Praca ludzka: działanie i czyn

Praca to celowa działalność ludzka, polegająca na przekształceniu świata, dóbr przyrody w celu przystosowaniu ich do użyteczności dla człowieka. Człowiek jest specyficzną istotą, i tylko on potrzebuje pracować. Praca nabiera dla niego ważnego wymiaru. Staje się dla niego sposobem wyrażania siebie, sposobem tworzenia, potwierdzania swego człowieczeństwa. Praca twórcza, wytwórcza jest formą pozostawienia czegoś po sobie dla potomności. Praca jest też przede wszystkim źródłem utrzymania, egzystowania na tym świecie. Odpowiednio dobrana praca może stać się realizacją naszych głębokich marzeń i planów.

Ważną funkcję spełnia praca w rozwoju ludzkiej osobowości, w procesie samorealizacji i osiągania pełni życia, pełni człowieczeństwa.. Człowiek najpełniej może rozwijać swoją osobowość przez dar z samego siebie, ale może to również czynić realizując swoje powołanie, swoje największe tęsknoty i pragnienia ukryte głęboko w sercu. Bóg stwarzając świat dał człowiekowi prawo do czynienia sobie ziemi poddanej, czyli

do przekształcania świata, dał mu zaproszenie do udziału w kreacji. Odkrycie tego wewnętrznego powołania jest więc włączeniem się w dzieło Boga i odpowiedź na Jego miłość. Człowiek stając się poprzez swoją pracę coraz bardziej panem ziemi, znajduje się na linii pierwotnego postanowienia Stwórcy, jakim jest fakt stworzenia człowieka jako mężczyzny i niewiasty "na obraz Boga". Praca jest panowaniem człowieka nad ziemią, czyli jest działalnością "przechodnią", to znaczy taką, że biorąc początek w ludzkim podmiocie jest skierowana ku zewnętrznemu przedmiotowi.

Własna autorealizacja nie może zachodzić bez odniesienia do jakiegoś głębszego celu, powinna mieć swoje przeznaczenie i jakiś punkt dojścia. Różne światopoglądy, różni filozofowie przyznają pracy różne funkcje. Niektórzy podkreślają jedynie jej aspekt konieczności, niezbędności w życiu i egzystencji. Traktują pracę jedynie jako trud

i obowiązek, który przerywany jest czasem błogiego odpoczynku. Inni podkreślają naturalny aspekt pracy, praca jest czymś co wynika bezpośrednio z ludzkiej natury. Inni podkreślają element twórczości w pracy, która staje się sposobem wyrażania się człowieka, jego istoty. Jeszcze inni doceniają różne wymiary pracy, która przyczynia się do rozwoju człowieka, angażując jego siły fizyczne, ale także umysł i serce. Mówią, że praca wyzwala ludzką indywidualność, że pobudza człowieka do działania, do podjęcia inicjatywy,

do wychodzenia z siebie. Są i tacy, którzy mówią wprost, że praca jest niezbędna

do poczucia szczęścia i zadowolenia. Praca jest dobrem człowieka, bowiem przez pracę człowiek nie tylko przekształca przyrodę, ale także urzeczywistnia siebie jako człowiek,

a także poniekąd bardziej "staje się człowiekiem".

Kościół bardzo mocno podkreślił wartość pracy człowieka na Soborze Watykańskim II, poświęcając jej miejsce w swoich encyklikach soborowych. Również Jan Paweł II przyczynił się do podniesienia dobrego wizerunku pracy pisząc encyklikę "Laborem exercens" (o pracy ludzkiej). Papież w całym swym dorobku podkreślał, że praca ludzka

o ile przyczynia się do wzrostu osobowości ludzkiej, jest bardziej warta niż zewnętrzne bogactwa, które zyskujemy pracując. Chodzi przecież o to, by bardziej "być niż mieć".

Samo wykształcenie człowieka, nawet jego profesjonalizm w jakiejś dziedzinie nie nasuwa automatycznie jego dobrego podejścia do pracy. Często osoby wykształcone skupiają się jedynie na efektach pracy, na zyskach, pomijając zupełnie aspekt swojego wewnętrznego rozwoju czy tez aspekt etyczno - moralny. Wynika to z zaburzeń osobowości, z niedojrzałych relacji społecznych, z patologicznego środowiska rodzinnego, z hierarchii wartości, którą przyjmuje, i innych podobnych czynników. Uczciwość

i rzetelność w pracy nie zawsze idzie w parze z poziomem inteligencji czy wykształceniem.

