śremskie. Roślinność lasów stanowiących ponad 30% powierzchni obfitują w bory sosnowe, oraz lasy bukowe i łęgowe. Wśród zwierząt można spotkać tutaj dziki, wilki, sarny, daniele, a także żurawie i bociana czarnego. "Czaple wyspy", "Cegliniec" i "Mszar" to tylko kilka z licznie występujących w Sierakowskim Parku Krajobrazowym rezerwatów, a ośrodki wypoczynkowe i kąpieliska zachęcają do spędzenia odpoczynku na łonie "sierakowdskiej" natury.

  • Pszczewski Park Krajobrazowy

Założony w 1986 roku ma powierzchnię (wraz z otuliną) 45 tys. ha. Usytuowany jest pomiędzy dwoma pojezierzami: Lubuskim i Poznańskim. W dolinie rzeki Obry występują liczne jeziora: Rybojadło, Konin, Szarsz, Chłop oraz największe i zarazem najgłębsze na tym terenie Jezioro Lubikowskie, które wchodzą w skład Pszczewskigo Parku Krajobrazowego. Stanowią one pierwszą, z dwóch, większą część parku. Drugą część natomiast stanowi dolina innej rzeki - Kamionki, której walory przyrodnicze, dzięki podleganiu pod park mogą być chronione. Tereny, które są zlokalizowane pomiędzy pierwszą i drugą częścią Parku, więc doliną rzeki Obry i Kamionki należą do jego otuliny. W związku z obecnością licznych jezior fauna tego parku to w znakomitej większości ptaki wodne takie jak: łabędź niemy, łyska, perkoz dwuczuby, czy pospolita kaczka krzyżówka. Ale w lasach występują też dzięcioły, bieliki i bociany. Spośród licznych gatunków ryb zamieszkujących jeziora najliczniej występują sielawy i sieje, oprócz tego płazy i ssaki, jak bobry i wydry, które lubią wilgotne środowiska, znalazły tu dogodne warunki do życia. Ze względu na geomorfologiczne zróżnicowanie terenu, na którym znajduje się Pszczewski Park Krajobrazowy wydzielono w niej trzy krajobrazowe strefy: morenową, sandrową i dolinną strefę. W strefie morenowej można spotkać wzniesienia położone punktowo lub w postaci skoncentrowanej, które charakteryzują się dużymi różnicami w wysokości względnej. Nadano im nawet nazwy określające je, jako góry (np. Góry Kozie, czy Królewska Góra).Występuje na tym terenie roślinność lasów liściastych i mieszanych, także olsy. Z gleboznawczego punktu widzenia są to tereny podmokłe oraz torfowiska. Wzniesienia w postaci ozów, czy wydm są charakterystyczne dla drugiej z wymienionych stref - sandrowej. Rynna glacjalna, która przez tą strefę przebiega, zawiera liczne jeziora, odznaczające się bardzo czystymi wodami. Starorzecza, szuwary i rozległe łąki tworzą krajobraz szerokiej, płaskodennej, malowniczej doliny, od której ostatnia ze stref parku zaczerpnęła swoją nazwę - strefy dolinnej. Florę parku najczęściej stanowi roślinność szuwarowa i trzcinowa, która bujnie występuje nad brzegami licznych jezior. Modrzewnica zwyczajna, żurawina błotna i rosiczka są roślinami torfowiska przejściowego. "Jezioro Wielkie" to jeden z kilu rezerwatów Pszczyńskiego Parku Krajobrazowego, które stanowi specyficzne miejsce gniazdowania ptaków. Można ich tu spotkać wiele gatunków między innymi: krakwy, płaskonos, cyranki, czapla siwa. Należy dodać, że jeziora tego parku ulegają groźnemu zjawisku eutrofizacji, które doprowadza do ich zarastania. Spowodowane jest to występowaniem w zbiornikach wodnych w nadmiarze substancji biogennych. Na terenie parku nie ma działalności przemysłowej, która mogłaby doprowadzić do zanieczyszczenia wód jezior. Dostają się one do nich wraz z wodami rzeki Obry. Warto zastanowić się, jak można by temu zjawisku przeciwdziałać, oraz podjąć odpowiednie kroki, aby nie stracić dużo piękna z tak wspaniałego krajobrazu.

  • Przemęcki Park Krajobrazowy

Utworzony został w 1991 roku. Jego powierzchnia wynosi 21 450 ha. Jego krajobraz to łąki, lasy, pola orne i jeziora. Można tu wyróżnić dwadzieścia cztery jeziora polodowcowe, z czego największym jest jezioro Dominickie, także Przemęckie, Wieleńskie, Białe, Osłonińśke i inne o charakterze rynnowym. Bardzo bogata flora obejmuje kilkaset gatunków roślin np. lilia złotogłów, grążel żółty, czy rosiczka. Ponad trzydzieści gatunków roślin, które znajdują się na obszarze Parku podlega ścisłej ochronie. Z roślinności leśnej występują tu olchy, brzozy, świerki, buki i dęby. Wśród równie bogatej fauny występują z ptaków: bielik, rudogłówka, kania czarna i rdzawa, żurawie, zimorodek, świerszczak i inne, z pozostałych zwierząt liczne są płazy jak: żaba trawna i zielona, padalec, zaskroniec, czy jaszczurka zwinka. W Przemęckim Parku Krajobrazowym także znajdują się, mające na celu ochronę roślin i zwierząt rezerwaty: "Wyspa Konwaliowa", "Torfowisko na jeziorem Świętym".

  • Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka

Utworzony został w 1993 roku. Jego powierzchnia wynosi 11 440 ha. Utworzenie tego parku zostało podyktowane ochroną kompleksu leśnego o cechach zbliżonych do naturalnego. Lasy zajmują tu około 80% powierzchni, stanowią je bory sosnowe z domieszką roślinności liściastej. Oprócz sosny występują tu buki, brzozy, lipy, jesiony, modrzewie, graby i dęby. Z innych roślin terenu parku krajobrazowego można wymienić: pelnika europejskiego, lilie złotogłów, marzanke wonną, widłaka torfowca, żurawinę błotną i rosiczkę okrągłolistną. Ponadto na terenie tego parku znajdują się w postaci drzew pomniki przyrody. Przez teren parku przepływają rzeki: Warta, Goślina i Dzwonowski Potok, a jeziora, które można tu spotkać noszą nazwy: Czarne, Kościółek, Leśne, czy Pławno. Równie bogata jak lasy jest tu fauna. Wśród zwierzyny zobaczyć można: sarny, daniele, łosie, jelenie, dziki, borsuki, kuny, bobry i wydry, a z ptactwa: żurawie, czarne bociany, rybołowy i orły bieliki. Dużą rolę odgrywa znajdujący się na terenie Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka rezerwat - "Klasztorne Modrzewie", zlokalizowany koło Dąbrówki Kościelnej. Został on utworzony przez klasztor cystersów stąd też jego nazwa. Do klasztoru tego w dawniejszych czasach, który posiadał rozległe tereny należała duża część lasów, do ochrony, których klasztor ten czynnie się przyczynił.

  • Rogaliński Park Krajobrazowy

Został utworzony w roku 1997. Jednym z celów jego założenia była ochrona dębów szypułkowych, stanowiących pomniki przyrody, które na tym terenie tworzą jedne z największych skupisk takich drzew (o zasięgu europejskim). Ponadto starorzecza, oraz wartości historyczne i kulturowe tego terenu zasługiwały na objęcie go ochroną. Cały park rozmieszczony jest po jednej i po drugiej stronie Warty, a te cenne dęby "urosły" we wsi Rogalin, stąd też nazwa tego parku krajobrazowego. Stan na rok 1904, kiedy to po raz pierwszy podjęto próbę policzenia tych cennych dębów wynosił 1 435 tych drzew, których wiek przekraczał sześćset lat. Z liczby tej za pomniki przyrody uznano aż 869 dębów. Jednak najbardziej popularne są trzy, a właściwie cztery drzewa. Trzem z nich nadano wdzięczne nazwy, nawiązujące do początków polskiej państwowości. Mianowicie są to: "Lech", który ma 930 cm obwodu, "Czech" - 730 cm obwodu i mający w obwodzie 630 cm "Rus". Czwarty z nich "Edward" jest usytuowany na obrzeżu parku i ma 650 cm obwodu. "Krajkowo" i "Goździk siny" w miejscowości Grzybno to dwa rezerwaty Rogalińskiego Parku Krajobrazowego. Pierwszy z nich wyróżniający się krajobrazem starorzecza Warty, jest miejscem gniazdowania bardzo wielu gatunków ptaków. Ponadto ilość gatunków roślin, które tu występują jest liczbą rzędu kilkuset. Drugi z rezerwatów natomiast, został stworzony celem, jak mówi nazwa, ochrony goździka sinego. Jest to teren, gdzie roślina ta ma swoją granicę zasięgu od strony północnej.

  • Źerkowsko - Czeszewski Park Krajobrazowy

Powstał w 1994 roku i zajmuje środkowe tereny województwa wielkopolskiego pomiędzy Niziną Wielkopolską z jednej strony, a Pojezierzem Wielkopolsko - Kujawski z drugiej strony. Jego powierzchnia wynosi 15 640 ha. O założeniu tego parku zdecydowała specyficzna rzeźba terenu, która jest wynikiem "przechodzenia" w zamierzchłych czasach przez ten obszar lodowca. Starorzecza tarasów zalewowych warty stanowią miejsce gniazdowania zimą wielu gatunków ptaków. Wśród bogato urzeźbionego tereny znajdują się dwa charakterystyczne wzniesienia: Góra Żerkowska i Łysa Góra leżące około 155 m n.p.m.. Dzięki wzniesieniom można podziwiać piękny krajobraz "z góry". W Żerkowsko - Czeszewskim Parku Krajobrazowym znajdują się trzy rezerwaty przyrody: "Dębno nad Wartą", "Dwunastak" oraz "Czeszewski Las". Ten ostatni został utworzonym, aby chronić florę i faunę występującą na należących do niego terenach lasach, zwłaszcza łęgowych, bagnach, łąkach i zbiornikach wodnych.

