Richard Coudenhove-Kalergi, właściwie hrabia Richard Nikolaus von -Kalergi, urodził się 16 listopada 1894 roku w Tokio, jako syn austrowęgierskiego dyplomaty, hrabiego Henryka Coudenhove-Kalergi, i japońskiej arystokratki, Mitsu Aoyama. Doktor filozofii Uniwersytetu Wiedeńskiego uważany jest za pierwszego przedwojennego ideologa zjednoczenia Europy i twórcę ruchu paneuropejskiego. Swoją ideę przedstawił po raz pierwszy w 1920 roku, a następnie wyłożył w książce zatytułowanej "Paneuropa" z 1923 roku. Każdy egzemplarz książki Coudenhove-Kalergiego zawierał podanie o członkostwo w Ruchu Paneuropejskim. W latach 1925-1928 opublikował trzytomowe dzieło zatytułowane "Walka o Paneuropę". Sukcesem ruchu okazało się zwołanie Kongresu w Wiedniu w dniach 3-6 październik 1926 roku, na którym powołano Unię Paneuropejską. W wielu krajach powstały jej krajowe oddziały. Wśród 24 państw uczestniczących w Kongresie znalazła się również Polska. Jego koncepcje wywarły wielki wpływ na twórców współczesnej Unii Europejskiej, między innymi na współczesnego mu Aristide Branda, ówczesnego premiera Francji, który na posiedzeniu ligi narodów 5 września 1929 roku apelował o utworzenie federacji państw europejskich, jednak pomysł ten nie wzbudził powszechnego zainteresowania.

Głoszone przez Coudenhove'a polityczne idee zmierzały do zjednoczenia całego europejskiego kontynentu i utworzenia jednego państwa bez politycznych, etnicznych i gospodarczych granic - "Stanów Zjednoczonych Europy" wzorem Szwajcarii 1871 roku i Stanów Zjednoczonych Ameryki 1776 roku. Miało się to dokonać w etapami. Pierwszym miało być zwołanie paneuropejskiej konferencji przez jedno z europejskich państw, następnie zawarcie umowy między wszystkimi państwami Europy o wzajemnej gwarancji granic i poddawaniu wszystkich sporów pod rozstrzygnięcie wspólnego sądu rozjemczego jako wstęp do jednolitego obszaru gospodarczego. Trzeci etap to utworzenie Stanów Zjednoczonych Europy. Wiązało się to z koncepcją "nowego Europejczyka" - tolerancyjnego, pozbawionego więzi politycznych, narodowych etnicznych czy religijnych, co miano osiągnąć poprzez wychowanie młodzieży odseparowanej od wszystkiego, co jest związane z chrześcijaństwem. Paneuropa miała być również zintegrowana gospodarczo poprzez przyjęcie gospodarki masowej, racjonalizację produkcji i poszerzanie rynków zbytu. Zjednoczona Europa miała mieć zintegrowaną gospodarkę, jeden system ekonomiczny i miała być sterowana z jednego ośrodka politycznego. W Efekcie miały powstać Stany Zjednoczone Europy z dwuizbowym Parlamentem (Izba Narodów i Izba Państw), występująca w stosunkach z innymi państwami jako odrębny organizm państwowy.

Potrzebę zjednoczenia Europy Coudenhove wyprowadzał z dwóch niebezpieczeństw zagrażających rozwojowi i egzystencji Europy: z niebezpieczeństwa wewnętrznego, jakim był nacjonalizm Europejczyków, i niebezpieczeństwa zewnętrznego, jakim jego zdaniem był rozwój Rosji (stanowiącej zagrożenie przede wszystkim dla tożsamości politycznej i duchowej Europy) oraz ekonomiczny rozwój Stanów Zjednoczonych zagrażający narodowym gospodarkom państw europejskich.

Zbiór jego twierdzeń składa się na podstawę teorii, w oparciu o którą utworzono Ruch Paneuropejski. Wpłynął on znacząco na tych, którzy po wojnie tworzyli podwaliny Wspólnot Europejskich, a byli to nie tylko działacze polityczni i osoby związane z polityką lecz ludzie, którym idea zjednoczenia była bliska sercu i wspierali ją w rozmaitych sferach działania.

