Kwestie zarówno wolności człowieka oraz jego odpowiedzialności, to istotne tematy współczesnego świata. Trudno je zdefiniować, trudno tez wyznaczyć ich zakres. Są to bowiem zagadnienia, które dotąd nie zostały do końca zgłębione, które wielu filozofom, etykom czy prawnikom nastręczają po dziś dzień wiele problemów. W życiu codziennym często wypowiadane są słowa odnoszące się do rożnych wolności: wolności osobistej, wolności słowa, wolności zgromadzeń, wolności od strachu, wolności religijnej czy politycznej. Zatem wolność w dzisiejszych czasach odgrywa bardzo ważną rolę. Obok wolności taka rola przypada także pojęciu odpowiedzialności. Jeżeli chodzi o odpowiedzialność to Encyklopedia PWN definiuje ją jako "obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawne konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób". Natomiast Słownik Języka Polskiego definiuje odpowiedzialność jako: "konieczność, obowiązek moralny lub prawny odpowiadania za swoje czyny i ponoszenia za nie konsekwencji; odpowiadanie przed kimś, wobec kogoś, za kogoś lub za coś" Ponad to można wyróżnić następujące rodzaje odpowiedzialności: odpowiedzialność cywilną - związana jest z zadośćuczynieniem krzywd czy strat komuś wyrządzonych; odpowiedzialność karną - związana jest z odpowiadaniem przed sądem za popełnione przestępstwa; odpowiedzialność konstytucyjną; odpowiedzialność polityczną oraz odpowiedzialność prawną. Odpowiedzialność ma zatem wiele znaczeń, można być odpowiedzialnym bowiem za coś lub za kogoś, odpowiadać za swoje postępowanie względem prawa oraz innych członków społeczeństwa. Więcej trudności definicyjnych sprawia pojęcie wolności, która jest przecież związana z odpowiedzialnością. Zagadnienia dotyczące wolności były podejmowane także przez Kościół Katolicki. W Katechizmie Kościoła Katolickiego można przeczytać następujące słowa dotyczące kwestii wolności: "Po stworzeniu Bóg nie pozostawia stworzenia samemu sobie. Nie tylko daje mu byt i istnienie, ale w każdej chwili podtrzymuje je w istnieniu, pozwala mu działać i prowadzić je do celu." Oraz "Chrystus, przez swoje posłuszeństwo aż do śmierci, udzielił swoim wiernym daru królewskiej wolności." Słowa te sugerują, że w naukach Kościoła wolność pochodzi od Boga. Już pierwsi ludzie, posiadając ten dar, dokonali wyboru, za który musieli jednak ponieść odpowiedzialność - zostali bowiem wyrzuceni z Raju i stracili swoją nieśmiertelność. Kolejnym biblijnym przykładem poniesienia odpowiedzialności za swoje czyny i dokonane wybory był Potop. Kwestie wolności były także rozważane przez wielu filozofów. Jednym z nich był Hegel, który uważał wolność za tak zwaną substancję ducha. Zagadnienia wolności można rozpatrywać w następujących kategoriach: jako wolność od kogoś; wolność od czegoś; wolność jako czyn twórczy, wolność jako możliwość dokonania wyboru; wolność o charakterze fundamentalnym; wolność jako samostanowienie oraz wolność odpowiedzialna. Powszechnie mówi się o wolności od: od kogoś lub od czegoś. Przeciwieństwem tego typu wolności jest zniewolenie. Zniewoleni może mieć charakter zewnętrzny oraz wewnętrzny. Przykładami zniewolenia zewnętrznego, są różne determinanty narzucone jednostce przez szersze społeczeństwo. Zaliczyć do nich możemy przepisy i regulacje prawne, zasady wynikające z ustroju politycznego danego państwa; cenzurę; błędnie zinterpretowana religijność; system ekonomiczny i tym podobne. Przykładem ustroju, który zniewala jest na przykład ustrój totalitarny. Zniewolenie o charakterze wewnętrznym może następować na skutek działania różnych popędów, instynktów czy podświadomości. Stanem przeciwnym tego jest stan niezależności od struktur osobowych. Do zniewolenia może także prowadzić zbytnia, nadmierna chęć posiadania, głownie posiadania dóbr o charakterze materialnym na przykład pieniędzy. Pieniądze bowiem w niektórych przypadkach mogą pełnić funkcję zaspokajania różnych potrzeb, zarówno duchowych jak i innych. Inną kwestią jest uzależnienie od substancji takich jak alkohol czy narkotyki. Uzależnienie od tych używek jest bowiem także pewną formą zniewolenia. Zatrważające jest w tym to, iż ten typ "zniewolenia" jest coraz popularniejszy we współczesnym świecie, gdzie coraz więcej ludzi sięga po te substancje w celu zapomnienia o problemach dnia codziennego. O zniewoleniu mówi także teologia moralna oraz nauka Kościoła Katolickiego. Możemy o nim przeczytać w encyklice Jana Pawła II Veritatis Splendor oraz w Katechizmie Kościoła Katolickiego, gdzie jest napisane: "człowiek... za podpuszczeniem Złego, już na początku historii nadużył swojej wolności". Zatem według katolickiej filozofii i nauki społecznej kościoła największą moc