Czas trwania: od czwartego tysiąclecia p.n.e do ok. V w .n.e

Nazwa: antiqucus (łac.) dawny

Filozofie:

Sokrates: Celem życia jest poznanie samego siebie. Szczęście można osiągnąć jedynie przez posiadanie mądrości, gdyż wiedza jest najwyższym dobrem i szczęściem. Zło wynika z niewiedzy. Świadomość o własne niewiedzy to pierwszy stopień ku otwarciu się na poznanie prawdy.

Platon- Rzeczywisty świat, który jest poznawany przez niedoskonałe zmysły odbicie doskonałego świata wiecznych, niematerialnych, poznawalnych rozumowo idei. Idee tworzą hierarchię na której szczycie znajdują się dobro, prawda i piękno.

Arystoteles- Gwarantem dobrego życia jest przestrzeganie zasady złotego środka- unikanie skrajności, umiar, wyważenie między niedoborem a nadmiarem. Materia i forma tworzą konkretny byt- substancję. Świat bytów jest zhierarchizowany- najniżej znajduje się przyroda nieożywiona, a najwyżej człowiek.

Heraklit- Zakładał, że zasadą rządzącą światem jest zmienność. Ta panta rhei- wszystko płynie.

Epikureizm- Szczęście można osiągnąć przez wyzbycie się lęków-przed śmiercią i bogami- oraz unikanie cierpienia i przykrości. Zycie trwa jedynie w wymiarze doczesnym i kończy się ze śmiercią.

Stoicyzm- Los człowieka jest z góry ustalony, należy się więc z nim pogodzić i nie kierować emocjami, ale wyłącznie rozumem. Zarówno w szczęściu jak i nieszczęściu należy zachować spokój. Zasadą porządkującą świat jest rozum.

Hedonizm- Liczy się jedynie prywatne szczęście i przyjemność. Szczęście można osiągnąć przez chwilowe przyjemności. Ważne są doznania teraźniejsze. To, co było ani to, co będzie nie jest ważne.

Mit: opowieść o zjawiskach nadprzyrodzonych próbująca odpowiadać na podstawowe pytania o istnienie porządku świata, życia, śmierci oraz różnicy między dobrem a złem.

Mitologizmy: 

Syzyfowa praca- praca na daremno, nieprzynosząca efektu.

Puszka Pandory- źródło niekończących się problemów

Ikarowy lot- nieprzemyślane przedsięwzięcie, postawa marzycielska

Stajnia Augiasza- trudny do sprzątnięcia bałagan, bród

Męki Tantala- okropne cierpienie

Pięta Achillesa- słaby punkt

Koń Trojański- podstęp, ukryte niebezpieczeństwo, zaatakowanie sił wroga od środka

Róg obfitości- niekończący się dobrobyt

Pod egidą- pod czyjąś obroną, opieką

Ogień prometejski- stan życia, siła pobudzająca do życia, dająca moc i zdolności twórcze

Mity:

Kosmogoniczne- o powstaniu świata, narodzinach bogów

Teogoniczne- o naturze bogów, stanowi religijne centrum mitologii

Antropogeniczne- o początkach i dziejach ludzkości

Genealogiczne- o dziejach rodów

Cykle mitologiczne- luźne epizody związane z osobą głównego bohatera np. mity tebańskie

Mit Prometejski

Prometeusz:

-Tworzy człowieka z gliny i ognia z rydwanu słońca na kształt bogów

-„Nauczył ludzi używania ognia, sztuk i rzemiosł”

-Przestrzega swojego brata przed puszką Pandory. Epimeteusz nie słucha i Pandora uwalnia zło („smutki, troski, nędze i choroby”) na ludzi.

-Prometeusz w zemście ustala, że bogowie będą dostawać gorsze części mięsa jako ofiarę.

-Został przykuty do skały Kaukazu i codziennie przylatywał do niego orzeł aby wyjadać mu wątrobę.

Mit o Syzyfie;

-Syzyf był potężnym i bogatym królem, był więc zapraszany na Olimp jako ulubieniec bogów.

-Syzyf bardzo lubił rozpowiadać rzeczy usłyszane na Olimpie, kiedy zdradził jeden z sekretów Zeusa bóg wysłał po niego śmierć (Tanatosa).

