- Błona komórkowa
Zbudowana jest z białek i lipidów. Lipidy to dokładnie fosfolipidy złożone z hydrofilowej główki i hydrofobowego ogonka. Oznacza to, że główka może rozpuszczać się w wodzie a ogonek nie. Białka częściowo znajdują się w warstwie lipidowej, a częściowo na jej powierzchni. Tak wiec białka błonowe dzieli się na integralne i powierzchniowe.
Jej przestrzenny model opracowali w 1970 roku dwaj naukowcy, Nickolson i Sanger. Przedstawili oni błonę komórkowa jako płynna mozaikę. Główną warstwę stanowiły dwa fosfolipidów, ogonkami zwróconymi do siebie. W warstwie fosfolipdów rozmieszczone były trzy typy białek: penetracyjne, integralne i peryferyczne.
Błony komórkowe pełnią funkcje ochronne. Zapewniają kontakt z otoczeniem uczestnicząc w transporcie. Oddzielają od cytoplazmy poszczególne organelle komórkowe. Wewnątrz komórki błony tworzą przedziały komórkowe. Przedziały powodują, że procesy w różnych częściach komórki mogą zachodzić niezależnie od siebie.
Błona jest strukturą żywą. Jest dynamiczna i elastyczna. Jest półpłynna i półprzepuszczalna. Oznacza to, że selektywnie przepuszcza wodę i niektóre substancje. Pozostałe substancje nie są wpuszczane do komórki.
2. Aparat Golgiego
Jest to system błon złożonych z cystern, rurek, pęcherzyków. Struktury te zbudowane są z pojedynczej błony białkowo- lipidowej. Podstawową struktura tworząca aparat Golgiego jest diktiosom. Jest to zespół cystern położonych blisko siebie. Dzieli się na część wypukłą, czyli stronę formowania pęcherzyków i część wklęsłą, czyli stronę dojrzewania.
Aparat Golgiego odgrywa rolę w tworzeniu przegrody pierwotnej. Pełni również funkcje wydzielnicze i transportowe.
Rybosomy są to ciałka o kształcie kulistym, które zbudowane są z dwóch podjednostek: małej i dużej. W komórce prokariotycznej wyróżnia się rybosomy 70S (30S i 50S), w komórce eukariotycznej wyróżnia się rybosomy 80S( 40S i 60S). Każdy rybosom zbudowany jest z białek i rRNA. rRNA jest to rodzaj kwasu rybonukleinowego. Jest strukturą nieobłonioną.
Na rybosomach zachodzi bardzo ważny proces, biosynteza białek. Proces ten jest poprzedzony transkrypcją, czyli przepisaniem informacji genetycznej z DNA na mRNA. Proces ten zachodzi w jądrze. translacja jest drugim etapem całego procesu. Mniejsza podjednostka RNA przyłącza się do mRNA. Przesuwając się wzdłuż mRNA buduje cząsteczkę białka odczytując kolejne kody i dołączając właściwe aminokwasy. Transportem odpowiednich aminokwasów zajmuje się tRNA.
- Reticulum endoplazmatyczne
Nazywany jest inaczej siateczką śródplazmatyczną. Jest to system kanałów, kanalików i pęcherzyków. Sa to organelle o pojedynczej błonie białkowo- lipidowej. Wyróżnia się gładkie ER i szorstkie ER, na którym znajdują się rybosomy.
- RER- szorstkie reticulum endoplazmatyczne- na powierzchni posiada rybosomy. Uczestniczy w biosyntezie białek.
- SER- gładkie reticulum endoplazmatyczne- jest to miejsce, w którym zachodzi synteza lipidów białek. Odgrywa ważną funkcję w detoksykacji. W nim następuje neutralizacja leków i trucizn. Bierze udział w transporcie wewnątrzkomórkowym.
Są to organelle otoczone pojedynczą błoną komórkową. Powstają przez odpączkowanie od SER pęcherzyków. Lizosomy w swoim wnętrzu zawierają enzymy trawienne(hydrolityczne). Ich pH wynosi około 5, czyli jest to odczyn kwaśny. Są to organelle trawienia wewnątrzkomórkowego. Biorą czynny udział w rozkładzie makrocząsteczek na związki proste. Dzięki temu, ze enzymy trawienne zamknięte są w tych strukturach, nie dochodzi do samostrawienia komórek, czyli autolizy.
Jest głównym składnikiem protoplastu. W niej umieszczone są różne organelle komórkowe. W niej zachodzą przemiany biochemiczne.
Cytoplazma jest galaretowata i półpłynna. Jest bezbarwna i półprzeźroczysta. Jest koloidem. Fazą rozpraszającą jest woda, a fazą rozproszoną substancje w niej zawarte.
Jest to organella o podwójnej błonie białkowo- lipidowej. Posiada własne mitochondrialne DNA i rybosomy. Występuje tylko w komórkach eukariotycznych. U Procaryota funkcje mitochondrium pełnią mezosomy. Wielkość mitochondrium waha się od 1 do kilku μm. Jest widoczne w mikroskopie świetlnym.
Błona zewnętrzna mitochondrium jest gładka, łatwo przepuszczalna. Błona wewnętrzna tworzy duże wpuklenia do wewnątrz i jest słabo przepuszczalna. Wpuklenia te noszą nazwę grzebieni mitochondrialnych. Wnętrze mitochondrium wypełnione jest matrix mitochondrialną.
Mitochondrium jest magazynem energii związanej w cząsteczkach ATP. Energia produkowana jest w dwóch procesach zachodzących w mitochondrium: łańcuch oddechowy i cykl Crebsa.
Liczba mitochondriów w komórce zależy od zapotrzebowania na energię. Komórki sercowe, mięśniowe, nerwowe, nerkowe, trzustkowe czy plemniki, zawierają dużo mitochndriów. Niewielkie zapotrzebowanie na energie i mała ilość mitochondriów posiadają komórki nabłonka i tłuszczowe.
- Jądro komórkowe
Jest to najważniejsza organella komórkowa. Posiada podwójną błonę komórkową, tzw. otoczkę jądrową. Pory w otoczce łącza jądro z cytoplazma. Wewnątrz znajduje się chromatyna, jąderko i sok jądrowy. 95% DNA komórkowego zawarte jest w jądrze. jest ono upakowane w chromatynie. DNA nawinięte jest na białka- histony. Struktura ta nosi nazwę nukleosomu. Jeden nukleosom składa się z 8 cząsteczek histonów i DNA o długości 120 par nukleotydów.
Jądro zostało odkryte w 1831 roku przez Browna. Jego wielkość wynosi 0,5 do 600 μm.
Komórki mogą posiadać jedno jądro komórkowe albo więcej, np. dwujądrowe są komórki wątroby, komórczakiem z duża ilością jąder jest Acetabularia.
