Pojęcie Jogi i jej wartość w poszukiwaniu Boga

Słowo joga w swym pochodzeniu oraz znaczeniu jest bardzo bogate. Oto zestaw jej sanskryckich sensów: kontakt, wynik, zaklęcie, koniunkcja, rozmyślanie, lek, spojenie, zależność, okazja, liczba, styczność, trik, koncentracja, plan, argument, prawidło, suma, ujarzmienie metoda, kombinowanie, połączenie, stosunek, cel, kontemplacja, praca, przywiązanie czar, użycie, uzbrojenie, zajęcie, zastosowanie, bogactwo, oszustwo, sposób, magia, usiłowanie oraz nabycie. Varenne uważa, że umieszczone w Wedach pojęcie nałożenia jarzma oznacza nic innego jak sposób opisu ujarzmiania wierzchowców Indry albo Surji. Pojęcie to można również sprowadzić do wzoru formuły magicznej, a nade wszystko określa ono metodę. Autor Mircea Eliade zajmuje się głównie problematyką związaną ze znaczeniem określenia jogi. Ukazał jego stadium w napisanej książce "Joga. Nieśmiertelność i wolność". Przedstawia w niej, że pojecie jest ogólnym terminem stosowanym przy używaniu technik związanych z ascezą oraz przy użyciu metod medytacji. Cała tradycja indyjska posiada potoczne i spłycone znaczenie tego terminu. Z kolei Cyboran, uważa, że joga jest najwyższym stanem duchowej perfekcji. Przybiera ona wówczas postać stanu świadomości usytuowanego wyżej albo najwyższej formy. Przenikając do innych systemów religijnych jaga i związana z nią nauka doprowadziła to stworzenia osobnego sytemu opartego na przesłaniach filozoficznych, tzw. yogadarśana. Nie powinno się go kojarzyć z praktycznymi ćwiczeniami, jakie proponuje joga, a ich jest bardzo dużo. Najpopularniejsze to hatha joga związana jest ściśle z joga ciała. Stanowi on zbiór zestawu ćwiczeń ciała, które utrzymują dogina w pomyślnym zdrowiu, które pozwala na kontynuację oraz rozwijanie się w dobrym kierunku ducha. Hatha joga jest odrębna metodą, której liczne czynniki weszły w inne techniki medytacyjne.

Czym dzisiaj jest w świecie joga?

Obecnie termin ten jest bardzo często wykorzystywany i praktycznie wszędzie możemy się z nim spotkać. Jest to pojęcie, które niejako staje się stylem życia wielu osób. Jego popularność przejawia się przez książki, plakaty oraz bilbordy. Najczęściej słowo to kojarzy się z techniką medytacji zaczerpniętą ze wschodu oraz jogiem, który ma zdrową, a także i elastyczną sylwetkę. Jednak tylko takie spostrzeganie jogi jest znacznym jej uproszczeniem i spłyceniem. Trudność zdefiniowania tego terminu polega na szerokim wachlarzu pojęć, jakie w sobie zwiera. Uważa się ja za system, który jest kompletny oraz scalony. Pozwala on ujmować człowieka i jego zachowania jako całość, natomiast nie pokazuje go w oderwaniu. Tylko takie traktowanie życia, które pozwalają nam na nie patrzeć nierozerwalnie i łącznie może zaspokoić wewnętrzny niepokój związany ze zdobywaniem wiedzy oraz dążenie do szczęścia wiecznego. Wiedza związana z jogą to dar, który człowiek otrzymał od mędrców posiadających wiedzę hinduską opartą na zrozumieniu wszystkich praw istnienia. Joga swoje korzenie ma w Indiach, jednak wiedza, na której się opiera jest uniwersalna oraz istnieje od zawsze. Joga zawiera w sobie również prawdy o Bogu. Niektórzy uważają, że stanowi drogę prowadzącą ku Bogu. Jogę nie należy utożsamiać z religią czy sektą. Uważa się, że jogą można uprawiać bez względu na wiarę. Ona pomaga nam w rozwijaniu pozytywnego patrzenia na świat. Jest ona ogniwem, który spaja tylko pozytywne zasady występujące w systemach religijnych na całym świecie. Propaguje zrezygnowanie z przemocy, zrozumienie, miłosierdzie, pomoc oraz przebaczenie. Przez co jest drogą opartą na ideach uniwersalizmu oraz doświadczeniu.

Skąd pochodzi joga?