-Ten uwięził boga śmierci w piwnicy. Wysłano więc Aresa aby uwolnił Tanatosa i Syzyf umarł. Konając nakazał żonie aby zostawiła jego zwłoki niepogrzebane. W rezultacie błąkał się po brzegu Styksu i po jakimś czasie udało mu się przekonać Hadesa aby mógł wrócić do życia i poprosić o godny pochówek.

-Po powrocie do życia nie wrócił już do podziemia i żył długo. Kiedy przyszło mu umrzeć ze starości wyznaczono mu w podziemiu karę wtaczania głazu pod górę bez końca. Kiedy już zbliżał się do szczytu kamień spadał i Syzyf musiał powtarzać pracę.

Mit o Orfeuszu i Eurydyce

-Orfeusz był królem Tracji i śpiewakiem/ harfistą. Jego żoną była Eurydyka- nimfa drzewna (hamadriada)

-Pewnego dnia Aristajos (syn Apolla i nimfy Kyreny) zobaczył Eurydykę, spodobała mu się i zaczął ją gonić. Uciekająca nimfa nastąpiła na żmiję i zmarła od ukąszenia.

-Orfeusz postanowił zejść do podziemia aby odzyskać Eurydykę. Zagrał Hadesowi i innym bożkom śmierci tak pięknie, że Pluton oddał Orfeuszowi Eurydykę. Miała ona iść ku światowi żywych za Orfeuszem, a ten miał się nie oglądać za siebie dopóki oboje nie będą na powierzchni. Orfeusz nie wytrzymał i obejrzał się. Stracił w ten sposób bezpowrotnie żonę.

-Po tych wydarzeniach błąkał się bez celu po kraju dopóki nie rozszarpał go orszak bakchniczny i menady. Jego oderwana głowa wpadła do rzeki i nawet po śmierci powtarzała imię Eurydyki.

Mit o Narcyzie

-Narcyz był pięknym młodzieńcem, który posiadał wielu adoratorów. Pewnego dnia wysłał miecz jednemu z zakochanych w nim mężczyzn: Amejniosowi, który przebił się tym ostrzem na progu jego domu wzywając bogów o pomstę. Artemida sprawiła więc aby Narcyz zakochał się we własnym obliczu (odbiciu swojej twarzy w wodzie). Narcyz zrozpaczony, że nie może być ze swoim własnym odbiciem przebił się sztyletem, a tam gdzie padła jego krew wyrosły narcyzy. Jego życiu i śmierci towarzyszyła zakochana w nim nimfa Echo.

 

Mit o stworzeniu świata

Na początku był Chaos. Stworzył dwa bóstwa: Gaję- ziemię i Uranosa- niebo.

Dziećmi Uranosa i Gai byli cyklopi, sturęcy i tytani . Przez swoją brzydotę zostali strąceni do Tartaru .

Gaja wściekła się i namówiła swoje syna: tytana Kronosa aby zabił Uranosa.

Kronos atakuje ojca, sieka go na kawałki i zrzuca do Tartaru. Z krwi Uranosa rodzą się Erynie- boginie zemsty.

Dzieci Kronosa i Rei byli bogami i każde z nich było połykane przez Kronosa w obawie przed klątwą, która mówiła, że jedno z jego dzieci zabije go w ten sam sposób w który on zabił swojego ojca.

Rea ukrywa swoje ostatnie dziecko- Zeusa, a Kronosowi do zjedzenia daje kamień.

Zeus jest wychowywany w odosobnieniu przez nimfy i kozę Almateę- róg obfitości

Dzięki podstępowi Kronos wypluwa połknięte dzieci i rozpoczyna się wojna- walka Zeusa i bogów przeciwko Kronosowi- 10 lat.

Zeus wyprowadza z podziemia sturękich i cyklopów.

Walka z Kronosem- Tyfon- Etna- trzęsienia ziemi.

Pokonanie Kronosa, zrzucenie go do Tartaru i przejęcie władzy przez Zeusa.

(Wszystkie cytaty pochodzą z podręcznika do j

ęzyka polskiego wydawnictwa gwo oraz repetytorium nowej ery)