W dzisiejszych czasach na sukces zawodowy składa się nie tylko talent i predyspozycje, lecz przede wszystkim nauka, ćwiczenie i nieustanne doskonalenie swoich zdolności. Godziny spędzane w ławce na uczelni oraz te przy domowym biurku stanowią obciążenie nie tylko dla umysłu, lecz również (a może i przede wszystkim) ogromny wysiłek dla kręgosłupa, dlatego też nie jest dziwnym, iż student siadający wieczorem do nauki nie jest w stanie się skupić na dłużej niż kilka minut - wierci się, boli go kręgosłup i oczy. Jak dowodzą wyniki przeprowadzanych na tym polu badań, zdolność do zapamiętywania oraz koncentracji zależy przede wszystkim od warunków pracy, a więc w tym przypadku - od miejsca nauki, zatem warto poznać pewne ogólne zasady, jak powinien wyglądać ten kąt do pracy, aby spełniał warunki ergonomicznego stanowiska, co znacznie ułatwia proces nauki. W miejscu codziennej nauki powinien panować pewien ład i porządek oraz stonowany wystrój, kolorystyka nie rażąca oczy i nie zaburzająca koncentracji. Dobrze również, by w miejscu tym znajdowały się ulubione przedmioty, co razem da efekt przyjaznego otoczenia. Należy znać miejsce najpotrzebniejszych materiałów tak, by nie tracić czasu na odrywanie się od nauki i ciągłe ich szukanie - należyte ułożenie warsztatu pracy, na który składają się podręczniki, książki, zeszyty czy notatki - nie zajmuje więcej niż kilka minut, natomiast przynosi wiele korzyści podczas nauki.

Pozycja do nauki

Warunkiem niezbędnym dla efektywnej i przyjemnej pracy jest wygodny oraz dobrze dopasowany do danej osoby fotel. Kręgosłup stanowi skupisko nerwów naszego organizmu, zatem jeśli nie będzie miał on komfortowych warunków, cały organizm poniesie tego negatywne skutki w postaci pogorszenia się samopoczucia, mniejszej kreatywności oraz możliwości zapamiętywania. Należy więc mieć świadomość, iż tak jak komplet materiałów do nauki, równie ważny jest odpowiedni fotel, który powinien umożliwiać osobie siadającej przy biurku natychmiastowe przyjęcie pozycji, która w najmniejszym stopniu będzie obciążała jej kręgosłup, charakteryzującej się:

  • wyprostowanymi plecami przylegającymi do oparcia
  • przedramionami leżącymi na biurku tworząc kąt prosty z ramionami
  • stopami opartymi na podłodze lub niewysokim podnóżku (nie mogą zwisać)
  • udami tworzącymi kąt prosty z podudziami

Warsztat pracy

Ergonomiczne biurko nie powoduje żadnych zbędnych ruchów; wszelkie przedmioty z których się korzysta w trakcie pracy, takie jak długopisy, kartki, linijki itp. - powinny się znajdować jak najbliżej w zasięgu ręki. Kolejnym istotnym obszarem biurka jest tzw. obszar preferowany, który podczas siedzenia przy biurku z rękami na blacie - znajduje się między łokciem i ramieniem. Na tym obszarze powinny znajdować się na przykład półki z zeszytami czy podręcznikami (biurko z takimi półkami przypomina nieco kredens). Inne pomoce naukowe, po jakie sięga się sporadycznie, powinny znajdować się na takiej wysokości, by można było do nich sięgnąć stojąc na palcach i nie niżej, niż poziom swobodnie zwisającej ręka człowieka.

Oświetlenie

Komfort pracy lub nauki, w dużej mierze zależny jest od oświetlenia (szczególnie podczas nocnej nauki). Ogólna zasada ergonomii w tej kwestii mówi, że im więcej światła, tym lepiej, jednak wyliczono, iż optymalna ilość światła oscyluje w granicy 300 - 700 lx. Należy tutaj zaznaczyć, iż tak często stosowane lampki biurowe, nie są dobrym wyjściem, gdyż od tego punktowego, dużo lepsze jest rozproszone, pośrednie światło, które nie powoduje żadnych odblasków (Np. od kartek zeszytów). Poza tym, taka lampka znaczniej szybciej męczy oczy.

W naszym polu widzenia nie powinno być jaśniejszych i ciemniejszych punktów; w przypadku, gdy światło używane do czytania w nocy jest dwukrotnie silniejsze niż jasność tła - oczy męczą się szybciej, zmniejsza się również spostrzegawczość i obniża się widzenie barw. Istotne jest tutaj również jak światło jest ustawione; prawidłowe położenie źródła światła to kąt 40 stopni do poziomej linii widzenia. Wraz ze zmniejszaniem się tego kąta, światło coraz bardziej oślepia a tym samym obniża widzenie.

