Fircyk w zalotach - charakterystyka bohaterów
Fircyk – to młody, elegancki i wykształcony starościc z Warszawy, który stanowi satyryczny obraz typowego modnisia i utracjusza końca XVIII wieku. Jest wesoły, elokwentny i towarzyski, z niezwykłym talentem do kokieterii i uwodzenia kobiet. Jego największą bronią jest zręczny język: potrafi prawić wyszukane komplementy, żartować, umiejętnie balansować między pochlebstwem a ironią. Jednocześnie jest cyniczny i wyrachowany. Wie, że jego wdzięki i wielkopańskie gesty mają wartość przede wszystkim praktyczną i wykorzystuje je do osiągnięcia celu. Nie kryje swojego sprytu i rozrzutności: żyje ponad stan, trwoni majątek, nie waha się grać w karty i ograbiać Arysta z pieniędzy i koni. Wobec Podstoliny jest natarczywy, ale czarujący. Obiecuje jej rozrywki, luksus, a nawet miłość, by przełamać jej opór. Drwi z moralności, konwenansów i filozofii Arysta, uważając je za zbędne w świecie, w którym liczy się spryt i pozory. Fircyk to typ uwodziciela i lekkoducha, ale bardzo skutecznego w osiąganiu swoich celów.
Podstolina – młoda i piękna wdowa, siostra Arysta, która łączy w sobie dystyngowaną powagę i kobiecą kokieterię. Jest inteligentna, świadoma swojej urody i społecznej pozycji. Z początku stara się zachować godność i żałobny dystans, odrzucając zaloty Fircyka z ironią i chłodem. W rozmowach z nim potrafi być cięta i kąśliwa, nie daje się łatwo podejść prostym komplementom. Pod tą powłoką kryje się jednak kobieta spragniona uwagi, radości i uczuciowości. Życie samotnej wdowy wydaje się jej puste i smutne. W miarę rozwoju akcji Podstolina zaczyna ulegać czarowi Fircyka, którego gesty, pełne przepychu i rozmachu, robią na niej coraz większe wrażenie. Choć w monologach rozważa swoje wątpliwości i pragnie być wierna żałobie, ostatecznie pozwala się zdobyć jego natarczywości i wdziękom. Jej postać to satyryczne odbicie ówczesnych kobiet, które (mimo deklarowanej cnoty i surowości) potrafią ulec błyskotliwej kokieterii i luksusowi.
Aryst – jest właścicielem wiejskiego majątku, bratem Podstoliny i postacią kontrastową wobec Fircyka. To typ szlachcica surowego, filozofującego i moralizującego, nieco staroświeckiego w poglądach i nieelastycznego w zachowaniu. Z jednej strony wygłasza piękne tyrady o cnocie, niezależności od losu i szkodliwości hazardu, z drugiej – sam daje się wciągnąć w grę w karty i przegrywa fortunę, pokazując swoją słabość i naiwną łatwowierność. Jest brutalny i szorstki wobec służby, wybuchowy i zazdrosny o reputację siostry, nie waha się wyżywać na Pustaku swojej złości i frustracji. Wobec Podstoliny przyjmuje rolę surowego opiekuna, który chce jej narzucić ideał cnotliwej wdowy, co prowadzi do konfliktów i wzajemnej niechęci. Aryst nie umie przeciwstawić się sprytowi Fircyka. Choć podejrzewa jego zamiary, nie potrafi skutecznie ochronić siostry ani zablokować zalotów. Jego postać to satyryczne ujęcie wiejskiego moralisty, który jest bezsilny wobec miejskiego sprytu i blichtru.
Pustak – służący Arysta, który pełni w utworze rolę komiczną i satyryczną. Jest pokorny i bojaźliwy wobec brutalnego pana. Znosi jego wybuchy gniewu i zniewagi bez większego sprzeciwu. Choć nie grzeszy inteligencją, ma w sobie pewien chłopski spryt i ironię, którą ujawnia w komentarzach na stronie. W tych momentach pokazuje dystans do sytuacji i wyśmiewa absurdy zachowania Arysta. Jego postać podkreśla przepaść między wyobrażeniem pana o własnej moralności a rzeczywistością pełną przemocy i hipokryzji. Pustak to także ważne ogniwo komizmu służby, która obserwuje i komentuje działania swoich panów z ukrytym szyderstwem.
Świstak – służący Fircyka i jego wierny pomocnik. W odróżnieniu od Pustaka jest bardziej sprytny, przedsiębiorczy i obrotny (podobnie jak jego pan). Świetnie rozumie plany swojego pana i potrafi je realizować. To on organizuje całą wyprawę do Warszawy po muzyków i aktorów, nie zadając zbędnych pytań o sens i koszty. Choć czasem narzeka na trudności i brak czasu, ostatecznie wykonuje każde polecenie z oddaniem. Świstak jest dowcipny i lojalny. W rozmowach z Fircykiem nie boi się droczyć, żartować z jego rozrzutności czy upodobań, ale zawsze pozostaje mu wierny. Jego postać dopełnia obraz fircykowskiego świata pełnego sprytu, przebiegłości i pogoni za wrażeniem. To dzięki niemu cały plan uwiedzenia Podstoliny może się powieść.