zniewalania posiada zło moralne. Kwestie wolności rozważane były również przez Paula Rikkeura, który dokonał podziału wolności na wolność dziką oraz wolność odpowiedzialną. Różnica między tymi dwoma typami polega na tym, iż wolność dzika wyraża się w słowach "chcę", natomiast wolność odpowiedzialna ma na względzie także i inne kwestie, jak na przykład drugiego człowieka. Wolność można rozpatrywać także w kategoriach twórczości. Takie ujmowanie wolności widoczne jest w filozofii Bergsona , który stwierdził, że ludzie są wolni, wtedy, gdy ich czyny emanują z osobowości. Tu wolność związana jest więc z wyrażaniem swojej osobowości. "Człowiek ma prawo działać zgodnie z sumieniem i wolnością, by osobiście podejmować decyzje moralne. Nie wolno więc go zmuszać, aby postępował wbrew swojemu sumieniu. Ani nie wolno mu też przeszkadzać w postępowaniu zgodnie z własnym sumieniem, zwłaszcza w dziedzinie religijnej". Wolność to również możliwość dokonywania wyboru. "Wolność czyni człowieka podmiotem moralnym. Gdy człowiek działa w sposób świadomy, jest- jeśli tak można powiedzieć- ojcem własnych czynów." Ten rodzaj wolności najlepiej wyrażają słowa: "mogę". Człowiek może bowiem dokonać wyboru między rożnymi alternatywami. Wolność zatem oznacza wybór. Kolejna to tak zwana wolność fundamentalna. Podstawą wolności fundamentalnej jest tak zwany "prawybór". Człowiek może bowiem wybrać wolność i to , że sam będzie dokonywał różnych wyborów, a może także oddalić się od swojej wolności i sprawdzić, że różnych wyborów będą za niego dokonywać inni ludzie. O takiej właśnie sytuacji pisał Erich Fromm w swej słynnej książce "Ucieczka od wolności". Fromm stwierdził bowiem, iż w ludziach istnieje chęć do wyzbywania się swojej wolności. Takie zjawisko jest łatwo zaobserwowane w społeczeństwach post-totalitarnych, gdzie członkowie takich społeczeństw przyzwyczajeni są do życia, w którym to ktoś inny dokonuje za nich wyboru. To istotna jest także kwestia odpowiedzialności, bowiem przedstawienie swoich racji wiąże się z wzięciem na siebie odpowiedzialności za swoje wypowiedzi. Wolny człowiek sam bowiem o sobie decyduje i sam jest za siebie odpowiedzialny. Tezy te maja także swe odzwierciedlanie w nauce Kościoła, która stwierdza, iż "Stwierdzenia Pisma świętego i nauczanie Kościoła na temat piekła są wezwaniem do odpowiedzialności, z jaką człowiek powinien wykorzystywać swoją wolność ze względu na swoje wieczne przeznaczenie". Kolejnym ważnym zagadnieniem jest kwestia wolności jako samostanowienia. Samo słowo samostanowienie pochodzi z filozoficznego słownictwa Karola Wojtyły, który stwierdził, iż samostanowienie jest właśnie źródłem wolności. Samostanowienie to inaczej posiadanie siebie., człowiek, który nie ma kontroli nad sobą samym nie może być bowiem człowiekiem wolnym. Kategoria wolności odgrywała istotna role także w filozofii francuskiego myśliciela : Jeana Paul Sartre'a. Sartre pojmował wolność przede wszystkim jako możliwość dokonywania wyboru. Dal niego wolność była wartością najważniejszą i najwyższą. Oprócz tego mamy również do czynienia z wolnością odpowiedzialną, która bierze pod uwagę wszelkie konsekwencje. Każdy wybór człowieka ma bowiem swoje konsekwencje i za te konsekwencje ludzie są odpowiedzialni. Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić , iż w dzisiejszym świecie mówimy o wielości wolności, wolności od czegoś czyli wolności negatywnej, wolności do czegoś czyli wolności pozytywnej. Wolność oznaczać może przy tym brak przymusu czy tez sytuacje, w której dokonuje się wyboru między różnymi dostępnymi nam opcjami. Oznaczać może brak zniewolenia zarówno o charakterze osobistym, jak i zniewolenia związanego z istnieniem jakiegoś sytemu kontroli, wynikającym z ustroju politycznego na przykład totalitarnego. Wielość definicji związanych z wolnością oznacza, że stanowi ona poważny problem natury filozoficznej. W Piśmie Świętym na przykład wolność oznacza możliwość wybory pomiędzy tym co dobre, a tym co złe, pomiędzy dobrem, a grzechem, który w konsekwencji doprowadza do zniewolenia jednostki. Ogólnie wolność zakłada możliwość podjęcia jakiejś decyzji, dokonania wyboru. Wolność jednak nie oznacza swobody robienia wszystkiego na co ma się ochotę. Człowiek podejmując bowiem konkretne decyzje i działania, ponosi ich konsekwencje czyli jest za nie odpowiedzialny. Wolność nierozerwalnie związana jest z odpowiedzialnością. Odpowiedzialnym jest się przed prawem, przed grupą społeczną z którą jest się związanym, przed innymi ludźmi. A zatem wolność i odpowiedzialność to dwie kategorie stanowiące fundament współczesnego społeczeństwa, a to jak zostaną wykorzystane zależy od samego człowieka.