Słowo to możemy spotkać w Rigwedzie pochodzącej z około 2500 roku przed naszą erą. Asany czyli pozycje przybierane podczas medytacji przez jogina występowały już w kultach pochodzących z terenów Mohendżo Daro, dowodami świadczącymi o nich są prace wykopaliskowe na terenach Indusu prowadzone przez archeologa Mortimera Wheelera na początku XX wieku. Uważa, że praktyka związana z ćwiczeniami jest o wiele starsza, bo spokrewniona z kultami szamanizmu, które swój rozwój osiągnęły od 40 do 10 tys. lat przed naszą erą. Wtedy jeszcze joga nie stanowiła spójnego systemu, była jedynie początkiem praktyki oraz teorii, którą nazwano, protojogą. Joga w swojej klasycznej formie opisana jest już w Upaniszadach, które stanowią ostatnią część Wed. Z VI wieku przed naszą erą powstały następujące poematy: Ramayana oraz Mahabharata. Mahabharata zawiera w sobie Bhagawadgita, która jest tekstem opisującym jogę. Obecne czasy pokazują nam jogę w czystszej formie, gdyż Bhagawadgita nawiązuje do formy antycznej jogi. Równie z Gicie Kriszna uczy swego Ardżunę, męskiego wojownika jogi. Pokazuje mu jak dojść do pełnego wyzwolenia, które ściśle wiąże się sumiennym wypełnianiem wszystkich obowiązków. Ardżuna ma objawienie, tzw. jogi wieczystej, która dotyczy: budowy wszechświata, modalności egzystencji, ścieżki prowadzącej do końcowego wyzwolenia. Joga związana z wiecznością nie jest związana z klasyczną jogą również nie stanowi zbioru sztuczek magicznych. W pismach hinduistycznych przedstawiana jest joga mająca doprowadzić doprowadzicie człowieka do unii z samym Bogiem. Kriszna mówi o jodze, a którą kontynuację można spotkać w innych fragmentach Mahabharaty. Bhagawadgita ukazuje jogę, która jest oryginalna w swym założeniu, gdyż podczas działania jogin odrzuca owoce, dokonanych przez siebie czynów. To przyczyniło się w Indiach do rozpowszechnienia jogi. Dało to ludziom nadzieję osiągnięcia zbawienia. Stało się ono dostępne nawet dla tych osób, którzy z licznych powodów nie mogli uczestniczyć w życiu całego społeczeństwa. Joga stała się dostępna dla wszystkich, nie stanowi ścieżki przeznaczonej tylko dla pewnych elit. Zasadnicze fundamenty Raja Jogi zawiera Jogasutra Patanjalego pochodzące z trzeciego wieku przed naszą erą. Jogasutry zawierają pierwszy tekst dotyczący jogi. Rozpisany na 195 aforyzmów mające postać sutr, czyli nici. Później powstające teksty stanowią komentarze, do Jogasutr.

Czy joga jest ściśle związana z hinduizmem?

O uniwersalności jogi mówią sami jogini, uznający jogę za system nienarzucający konkretnych wierzeń, czy obrządków. Profesor Ernest Wood jest podobnego zdania: "Joga (...), choć jest podstawą jednego z sześciu klasycznych systemów filozofii indyjskiej, pozostaje niezależna od jakiejkolwiek religii objawionej, odnajdując się we wszystkich zapisach religijnych. W specyficznym sensie joga Patanjalego jest ustaleniem doskonałej harmonii między codziennym ja i jego duchowymi źródłami."1 Bardziej radykalne interpretacje traktują jogę na sposób świecki, jako "scalenie się człowieka na jego najwyższym poziomie" (Swami Kuvalayananda, dyrektor Instytutu Jogi w Lonavli) 2 świadomie nawiązując do języka zachodniej psychoterapii. Dyrektor Instytutu Jogi w Bombaju - Śri Yogendra ową prawdę przekazuje w sposób niebudzący wątpliwości: "Sensowne rozumienie jogi oznacza taki sposób życia, który umożliwia pełnię zdrowia fizycznego, duchowego i moralnego. Racjonalny charakter jogi pozostaje w sprzeczności z obrzędami religijnymi lub dogmatami. System jogi w zasadzie nie ma nic wspólnego z religią i wierzeniami. Technika jogi jest ściśle naukowa." Jeden ze współczesnych mistrzów jogi Paramhans Swami Maheshwarananda mówi: "Joga nie jest tylko fizycznym ćwiczeniem. Joga nie jest kulturowym ani religijnym ruchem. Joga jest drogą do Boga."

Istota jogi?

