Wirusy są tworami będącymi na pograniczu organizmów żywych i materii nieożywionej. Jedyną aktywną biologicznie strukturą w ich ciele jest jedynie kwas nukleinowy: DNA lub RNA .Stanowi on rdzeń wirusa, który otoczony jest kapsydem , płaszczem zbudowanym z jednostek strukturalnych zwanych kapsomerami. Nukleinowy rdzeń wraz z kapsydem nazywany jest nukleokapsydem. Wirus może wykazywać budowę cylindryczną, spiralną lub sześcienną. Organizmy te nie wykazują własnego metabolizmu, są bezwzględnymi pasożytami. Atakują one zarówno rośliny, zwierzęta a nawet bakterie. Stąd właśnie podział na wirusy bakteryjne, roślinne i zwierzęce.

Wirusy wykazują podwójna naturę, tzn. w komórkach gospodarza zachowują się jak organizmy żywe, korzystają z jego metabolizmu i namnażają się, natomiast poza nim nie wykazują żadnych czynności życiowych-jak materia martwa. Wirusy nie posiadając własnej przemiany materii, nie zdobywają energii, nie oddychają i nie odżywiają się, rozmnażają się jedynie w ciele komórki zaatakowanej. Wirus wnikając do komórki zaraża ją i zmienia jej metabolizm na własny. Rozmiary wirusów wahają się w granicach 20- 300 nanometrów. Najmniejszym przedstawicielem jest wirus Polio (około 28 nm) wywołujący porażenie dziecięce , zwane także chorobą Heinego- Medina ."Olbrzymem" wśród wirusów jest natomiast ten , wywołujący grypę; jest wielkości około 300nm. Wirus grypy jako jedyny może być obserwowany w mikroskopie świetlnym, pozostałe zaś widoczne są tylko w elektronowym. Wirusy mają różnorodne kształty, najpopularniejszym kształtem jest bryła-dwudziestościan zbudowany w trójkątów. Taka budowę ma m.in. wirus opryszczki.

Cząsteczka wirusa po przedostaniu się do wnętrza komórki intensywnie się namnaża, wywołując różne objawy chorobowe. Wirusy dostają się do organizmu gospodarza droga pokarmową, oddechową lub przez skórę. W chwili dostania się do krwiobiegu dochodzi do rozprzestrzenianie ich we wszystkich narządach i tkankach wywołując liczne, nawracające się infekcje. Ludzie cierpią na wiele chorób wywołanych wirusami, m.in. na świnkę, różyczkę , opryszczkę, półpasiec, ospę, odrę, grypę, białaczkę, żółtaczkę, polio, wściekliznę, mononukleozę, AIDS , oraz niektóre nowotwory.

Istnieje pewny podział wirusów. Jest on wprawdzie umowny ale bardzo pomocny w praktyce lekarskiej. Grupy wirusów powstały w oparciu o tkanki jakie atakują. Wirusy pneumotropowe atakują drogi oddechowe,. należy do nich np .wirus grypy. Dermotropowe- powodują infekcję błon śluzowych i skóry (np. opryszczkę), neutropowe- atakują ośrodkowy układ nerwowy ( wirus wścieklizny). Enterotropowe wywołują infekcję narządów wewnętrznych zaś pantropowe- ogólne zakażenia w organizmie , np. wątroby. Wirusy onkogenne są przyczyną powstania nowotworów.

Pochodzenie tych niewątpliwie interesujących form życia nie jest do koncha poznane. Istnieje kilka hipotez traktujących o tym. Według jednej z nich powstały w bezkomórkowych form życia. Druga natomiast mówi o tym że, przodkami wirusów były jednak formy komórkowe, które w toku ewolucji utraciły prawie wszystkie elementy komórkowe, zachowując jedynie materiał genetyczny i pewne enzymy. Trzecia hipoteza twierdzi że pochodzenie wirusów miało charakter endogenny. Zgodnie z tą tezą są one cząsteczkami kwasów nukleinowych które oderwały się od komórek zwierzęcych, roślinnych lub bakteryjnych. Dzięki otoczce białkowej otaczającej materiał genetyczny, mogą funkcjonować jako samodzielny organizm. Jednak poza organizmem komórki wirus nie wykazuje aktywności życiowej.