W przemianach społeczno - gospodarczych ostatnich wieków, nastąpiła zmiana podejścia do kapitału. Wcześniej majątek stanowiły dobra ziemskie, uprawne pola. Obecnie człowiek stał się głównym źródłem rozwoju ekonomicznego i podstawowym kapitałem. Wydajność człowieka wiąże się w sposób oczywisty z jego zdolnościami i nabytymi umiejętnościami zawodowymi. Podkreśla się jego profesjonalizm i wykształcenie,

ale zwraca się również uwagę na jego uczciwość jako pracownika. Pracodawcy zatrudniają tylko te osoby, które są odpowiedzialne i sumienne. Osoby o dobrze uformowanej osobowości, z pozytywnym nastawieniem do ludzi, do świata. Nie wystarczy już tylko znać się na swojej robocie, aby być skutecznym, wiedzieć gdzie i jak zainwestować, jak prowadzić negocjacje, potrzeba jest dużych zdolności interpersonalnych, dojrzałości emocjonalnej i wysokiego morale.

Rozwój przemysłu, technologii i informatyki niesie z sobą duże zagrożenie, o czym nie można zapominać. W epoce pracy, która jest coraz bardziej zmechanizowana, trzeba nieustannie pamiętać, że człowiek jest właściwym podmiotem pracy. Podmiotem,

a nie przedmiotem. Technika, która sama w sobie jest sprzymierzeńcem człowieka, ponieważ ułatwia mu pracę, usprawnia ją i przyspiesza, może przekształcić się w jego przeciwnika. Rozwój techniki może spowodować "wyparcie człowieka", odebranie

mu zadowolenia osobistego, inspiracji do aktywności twórczej , odpowiedzialności, i może uczynić człowieka swoim niewolnikiem (np. na skutek zbytniej fascynacji człowieka maszyną). Istnieje też niebezpieczeństwo traktowania pracy ludzkiej jako "towaru", "siły roboczej", ponieważ widzenie problematyki ekonomicznej nadal nacechowane

jest przesłankami ekonomizmu materialistycznego, co spowodowane jest przyspieszonym postępem cywilizacji materialnej i przedmiotowym traktowaniem pracy ludzkiej.

Praca ma bardzo duży wpływ na całe życie człowieka, na jego poglądy, postawy, przekonania. W pracy, lub pracując, człowiek spędza mnóstwo swojego czasu. Spotyka

się w niej z różnymi osobami. Niektórzy współpracownicy lub sami pracodawcy pozostawiają głębokie piętno w umyśle człowieka, w sposób pozytywny lub nie. Wiele jest dobrych przykładów pracowników. Stają się oni autorytetami dla innych, pobudzają

do naśladowania. Ich uczciwość, poświęcenie, gotowość pomocy wprost zdumiewa

i zachęca nie tylko do podziwiania ale również do wcielania tych wartości w życie.

Z takimi osobami chętnie zawiera się przyjaźnie, spotyka w czasie wolnym od pracy, spędza piękne chwile. Ale są też w pracy antyprzykłady, od których inni uczą się kombinactwa, nieuczciwości, krętactwa, okłamywania. Obecnie w zakładach pracy,

w biurach coraz większą wagę przywiązuje się do atmosfery panującej w czasie wykonywania pracy. Dowiedziono, że jeżeli osoby czują się dobrze ze sobą, chętniej pracują, a ich wydajność wzrasta. Lepiej jest budować coś w przyjaźni, we wzajemnym poszanowaniu, z poczuciem humoru, niż użerać się z niezgraną ekipą.

Optymalne cechy pracownika w dzisiejszym świecie to: sumienność, staranność, uprzejmość, dyspozycyjność (także bycie pod telefonem przez 24 godziny na dobę, co staję się często bardzo uciążliwe), wysoka inteligencja, odpowiednie kwalifikacje, wytrwałość, pomysłowość, miła aparycja. Pracownicy usiłują osiągnąć wiele z tych cech, starają się być najlepszymi, nieustannie podejmują trud dokształcania zawodowego i oczekują

że ich pracodawca to doceni, że wynagrodzi ich sowitą pensją. Wiadomo jednak, że często pozostaje to tylko w formie życzeniowej. Pracodawca ani nie zauważa starań swoich pracowników, ani nie okazuje żadnej życzliwości czy zainteresowania. Skoncentrowany jest jedynie na swoich zyskach, i nie ma zamiaru podwyższać pensji pracownikom. Jakikolwiek sprzeciw ze strony pracowników, wobec takiego stanu rzeczy, może

się skończyć utratą pracy.