Joga prowadzi do Boga, takie ma założenie. Posiada ona dwa zasadnicze aspekty: fizyczny oraz duchowy oparty na przesłankach filozoficznych. Pod względem fizycznym joga stanowi zestaw ćwiczeń, który proponujący ściśle określone pozycje, czyli, tzw. asan, które najgłębiej wpływają na ciało oraz umysł. Ćwiczenia te dobrze oddziaływają na serce i układ krwionośny, układ nerwowy oraz limfatyczny. W kwestii psychicznej rozluźniają umysł wpływają na niego w sposób harmonijny oraz ustabilizowany. Opanowanie oraz spokój wraz z relaksem i poczucie stanu wewnętrznej swobody oraz związanego z nim pokoju stanowi rezultat ćwiczeń jogi. Ćwiczenia prowadzone są bardzo powoli w ten sposób umożliwiają w tym samym czasie wykonanie ćwiczeń również w myśli, która prowadzi do świadomego kontrolowania ruchu. Liczba przeprowadzonych ćwiczeń nie należy do rzeczy ważnych. Wielką wagę ma jakość wykonania tych ćwiczeń. Pomiędzy ćwiczeniami zaleca się wykonywanie świadomego fizycznie oraz umysłowego odprężenia. Celem głównym asan jest zharmonizowanie ciała wraz umysłem, która polega na przytomnym kontrolowaniu fizycznych oraz umysłowych stanów zachodzących podczas ruchu, wykonując je świadomie. Ćwiczenia w pozycji asan nie prowadzą do zmęczenia ciała. Naładowane jest ono energią oraz witalnością, przy czym jest wypoczęte oraz odświeżone. Korzyści wynikające z regularnych prowadzonych ćwiczeń asan przejawiają się w lepszej kondycji oraz wzmocnieniu wielu układów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Ważny wpływ na odprężenie ciała mają ćwiczenia związane z oddechem, czyli pranajama. Składa się z trzech etapów. Pierwszy, puraka, czyli wdech, drugi - reczaka czyli wydech, trzeci kumbhaka polegające na zatrzymaniu całego oddechu. Klasyczna technika, pranajamy duży nacisk na sposób zatrzymania samego oddechu. Przez co rytm wydychanego powietrza nabiera wolniejszego oraz dłuższego cyklu, który trwa ok. jednej minuty. Konsekwencją naturalną, pranajamy jest zmniejszenie ilości tlenu przedostającego się do ciała. Równocześnie zmniejsza się ilość wydalanego dwutlenku węgla. Następuje spowolnienie przemiany materii, więc tkanka wykorzystuje tlen w sposób szybszy. Również mózg, w którym znajduje się oddechowy ośrodek dostosowuje się do zwolnionego tempa nadającego określony rytm. Systematycznie prowadzone ćwiczenia ułatwiają wyrównywanie tych zmian, które występują pomiędzy ustrojem wewnętrznym oraz zewnętrznym. W ten sposób zostaje zwiększona znacznie odporność ludzkiego organizmu narażonego na szkodliwe działanie środowiska funkcjonującego na zewnątrz. Odpowiednio zachowany rytm oddechu ma dobry wpływ na główne funkcje życiowe organizmu. Są rytmy, których zadaniem jest pobudzanie organizmu jak i takie, które wpływają uspokajająco. Nieznaczne podwyższenie dwutlenku węgla będącego w organizmie powoduje uczucie wewnętrznej harmonii i wpływa na pogodę ducha. Pod względem psychicznym pranajama spełnia funkcje, które wpływają uspokajająco. Koncentracja na kontrolowaniu myśli pozwala skuteczniej przezwyciężyć stres. Pranajama również zwiększa zdolności adaptacyjne związane ze zmieniającymi się sytuacjami życiowymi. Głównym celem, jakie mają ćwiczenia jogi jest dobre utrzymanie ciała odznaczającego się pełnią zdrowia. Usuwają te problemy, które przygnębiają ducha. Osiągnięcie szczytu doskonałości fizycznej dla jogina jest nirwikalpa samadhi, czyli stan, w którym nie ma pulsu. Organizm przez chwilę utrzymuje się na bezdechu. Zaprzestane zostają wówczas aktywności zarówno ciała jak i umysłu oraz myśli. Pod względem duchowym i filozoficznym joga stanowi bardziej kwestię indywidualną dla każdego człowieka. Na podstawą tego aspektu składa się medytacja oraz modlitwa. W jodze medytacja to droga poznania samego siebie, co z kolei wpływa na wylanie miłości względem stworzenia. Modlitwa to rozmowa z samym Bogiem, prowadzona jest ona prze jogina w sposób indywidualny. Jogin może nawet wiele dni przeżyć nie troszcząc się o jedzenie i picie. Dla niego dzień, w którym się nie modlił jest dniem straconym. Gandhi twierdził, że poszczenie polegające na nie dostarczaniu jedzenia do organizmu jest o wiele prostsze niż poszczenie duchowe. Ten hinduski Święty mawiał również, że zwierzęta również oddają Bogu cześć poprzez modlitwę z rana i z wieczora. Wschód oraz zachód jest dobrą porą dla ptaków, które wielbią Boga przez posyłanie radosnych piosenek. Niejednokrotnie ludzie gorzej modlą się od zwierząt, gdyż nie potrafią się na nim całkowicie skupić. Brak modlitwy jest oznaką braku miłości, a bez niej wiemy jak jest źle. Każda modlitwa swoje źródło musi mieć w sercu, gdyż zgięcie kolan jest czynnością o wiele prostszą od oddania chwały Bogu w swoim sercu. Jogin zobowiązuje się do przestrzegania 5 zasad. Reszta staje się kwestią osobistych przemyśleń i refleksji adepta. Jego kierownikiem jest nauczyciel zwany guru, w tłumaczeniu to ten, który rozświetla ciemność.