Samopoczucie i komfort pracy zależy również od temperatury otoczenia, gdzie najbardziej odpowiednia mieści się w granicach od 20 do 24 stopni Celsjusza. Temperaturę otoczenia podnoszą oczywiście różne urządzenia elektroniczne zasilane prądem, więc w celu kontroli tego mikroklimatu należy wietrzyć pomieszczenie kilka razy w ciągu pracy. Świeże powietrze usuwa również szkodliwe jony i kurz zagrażający naszym drogom oddechowym. W przypadku, gdy pokój stanowiący miejsce pracy lub nauki posiada okna na południową stronę, przez co szybko i mocno się nagrzewa w ciągu dnia, należy zastanowić się nad założeniem w nim rolet lub żaluzji ograniczających dopływ światła słonecznego.

Dopasowanie mebli

Każdy człowiek pracując jakiś czas nad książką odczuwa z tego powodu zmęczenie, które jest wynikiem wysiłku nie tylko mięśni oczu, lecz i całego ciała. Zatem możliwość długiej pracy w pozycji siedzącej wymaga także pewnej kondycji fizycznej oraz właściwie dopasowanego środowiska w postaci mebli: biurko i krzesło należy dostosować do budowy oraz wymiarów ciała. Oczywistym faktem jest, iż źle dopasowane meble, jak na przykład zbyt niskie biurko do którego trzeba się nachylać - szybko męczą osobę uczącą się. Najbardziej optymalną pozycją jest tutaj lekkie nachylenie nad książką, gdyż wbrew pozorom całkowicie wyprostowana sylwetka za bardzo napina mięśnie grzbietu. Jak mówią zasady higieny pracy, wysokość fotela czy krzesła, powinna być dostosowana do długości podudzi, gdzie w prawidłowej pozycji tworzą one kąt prosty z udami, podczas gdy stopy spoczywają swobodnie na podłodze. W przypadku zwisania stóp, przedni brzeg krzesła wywiera ucisk na uda co utrudnia obieg krwi w organizmie.

Ułożenie książki

Minimalizacja zmęczenia w trakcie nauki wymaga również odpowiedniego ułożenia książki oraz unikania zbytniego pochylania głowy, co prowadzi do zmęczenia mięśni karku. Między oczami i czytanym tekstem powinno się zachować około 30 - 40 centymetrów odległości (nie mniej, gdyż powoduje to krótkowzroczność). Najlepiej jest, gdy książka nie leży poziomo, lecz jest nieco pochylona, co zapewnia służąca do tego podkładka.

Właściwa dieta

Niezaprzeczalnym faktem jest, iż zdrowa i zrównoważona dieta sprzyja pracy umysłowej oraz przyswajaniu wiedzy, jak również przyczynia się do obniżenia stresów związanych z egzaminami w czasie sesji. Spożywane posiłki powinny być bogate w podstawowe witaminy i minerały, takie jak cynk, magnez, fosfor oraz witamina A i B. w naszej diecie powinno znajdować się wiele warzyw i owoców, nabiał, ryb oraz produktów zbożowych. Ponadto warto zamienić napoje gazowane naturalnymi sokami i nektarami oraz nabrać nawyku codziennego picia niegazowanej wody mineralnej. Należy unikać mocnej kawy i herbaty, potraw ciężkostrawnych (jak na przykład tłuste mięso) oraz palenia nikotyny i spożywania alkoholu. Wyjątkowo niebezpieczne mogą być również różnego rodzaju preparaty o działaniu pobudzającym lub uspokajającym. Przed egzaminem należy zjeść pełnowartościowy posiłek nie wychodząc z domu z pustym żołądkiem.

Stres

Niezależnie od rodzaju i formy egzaminu stres stanowi tutaj stały punkt programu, dlatego też należy zrobić wszystko, by się z nim niejako oswoić poprzez umiejętność radzenia sobie z sytuacjami stresowymi oraz wykorzystania tej nadwyżki adrenaliny w odpowiedni sposób.

Należy sobie uświadomić, że w chwili podwyższonego poziomu adrenaliny w organizmie zwiększa się również poziom pracy naszego mózgu, jednak tylko do określonej granicy, gdzie przekroczenie jej powoduje powstanie paniki paraliżującej wszelkie działania. Zatem ważne jest, by starać się koncentrować na swoim zadaniu, pozytywnie myśleć oraz zadbać o odpowiednią motywację do nauki, które to warunki umożliwiają odniesienie sukcesu w nauce i na egzaminach.

Nadmierny strach przed egzaminem zminimalizuje odpowiednio wcześniej założony plan nauki, natomiast zostawienie tego na ostatnią chwilę powiększy już istniejący stres. Nauka przez całą noc przed egzaminem może przynieść więcej szkód niż korzyści, ponieważ brak snu u zmęczenie nie pozwolą na właściwe przyswojenie wiedzy. Inna kwestią jest to, że w ciągu jednej nocy nie ma możliwości nauczenia się całego materiału, a jedynie pewnego fragmentu.

