Jednym z najwybitniejszych twórców dwudziestolecia międzywojennego był bez wątpienia Julian Przyboś. Należał on do grona poetów skupionych w grupie "Awangardy Krakowskiej", której był jednym z najważniejszych przedstawicieli. Beż wątpienia była to wielka osobowość nowoczesnej literatury polskiej, dlatego postaramy się w punktach scharakteryzować najważniejsze cechy jego twórczości:

- Twórczość wczesna poety

  • Julian Przyboś był najważniejszym poetą "Awangardy Krakowskiej" i jednym z głównych jej teoretyków
  • W swojej młodzieńczej twórczości i pierwszych tomach poetyckich mocno inspirował się tezami z manifestów innego poety awangardowego tego okresu - Tadeusza Peipera.
  • Za jego pierwsze ważne tomy poetyckie uznaje się "Śruby" oraz "Oburącz", w nich to możemy zaobserwować fascynację tezami Peipera.
  • Do najważniejszych tez tej poezji należało przeświadczenie, że twórca, artysta ma za zadanie pracować, tworzyć w imię postępu, który pozwoli więcej zrozumieć i usprawni życie
  • Z tym wiązała się również fascynacja techniką i nauką tej poezji. Często odnajduje w niej wiele elementów zaczerpniętych właśnie z tych dziedzin, które stały się główną inspiracją dla tej twórczości
  • Dlatego też osobami występującymi w wierszach są głównie ludzie związani z przemysłem, miastem, ogólnie postępem cywilizacyjnym - robotnicy i rzemieślnicy. Oni są dla poety synonimem twórcy, który ciężko pracuje przetwarzając materię tak, by nadać jej jakąś formę, by przyswoić ja do czegoś użytecznego
  • Takie zadanie ma również wiersz. Tyle że poeta pracuje w języku, to on jest dla niego bezkształtna materią, którą dopiero trzeba uformować i nadać jej znaczenie
  • Takie ujęcie poezji i fascynacja techniką miały również wpływ na formę wierszy, które odznaczały się precyzją i dokładnością. Nie było w nich zbędnych słów, a każdy wers czy słowo zajmowało przemyślaną pozycje
  • Awangardowa poezja Przybosia odrzucała romantyczny mit artysty, który to przedstawiał twórcę jako kogoś, kto tworzy pod wpływem natchnienia targany tajemniczymi mocami. Zdaniem Przybosia poeta to rzemieślnik języka, który ogranicza się do sprawnego jego używania.
  • Ważnym motywem tej poezji jest miasto. Pojawia się ono bardzo często w tej poezji, gdyż jest synonimem rozwoju cywilizacyjnego, nowoczesnego życia oraz odrzuceniem romantycznego kultu wsi.

- Twórczość dojrzała poety

  • Etap twórczości dojrzałej Przybosia przypada na okres lat trzydziestych dwudziestego wieku. Do tego okresu zaliczyć możemy takie tomy poetyckie, jak "Z ponad", "Równanie serca", "W głąb las".
  • W tym okresie twórczości poety zmienia się znacznie wojowniczy i wartki ton jego poezji. Zaczyna tworzyć formy bardziej refleksyjne. Poezja Przybosia staje się bardziej przemyślana i często podejmuje temat swoich możliwości i charakteru
  • W tym okresie bynajmniej Przyboś nie odchodzi d założeń poezji awangardowej, nadal są mu bliskie jej hasła. Jego poezja wciąż bazuje na słowach, które dobiera - jak głosił w wierszach wczesnych - niczym rzemieślnik, z precyzją i namysłem
  • W przeświadczeniu Przybosia, jak i innych poetów poezja i w ogóle literatura nie przedstawia rzeczywistości, ale poprzez język i wiersz ją stwarza. Jest to odrzucenie zasad mimetyczności literatury.
  • Bardzo charakterystycznym elementem w poezji Przybosia są tworzone przez niego wieloznaczne i piętrowe metafory, które są "jak raca", która wystrzeliwuje sensami.
  • Dla poetyckiego obrazowania Przybosia bardzo ważne są różnego rodzaju chwyty stylistyczne. Oprócz skomplikowanych metafor wykorzystuje on również oksymorony, które mają zaskakiwać czytelnika i rozbijać jego dotychczasowe przyzwyczajenia czytelnicze

Jednym z najważniejszych wierszy, w którym swe teoretyczne postulaty zawarł Julian Przyboś jest wiersz "Z Tatr". W nim to przedstawił opis gór, jednak nie w sposób klasyczny, jak monumentalny obraz, ale jako coś zmiennego, pełnego dynamiki. Góry w jego odczuciu są czymś, co żyje własnym życie. Ich tajemniczość i wielkość powoduje w poecie wrażenie ruchu. Jak pisze:

"Słyszę:

Kamieniuje tę przestrzeń niewybuchły huk skał.

To - wrzask wody obdzieranej siklawą z łożyska

i

gromobicie ciszy."

Widzimy tu tę zmienność, ciągły ruch. Pojawiają się oksymorony (niewybuchy huk), które mają zintensyfikować obraz przedstawiany przez poetę. Również nieregularna budowa wiersza oddaje wrażenie dynamiki i zmienności - niestałość obrazu to najważniejszy element tego tekstu. Poeta poza tym stara się zintensyfikować dramat alpinistki, która za chwile ma zginąć, gdyż źle wbiła swój czerkam w skałę, która się ukruszyła, poprzez spotęgowanie i nadanie głównej funkcji ciszy, która zapanowała po upadku. Cisza, która jest tak dramatyczna i zaskakująca, że aż słyszymy jej ogromną siłę i natężenie. Jak pisze Przyboś:

"To zgrzyt

czekana

okrzesany z echa,

to tylko cały twój świat

skurczony w mojej garści na obrywie głazu;

to - gwałtownym uderzeniem serca powalony szczyt.

Na rozpacz - jakże go mało!

A groza - wygórowana (…)

Jak cicho

w zatrzaśniętej pięści pochować Zamarłą."

Wszystkie zastosowane przez Przybosia chwyty miały za zadanie zintensyfikować sam obraz przedstawiany w wierszu, ale również był realizacją założeń wiersza awangardowego, który przez stosowanie zaskakujących rozwiązań formalnych, miał działać na czytelnika i rozbijać jego klasyczne pojęcie wiersza i przyzwyczajenia czytelniczo-stylistyczne.