Idea rozwinięta przez Coudenhove-Kalergiego jest pierwowzorem, z którego czerpano pomysły przy tworzeniu projektu wspólnot, a do którego mogą wracać współcześni wykonawcy tego dzieła przy przekształcaniu Unii Europejskiej. Struktura założeń Coudenhove-Kalergiego jest zrozumiała i wyrazista, i składają się na nią dwa elementy:

  1. pozytywny ("diagnostyczny"), który obrazuje położenie, w jakim się znajdował kontynent europejski w pierwszych latach XX wieku oraz tłumaczy nieprawidłowości i grożące niebezpieczeństwa;
  2. postulatywny ("terapeutyczny"), pokazujący metody pozwalające odsunąć te zagrożenia oraz mieszczący w sobie wyobrażenie przeznaczenia Europy i zadania jakie ma do spełnienia w przeobrażonym świecie.

Rozważając treść dzieła Coudenhove-Kalergiego, nie można pominąć najważniejszej kwestii tej doktryny - narodu, na definicję którego zdaniem Coudenhove-Kalergiego składa się wspólny dorobek kulturalny i losy historyczne charakterystyczne dla grupy osób świadomych tego i zjednoczonych politycznie lub zmierzających do tego, lub do niezawisłości i suwerenności. Elementy te umożliwiają twórcy doktryny paneuropejskiej zbudować definicję narodu europejskiego, uznającej ogół Europejczyków za jeden, choć zróżnicowany pod względem dialektycznym i politycznym, naród. Stąd pomijanie języka przy wymienianiu elementów wyróżniających przynależność narodową.

Koncepcja połączenia państw Europy powstała dużo przed tym jak zaczął ją popularyzować Coudenhove-Kalergi. Jego poprzednikami wyznającymi tą ideę byli między innymi: Victor Hugo, Giuseppe Mazzini, Richard Cobden, Jeremy Bentham, A. Lamairtuie, Friedrich Novalis, Immanuel Kant, Claude Henri de Saint-Simon, Voltaire (François-Marie Arouet), Dante. Richard Coudenhove-Kalergi był pierwszą osobą w XX wieku, która przypomniała ideę Paneuropy, opracowała ją i przedstawiła plan jej realizacji. Dzięki temu uważany jest za jednego z ojców-założycieli zjednoczonej Europy, a zapoznanie się z jego założeniami i poglądami pozwala lepiej zrozumieć dzisiejszą naturę i cele Unii Europejskiej. Niektórzy twierdzą, że Coudenhove-Kalergiego można uznać za jedynego godnego uwagi teoretyka i wyraziciela zespolenia państw europejskich.

W 1938 roku, kiedy Austria została włączona do Trzeciej Rzeszy Niemieckiej, Coudenhove-Kalergi udał się na emigrację do Francji a w 1940 roku do Stanów Zjednoczonych. Tam, w 1944 roku, opublikował "Krucjatę na rzecz Paneuropy". Po zakończeniu drugiej wojny światowej wrócił do Francji, gdzie utworzył Europejską Unię Parlamentarną. W roku 1947 został mianowany sekretarzem generalnym Europejskiej Unii Parlamentarnej, natomiast w latach 1952-1965 był honorowym przewodniczącym Ruchu Europejskiego.

W 1950 roku otrzymał od władz miasta Aachen (Akwizgran) Nagrodę imienia Karola Wielkiego za wybitne osiągnięcia na rzecz jedności europejskiej. W tym samym roku zaproponował Radzie Europy swój projekt flagi europejskiej, 5 lat później również fragment melodii IX Symfonii Ludwika van Beethovena jako hymn Europy. Zmarł w 1972 roku.

W 2003 roku minęła 80 rocznica powstania paneuropejskiego ruchu. Całokształt idei składających się na doktrynę Coudenhove'a obrazuje się jako struktura harmonijnie zespolona i spoista zbudowana na naukowych, rozumowych elementach. Użyte jednak ogólne sformułowania spowodowały, że zostały one niejednokrotnie ujęte w sposób uproszczony, tak by był bardziej zrozumiały lecz przez to odbiegający od rzeczywistej treści, co mimo ogólnej oceny pozytywnej wzbudziło dużo głosów krytyki, wątpliwości i protestów.