Natomiast po wniknięciu do komórki gospodarza wirusy powodują zaburzenia ich czynności oraz zniszczenie jej struktury.

Niektóre choroby wirusowe, przyczyny infekcji i ich objawy.

Grypa- pospolita choroba zakaźna, wywołana przez bardzo swoisty wirus. Często dochodzi do epidemii tej choroby. Grypę wywołuje wirus typu A oraz jego podrodzaje, roznoszony jest droga kropelkową. Typowymi objawami grypy jest osłabienie , kaszel, gorączka (początkowo około 39 stopni) dreszcze , bóle mięśni i głowy. Chory skarży się na bóle gałek ocznych nasilające się przy poruszaniu, ogólnie czuje się rozbity. Odczuwa ból i pieczenie w gardle, czasami pojawiają się bóle brzucha , biegunka i wymioty. Nie ma skutecznego środka który uchroniłby człowieka przed grypą. W ramach profilaktyki stosuje się szczepienia ochronne, lecz one tez nie są stuprocentowo skuteczne ponieważ wirus grypy bardzo szybko mutuje i trudno przewidzieć która odmiana może wywołać epidemię. Chory powinien być izolowany w celu zapobiegania rozprzestrzeniania się wirusa.

Odra-wirusowa choroba wieku dziecięcego. Chory może zarażać innych gdy pojawia się u niego pierwsze wysypki i katar. Wirus rozprzestrzenia się droga kropelkową. Objawami odry jest złe samopoczucie, łzawienie z oczu, długotrwały katar , bardzo wysoka gorączka. Chory cierpi na światłowstręt i suchy ,meczący kaszel. Śluzówka jamy ustnej pokryta jest licznymi białymi plamkami. Pojawia się wysypka- nieregularne plamki i grudki początkowo w okolicach uszu a potem na twarzy, szyi a na samym końcu na kończynach i tułowiu. Profilaktyką są szczepienia ochronne, ważna jest także izolacja chorych.

Ospa wietrzna- to również choroba na którą z reguły zapadają dzieci. Charakterystyczna dla tej infekcji jest wysypka w postaci licznych pęcherzyków na skórze. Objawami choroby są bóle mięsni i głowy, złe samopoczucie, gorączka, pierwsze pęcherze. Wysypka pojawia się najpierw w okolicach tułowia, na twarzy, udach i ramionach, czasem nawet na skórze głowy i śluzówce jamie ustnej. W początkowych etapach wysypka ma postać czerwonych grudek a później są to przeźroczyste pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, obwiedzione na czerwono. Izolacje chorych stosuje się do momentu zaniknięcia wysypki.

Choroba Heinego- Medina- infekcja wirusowa występująca głównie u dzieci. Choroba ta występuje sezonowo- największą ilość zachorowań jest obserwowana w drugiej połowie lata. Pierwsze objawy są mało specyficzne, przypominają typowe zakażenie kataralne. W kolejnym stadium choroby występują: bolesność skóry podczas dotyku , bóle stawów i mięśni nasilające się w czasie ruchu. Duża część zakażeń przemija bez znacznego uszczerbku na zdrowiu, organizm po przebyciu tej choroby nabiera trwałej przeciwko niej odporności. Istnieją jednak poważne powikłania związane z tą choroba. Może dojść do uszkodzenia rdzenia kręgowego a dokładnie jego przednich rogów, co może być przyczyną zaburzeń w unerwieniu mięśni szkieletowych a w najgorszych przypadkach może prowadzić do zaniku mięśni. Zapobiegać można temu stosując odpowiednie szczepienia ochronne.

Świnka- infekcja wirusowa, która atakuje przede wszystkim ślinianki przyuszne czasem także podjęzykowe i podszczękowe. Jest to choroba niebezpieczna ze względu na powikłania jakie może wywoływać. U dorosłych ludzi może powodować zapalenie trzustki a u dzieci wyjątkowo niebezpieczne może być zapalenie opon mózgowych. Wirus świnki rozprzestrzenia się droga kropelkową , choć można zarazić się dotykając zainfekowane przedmioty. Objawami tej choroby jest zwykle podniesiona temperatura ciała, złe samopoczucie , ból głowy, silne opuchnięcie ślinianek. Wraz ze z opuchlizną skorelowane są stany gorączkowe. Nie ma szczepionki przeciwko śwince, stosuje się leczenie objawowe.