Pieśni - geneza i gatunek utworu
Geneza „Pieśni” Jana Kochanowskiego wiąże się zarówno z osobistymi doświadczeniami autora, jak i z inspiracjami literackimi, które czerpał głównie z tradycji antycznej oraz wpływów renesansowego humanizmu. Utwory te powstawały przez wiele lat i w całości zostały opublikowane w dwóch księgach, które ukazały się drukiem w 1586 roku w Krakowie w Drukarni Łazarzowej Januszowskiego, już po śmierci poety. Wcześniej były publikowane w niewielkiej części trzykrotnie: w latach 60., a także około 1570 i 1580 r.
Ważnym impulsem do powstania „Pieśni” była również sytuacja polityczna Polski w XVI wieku. W wielu utworach poeta zwracał się do szlachty i rządzących, apelując o odpowiedzialność za ojczyznę, jedność narodową oraz gotowość do obrony kraju. Przykładem może być „Pieśń V” z ksiąg wtórych, znana jako „Pieśń o spustoszeniu Podola”, w której Kochanowski z oburzeniem opisuje skutki najazdu Tatarów i wzywa Polaków do walki. Opisane w utworze spustoszenie Podola miało miejsce w 1575 r. i prawdopodobnie można było go uniknąć, a przynajmniej zminimalizować straty. Po wstępnych potyczkach szlachta wróciła do domów, nie słuchając dowódcy (stąd odniesienie do odejścia od stołów i nawoływanie do walki w treści pieśni). Tatarzy jednak wrócili i dokonali brutalnej rzezi, a w jasyr (niewolę) trafiło kilkadziesiąt tysięcy ludzi.
Pozostałe „Pieśni” mają również charakter religijny i moralizatorski. Poeta często odwołuje się do Bożej opatrzności, ukazując ją jako najwyższą siłę rządzącą światem.