Joga należy do jednych z najbardziej popularnych i modnych pojęć używanych na zachodzie. Wypromowała pewien styl życia, którego podstawą jest dobro, piękno miłość. W życiu codziennym ludzie generalnie utożsamiają ją z ćwiczeniami, które wpływają odrażająco oraz rozluźniająco na cały ludzki organizm. Jest ona promowana przez media, często można z jej reklamą spotkać się na plakatach. Jej popularność ściśle związane jest również ze stylem życia, jaki prowadzi współczesny człowiek. Niejednokrotnie zabieganie i zmęczenie oraz ciągle przeżywany stres staje się przyczyną rozpoczęcia trenowania ćwiczeń proponowanych przez jogę. Joga na tej płaszczyźnie jest sprowadzona do czystej praktyki. Wywodzi się ona z religii hinduistycznej jedna jej uniwersalność nie pozwoliła na zacieśnienie jej tylko w tych kręgach. Obecnie wykorzystywana jest przez mnichów buddyjskich oraz aśramów. Jest stosowana również jako metoda do zwalczania narkomani oraz plag współczesnego świata. System jogi wykorzystywany jest podczas różnych rodzajów terapii. Swoje znaczenie ma również w pedagogie resocjalizacyjnej, rehabilitacji oraz psychoterapii. Wykorzystywana jest do procesu adaptacyjnego osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności i ulepszania jakości ich życia. Na tą metodę powołuję się również autorytety z dziedziny naukowej Docent Jarmila Motajova z Bratysławy skuteczność jogi sprawdzała podczas badań na pacjentach z wadami serca. Stosowne ćwiczenia korzystnie wpłynęły na przeprowadzoną rehabilitację. Badania potwierdzają również dużą skuteczność tej metody podczas prowadzenia korekcji i prostowania kręgosłupa u dzieci. Joga wpływa dobrze na stan fizyczny, psychiczny oraz socjalny. Sukces, jaki obecnie odnosi joga na zachodzie związany jest na pewno z suwerennością i niezależnością od innych tradycji. Myślę, że warto przyjrzeć się drugiej stronie medalu. Dużym atutem jogi jest jej brak przynależności do konkretnego systemu. Mniej lub bardziej wykorzystywana jest przez różne religie. Najczęściej wśród ludzi kojarzona jest z buddyzmem. Obecny człowiek żyje w świecie, którego głównym ideałem jest życie w wolności różnie rozumianej. Religie przedstawia się jako rzeczywistości, które są osadzone w skostniałych schematach. A to nierzadko odpycha człowieka, który chce być wolny. Joga oprócz tego, że poprawia nasze zdrowie psychiczne oraz fizyczne jest ścieżką prowadzącą do Boga. To jest jej najważniejszy aspekt. Nie utożsamiając się żadną religią nie jest kojarzone również z jakimś ściśle zamkniętym skostniałym kręgiem. Wymaga od człowieka łagodności, pokoju, miłości, wewnętrznej harmonii. To piękna rzeczywistość dla współczesnego świata, który tak naznaczony jest podłością, okrucieństwem, barkiem zasad. Joga chce pokazać człowiekowi, że zacznij od siebie zmianę tej rzeczywistości, w jakiej żyjesz. Człowiek z natury jest istotą dobrą i jest nagięty ku dobru, dlatego zawsze będą pociągać go ideały związane z tym, co pięknie i z tym, co prowadzi do szczęścia. Niejednokrotnie jest drogą, która prowadzi do wnętrza samego siebie, a nie Boga. To staje się dla nas cenne, bo czasami najtrudniej jest się spotkać z sobą. Uspokaja, relaksuje, odpręża, daje poczucie bezpieczeństwa to jest wszystko, co potrzebne jest człowiekowi, w obecnym czasie. To właśnie sprawia, że cieszy się dużą popularnością.