  • Nadwarciański Park Krajobrazowy

Nadwarciański Park Krajobrazowy o powierzchni 13 428 ha został utworzony w 1995 roku. Występuje tu jak w większości terenów Wielkopolski krajobraz polodowcowy. Starorzecza, które tu występują, powstały na skutek częstej zmiany biegu rzeki Warty. Na tym terenie przed naszą erą rozpoczynało się osadnictwo, ze względu na panujące tu bardzo dogodne warunki życia. Miało to miejsce 9 tys. lat p.n.e.. Na terenie Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego można wyróżnić trzy typy krajobrazu. Pierwszy - leżący na południowej stronie Warty tworzą równinę. Są to tereny w większości ubogie, dlatego porośnięte w znacznym stopniu borami sosnowymi. Drugi typ krajobrazu znajduje się na północ od Warty. Tereny te są żyźniejsze, a rzeźba terenu ciekawsza. Ze względu na żyzność pozbawiono ten obszar roślinności drzewiastej i zagospodarowano rolniczo. Po środku doliny Warty osadnictwo nie rozwinęło się i do tej pory jest to teren dotknięty cywilizacją w znikomym stopniu. Dlatego też początkowo powstał tu "Pyzdrski obszar chronionego krajobrazu", który był źródłem do stworzenia później Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Wiele gatunków roślin i ptaków występujących tutaj zostało objętych ochroną.

  • Park Krajobrazowy Dolina Baryczy

Powstał w roku 1996, a całkowita powierzchnia tego parku to 87 tys. ha, co sprawia, że w Polsce jest on największym parkiem krajobrazowym. Największym dopływem Odry, prawobrzeżnym jest rzeka Barycz, która jednocześnie jest główną rzeką płynącą przez ten park, któremu zresztą od niej nadano nazwę. Użytkowe formy terenu to łąki, pastwiska, pola uprawne i oczywiście lasy. Na szczęście niskie klasy bonitacyjne gleb, sprawiły, że ludność nie chętnie się tutaj osiedlała. Celem stworzenia parku oprócz ochrony jego właściwości przyrodniczych, kulturowych i historycznych jako takich, była przede wszystkim konkretna ochrona wodno - błotnych i leśnych ekosystemów, przed zmianami, jakie mogłaby spowodować działalność gospodarczo - przemysłowa człowieka. Także celem była ochrona zbiorników wodnych przed przejęciem ich przez prywatnych właścicieli oraz oczywiście działania zmierzające do zminimalizowania zanieczyszczenia powietrza, wód i gleb tego terenu. "Stawy Milickie" to rezerwat parku bardzo ważny z ornitologicznego punktu widzenia. Występują tu gatunki takie jak: bąk, bączek, czapla purpurowa, łabędź krzykliwy, perkozy (zausznik i rdzawoszyi), a także orzeł bielik, bocian czarny i żurawie. Ponadto rezerwat ten został uznany za jeden z najcenniejszych wodno - błotnych obszarów i jest on objęty RAMSAR - em, czyli międzynarodową konwencją. Równie bogata jest flora parku. Ze względu na charakter terenu jest to roślinność wodnolubna i błotna. Z gatunków można wymienić: grążela żółtego, widłaka goździstego, długosza królewskiego i salwinie pływającą, kruszynę pospolitą, konwalię majową i płucnice islandzką. Z licznie występujących w Parku Krajobrazowym Dolina Baryczy gatunków, 28 zostało objętych ścisłą ochroną.

  • Powidzki Park Krajobrazowy

Jego powierzchnia to 24,5 tys. ha. Powstał w 1998 roku, a charakteryzuje się obecnością 17 jezior pochodzenia polodowcowego. Są one długie, wąskie i głębokie. Jeziora: Powidzkie i Skorzęcińskie są jednymi z najczystszych w Polsce. Duże rzeki, jak w przypadku innych parków krajobrazowych tego regionu W przypadku Parku Powidzkiego nie występują. Bogata fauna i flora tego terenu to około 1000 gatunków roślin naczyniowych, z czego ochroną objętych jest 50 gatunków. Można tu również oglądać okazałe pomniki przyrody w postaci drzew. Wśród flory ptaki, gady, płazy i ssaki, które tu występują są charakterystyczne dla całego obszaru przyrodniczego wielkopolski. Wartość historyczna to zabytki pochodzące z czasów powstawania państwa polskiego i z okresu średniowiecza, najczęściej w postaci kościołów i cmentarzy, ale także zabytkowych dworków. Walory przyrodnicze, kulturowe, historyczne i tym samym edukacyjne, także możliwość odpoczynku zachęca, podobnie jak w przypadku pozostałych parków krajobrazowych Wielkopolski to zobaczenia tak pięknej przyrody.