"Bogurodzica" to najstarsza zachowana pieśń polska. Nie można jednoznacznie określić czasu jej powstania, jednak najprawdopodobniej jej najstarsza część - dwie pierwsze zwrotki - pochodzi z przełomu XII i XIII wieku. Według legendy autorem tekstu jest św. Wojciech, w rzeczywistości jednak ani autor tekstu, ani melodii, nie jest znany. Utwór ten jest modlitwą, należy do pieśni rycerskich (była śpiewana m.in. przed Bitwą pod Grunwaldem).
Analiza tekstu:
Zwrotka pierwsza jest apostrofą do Matki Boskiej, podmiot liryczny prosi Ją o pośrednictwo między ludźmi a Jezusem.
W drugiej zwrotce mamy do czynienia z apostrofą do samego Chrystusa. Przywołana zostaje osoba Jana Chrzciciela, który może wesprzeć prośbę, by Chrystus dał ludziom dostatnie i pobożne życie a po śmierci - zbawienie wieczne.
Archaizmy występujące w utworze:
1. Zmiany w słownictwie:
- "gospodzin" - pan, gospodarz - chodzi o Jezusa Chrystusa
- "dziela" - dla
- "bożyc" - Syn Boży
- "zbożny" - szczęśliwy, pobożny, dostatni
- "przebyt" - bytowanie
- "rodzica" - matka
2. Zmiany w fleksji:
- "Bogurodzica dziwica" - użycie formy mianownika w funkcji wołacza
- czasowniki trybu rozkazującego występują w dwóch formach - końcówkami "-y", "-i", np. "zyszczy", "spuści"; oraz bez końcówek, np. "słysz", "napełń"
3. Zmiany w składni:
- brak przyimków, np. "Bogiem sławiona" zamiast "przez Boga sławiona"
4. Zmiany fonetyczne:
- "Krzciciela" - Chrzciciela
Rymy w utworze:
Występują zarówno na końcach wersów, np. "nosimy - prosimy" , jak i wewnątrz wersów, np. "Zyszczy nam, spuści nam".