Bardzo ważne jest, by zapewnić sobie odpowiednią ilość snu - około 8 godzin - który regeneruje organizm oraz przygotowuje go kolejnego wysiłku fizycznego i umysłowego. Istotny jest również strój, który nie powinien krępować ruchów w trakcie nauki. Jednym słowem - należy sobie zapewnić warunki jak najbardziej swobodne i komfortowe, co umożliwi przyswojenie znacznie większej ilości informacji.

Pamięć

Należy uświadomić sobie, że wraz ze zwiększaniem ilości czasu przeznaczonego na naukę, zwiększa się również szybkość przyswajania wiedzy, należy zatem już od jak najwcześniejszych lat trenować swój umysł i pamięć, dzięki której gromadzimy informacje oraz zdobywamy doświadczenia. Na pamięć składa się zapamiętywanie oraz przechowywanie zapamiętanych informacji oraz ich przypominanie.

Egzamin

Jeszcze na długo przed egzaminem należy zadbać o dostęp do dobrych notatek, które stanowią zazwyczaj o ewentualnym sukcesie lub porażce studenta. Dobrze przygotowane notatki ułatwiają szybkie uczenie się i zapamiętywanie; takie notatki muszą być czytelne oraz stanowić pewne podsumowanie przerobionych zagadnień. Najlepiej, by posiadały one przejrzystą formę, co zapewni zastosowanie takich zabiegów jak:

  • akapity i punkty
  • logiczny i systematyczny podział treści
  • kolorowe podkreślenia wybranych haseł i słów kluczowych

Wszystko to, co wyróżnia się na tle całego tekstu jest znacznie szybciej i lepiej zapamiętywane, jednak należy zachować w tym umiar, gdyż zbyt duża liczba wyróżnień będzie dawać taki sam efekt co ich brak. Należy również pamiętać o stosowaniu marginesów, na których można zapisywać pewne skojarzenia, przemyślenia czy wyjaśnienia (na przykład definicje trudnych pojęć), oraz robieniu niezbędnych odnośników, odsyłających na przykład do odpowiednich lektur.

Jednak same notatki nie zapewnią jeszcze sukcesu na egzaminie, gdzie przygotowując się należy również sięgnąć do odpowiednich źródeł, a więc pozycji książkowych. Notatki stanowią jedynie pewien skrót wiedzy, który należy uzupełnić i pogłębić poprzez wiedzę zawartą w podręcznikach.

Uczenie przed egzaminem ułatwić może również czytanie notatek po każdych zajęciach oraz ewentualna ich poprawa czy wyjaśnienie niezrozumiałych fragmentów, ponieważ kluczową sprawą jest tutaj zrozumienie tego, czego się uczy. Im lepiej rozumie się dany materiał, tym szybciej przyswaja się niezbędną wiedzę.

Naukę powinno się rozpoczynać od najistotniejszych zagadnień przechodząc od nich do obrazujących lub potwierdzających je przykładów, czyli według schematu: od ogółu do szczegółu. Zachowanie tej zasady pomaga w zapamiętywaniu i utrwalaniu materiału. Pomocne są również powtórki wymaganego do egzaminu materiału, które pozwalają ocenić, w jakim stopniu opanowało się materiał oraz które zagadnienia wymagają większego nakładu pracy. Należy odpowiedzialnie i obiektywnie określać swoje braki oraz racjonalnie planować czas na uzupełnienie ich. W przypadku bardzo dużego materiału do nauki, warto podzielić go na poszczególne tematy lub podtematy oraz systematycznie przyswajać sobie ich treść (pomaga w tym skonstruowanie grafiku nauki).

W trakcie uczenia się należy koniecznie robić sobie regularne przerwy - tym częstsze, im trudniejszy materiał do nauczenia. Wraz ze wzrostem czasu nauki, stosowane przerwy również powinny być coraz dłuższe. Brak przerw w trakcie nauki obniża koncentrację oraz zwiększa liczbę błędów jakie się popełnia ucząc, należy je zatem traktować nie jako stratę czasu, lecz uzupełnienie energii niezbędnej dla dalszej pracy. Taka regenerację organizmu można zwiększyć poprzez zastosowanie ruchu i odpoczynku, należy więc zastanowić się nad uprawianiem sportu, wyjściem na spacer czy ze znajomymi np. do kina. Należy pamiętać, że będąc odprężonym, zrelaksowanym i wypoczętym, znacznie łatwiej przyswaja się nowe wiadomości.

Bibliografia:

  1. Pietrasiński Z., Sztuka uczenia się, Wiedza Powszechna, Warszawa 1961
  2. Orczyk J., Zarys metodyki pracy umysłowej, PWN, Warszawa 1984