Fircyk w zalotach - biografia autora
Franciszek Ksawery Mikołaj Zabłocki herbu Łada urodził się 2 stycznia 1752 roku w rodzinie szlacheckiej. Był synem Stanisława Zabłockiego i Barbary z Pruszyńskich, później Chmielowskiej. W młodości uczył się w kolegium pijarów w Międzyrzeczu Koreckim, a następnie wstąpił do nowicjatu jezuickiego, który jednak opuścił po trzech latach. Choć zrezygnował z życia zakonnego, przez całe życie pozostał związany z warszawskim środowiskiem literackim i intelektualnym, wywodzącym się z tradycji jezuickiej. Już w 1774 roku współtworzył „Pieśni wszystkich Horacjusza przekładania różnych”, a od tego samego roku pracował w Komisji Edukacji Narodowej jako protokolista. W tym czasie wizytował szkoły w departamencie ruskim i rozpoczął aktywną działalność literacką, publikując m.in. w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych”.
Był blisko zaprzyjaźniony z Franciszkiem Dionizym Kniaźninem i korzystał z opieki Adama Naruszewicza, mieszkając w pojezuickim budynku przy ul. Brzozowej w Warszawie. Związał się także z dworem Adama Kazimierza Czartoryskiego, prawdopodobnie pełniąc nawet funkcję jego sekretarza. W 1778 roku poślubił aktorkę Katarzynę, lecz wkrótce został wdowcem. W tym czasie jego literacki talent został dostrzeżony zarówno przez Komisję Edukacji Narodowej, jak i przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Szczególne uznanie zyskał dzięki przekładowi dzieł Saint-Réala, które zostały zalecone do lektury szkolnej. W 1780 roku otrzymał królewski medal „Merentibus” i nagrodę pieniężną za komedię „Zabobonnik”, której fragmenty czytał królowi na słynnych obiadach czwartkowych.
Przez kilka lat był regularnie związany z Teatrem Narodowym, pisząc kilka komedii rocznie i otrzymując za to stałe honorarium. Do jego najważniejszych i najpopularniejszych dzieł scenicznych należą: „Zabobonnik”, „Sarmatyzm”, „Król w Kraju Rozkoszy”, „Pasterz szalony”, „Arlekin Mahomet” oraz najgłośniejszy – „Fircyk w zalotach” (1781), będący adaptacją francuskiej komedii Romagnesiego. Zabłocki potrafił z obcych wzorców, często drugorzędnych, wydobyć wartościowe i pełne życia polskie komedie. Przystosowywał je do rodzimej tradycji, wzbogacając o żywy, barwny język i swoiste poczucie humoru.
Oprócz pisania sztuk był także aktywnym tłumaczem. Przekładał z francuskiego i angielskiego dramaty (m.in. „Wesele Figara”), powieści (jak „Podrzutek” Fieldinga), a także podręczniki historii i fizyki. Jako urzędnik i pedagog w Komisji Edukacji Narodowej współpracował przy tworzeniu podręczników i inwentarzy drukarni, był sekretarzem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i uczestniczył w reformach oświatowych. W czasie Sejmu Czteroletniego angażował się politycznie jako poeta i publicysta Stronnictwa Patriotycznego. Pisał satyry i anonimowe pamflety wymierzone w przeciwników reform, w tym we Franciszka Ksawerego Branickiego.
Podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku czynnie zaangażował się w działalność administracyjną powstania. Był członkiem Komisji Paszportowej i Komisji Indagacyjnej, pełnił też funkcję sekretarza Wydziału Instrukcji Rady Najwyższej Narodowej, gdzie nadzorował ruch wydawniczy. Po upadku insurekcji popadł w depresję, porzucił działalność literacką i wyjechał do Rzymu, gdzie odbył studia teologiczne i przyjął święcenia kapłańskie. Po dwóch latach zachęcony przez Czartoryskiego wrócił do Polski i objął posadę proboszcza, najpierw w Górze-Jaroszynie, a od 1800 roku w Końskowoli. Tam przez lata opiekował się chorym przyjacielem Kniaźninem. Zmarł 10 września 1821 roku w Końskowoli, mając 69 lat.
Franciszek Zabłocki pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki, który obejmuje ponad 50 komedii, wiersze okolicznościowe, ody, bajki, listy poetyckie, sielanki, satyry oraz poemat „Cztery żywioły”. Uznawany jest za twórcę, który nadał polskiej komedii klasycystycznej wysoki poziom artystyczny i przygotował grunt pod oryginalną twórczość Aleksandra Fredry.