Praca stanowi podstawę kształtowania życia rodzinnego, które jest naturalnym prawem i powołaniem człowieka, ponieważ praca niejako warunkuje założenie rodziny. Rodzina domaga się środków do godnego życia, do utrzymania. Rodzina jest wspólnotą, która może istnieć dzięki pracy i równocześnie jest pierwszą wewnętrzną szkołą pracy

dla każdego człowieka. Uwzględniając rodzinę, dla której człowiek powinien pracować, praca staje się powinnością każdego człowieka, czyli obowiązkiem. Jest ona również źródłem uprawnień po stronie człowieka pracującego.

Praca ludzka, to nie tylko praca zawodowa, praca zarobkowa. Istnieje również praca, którą człowiek wykonuje w sposób dobrowolny na rzecz drugiego człowieka, na rzecz jakiejś grupy lub całego społeczeństwa. Polega ona na poświęceniu swojego wolnego czasu dla innych, daniu coś z siebie bez żądania zapłaty. Wynagrodzeniem jest sama przyjemność pracy i współuczestnictwa w jakimś dziele i osiągnięcie jakiegoś efektu, ale także poczucie że jest się potrzebnym, że można się komuś przysłużyć, uczynić coś dobrego. Można

w ten sposób zaspokajać również swoje potrzeby, szukać potwierdzenia siebie samego, wykazać się przed innymi, a przede wszystkim potwierdzić głębokie założenie że w życiu to co najważniejsze jest niewidoczne, że nie są to dobra materialne.

Wielu ludzi decyduje się pomagać innym w sposób dobrowolny nie tylko jednorazowo, ale przez dłuższy czas, angażując się w różne posługi jako wolontariusze. Najbardziej znane formy wolontariatu to: opieka nad osobami niepełnosprawnymi, starszymi, chorymi i dziećmi w szpitalach, domach pomocy społecznej, w domach dziecka. Taka praca przynosi wielką satysfakcję, ubogaca osobowość, kształci cnotę cierpliwości, powiększa wrażliwość, i może być świetnym przygotowaniem do podjęcia w przyszłości pracy zawodowej (dla osób młodych).

Szczególnym rodzajem pracy jest praca twórcza. Udział w prowadzeniu naukowych eksperymentów, dokonywanie wynalazków, twórczość artystyczna i kulturalna umożliwiają człowiekowi w sposób najdoskonalszy rozwinąć potencjalności i talenty, które posiada. Dzięki pracy twórczej, nowatorskiej człowiek realizuje samego siebie i pozostawia

coś po sobie dla innych.

Poszukiwanie pracy ściśle związane jest z odkrywaniem swego powołania, swoich zainteresowań, marzeń i predyspozycji. Nieodpowiedni wybór zawodu może stać

się przyczyną braku zadowolenia z pracy, braku chęci wykonywania pracy, zmuszania

się do pracy, a w konsekwencji braku poczucia sensu życia.

Przy wyborze zawodu należy kierować się także swoim temperamentem. Osoby spokojne nie mogą wykonywać tej samej pracy co osoby z dużym potencjałem energii. Warto również zwracać uwagę na cechy swojego charakteru, swojej osobowości:

Osoba, która nie jest tolerancyjna, sprawiedliwa, cierpliwa, życzliwa, kontaktowa, dojrzała emocjonalnie nie może zostać nauczycielem czy wychowawcą. Ktoś,

kto nie posiada odwagi, siły, pewności siebie, wytrwałości, chęci niesienia pomocy innym, narażania własnego życia aby ratować innych nie może być na przykład strażakiem. Pielęgniarką nie powinna być osoba o małej życzliwości, opiekuńczości, delikatności, wrażliwości, ale i wewnętrznej siły.

Odpowiednie dobranie zawodu do swoich możliwości, uzdolnień, temperamentu

i cech osobowości, przyczyni się do lepszego wykonywania tego zawodu. Taka osoba będzie pracować z pasją, będzie się angażować w pracę, wykonywać ją uczciwie, sumiennie, rzetelnie, bo wypływa ona z jej powołania. Praca, pomimo trudu nieuchronnie

z nią związanym, będzie powodem do szczęścia. Konieczne jest jednak do tego również godziwe wynagrodzenie.

Praca jest doświadczeniem czynu. Karol Wojtyła, który sam poznał smak różnego rodzaju pracy (także fizycznej), jest człowiekiem czynu. Czyn to podstawowe doświadczenie człowieka, które jest kluczem do prawdy o człowieku: "czyn jest taką rzeczywistością, w której uczestniczy cały człowiek: jego wymiar somatyczny, psychiczny, duchowy i moralny. Czyn jest zatem tego typu faktem, w którym człowiek najpełniej

się wyraża".