- Przeczytaj wiersz kilkakrotnie i w pełnym skupieniu.
- Wystrzegaj się paniki po pierwszym przeczytaniu tekstu. Skoncentruj się i uspokój.
- Rozpocznij swoją interpretację od zastanowienia się nad znaczeniem samego tytułu. W przypadku, kiedy brak tytułu warto się wówczas zastanowić dlaczego poeta go nie umieścił. Jeśli jednak tytuł widnieje nad wierszem wówczas można podjąć próbę odpowiedzi na kilka pytań:
- czy forma tytułu jest twierdząca czy pytająca?
- czy pojawia się w samym wierszu i w jakiej postaci?
4. Prześledź wzrokiem uważnie każdy wers tekstu, każde kolejne słowo. Zastanów się z czym kojarzą ci się dane wyrazy, wyrażenia, zwroty. Skojarzenia jednak powinny być dowolne w pewnych rozsądnych granicach, powinny się łączyć w pewną całość i odnosić do określonych kontekstów. Warto się tutaj zastanowić:
- do czego, do jakiego okresu odnoszą się imiona własne (mitologia, Biblia, historia Polski?)
- jak rozumiesz wyrazy i wyrażenia dotychczas ci nieznane?
- jak zinterpretujesz pojawiające się często w wierszu różnorodne środki stylistyczne, tropy?
- co w tekście wywołało twoje zaskoczenie, oburzenie, zadowolenie, a może wzruszenie?
Powyższe pytania pozwolą ci uporządkować myśli. Warto notować każde luźne skojarzenia, które przecież mogą stanowić niepowtarzalną bazę dla interpretacji całego utworu.
5. Następnym krokiem jest określenie formy wiersza - jaka forma? po co, w jakim celu poeta użył danej formy? Aby odpowiedzieć na te pytania należy skoncentrować się na układzie graficznym tekstu i zastanowic se czy:
- poeta wprowadził podział na strofy?
- jaka jest liczba sylab w wersie?
- jakie pojawiają się stopy metryczne (anapest, daktyl, trochej, jamb)
- czy pojawiają się rymy, a jeśli tak , to jakiego rodzaju?
Niezbędne są tutaj informacje z obszaru poetyki dotyczące wersologii i wersyfikacji. Jeżeli jednak nie dysponujesz taką wiedzą, jeżeli nie pamiętasz wiadomości o rymach, rytmach, czy też środkach stylistycznych, wówczas sięgnij po "Słownik Terminów Literackich" lub zapytaj swojego nauczyciela języka polskiego, w jakich ewentualnie źródłach mógłbyś odnaleźć potrzebne informacje.
6. Pamiętaj, że świat przedstawiony utworu wynika z dotychczas zebranych przez ciebie informacji. W tekście ktoś mówi, ktoś zwraca się do ciebie. Przeanalizuj teraz elementy świata przedstawionego:
- Kim jest podmiot liryczny? Czy podmiot jest pojedynczy czy tez zbiorowy?
- Czy w tekście przedstawione jest jakieś wydarzenie? Jeśli tak to jakie? Gdzie ono się rozgrywa? Kto w nim bierze udział? Czy można na podstawie słów poety namalować obraz? Jakich kolorów można użyć przy jego tworzeniu?
- Czy utwór opiera się na dialogu, czy też jest statycznym opisem?
- Dominuje harmonia i porządek, czy tez chaos i brak ładu w układzie świata przedstawionego?
- jakie uczucia, doznania, emocje niesie i wywołuje ten wiersz? jakimi środkami poeta osiągnął ten efekt?
7. Kiedy już określisz poszczególne elementy świata przedstawionego, wówczas zastanów się jaki w ogóle jest sens, jakie znaczenie wiersza? Zinterpretowanie tego sensu jest na ogół dosyć subiektywne, każdy z nas może bowiem odczytać tekst prze pryzmat swoich poglądów, przekonań i wartości. Warto jednak dążyć do interpretacji obiektywnej o wymiarze uniwersalnym. Jest to możliwe kiedy:
- weźmiesz pod uwagę dotychczasowy dorobek literacki poety
- weźmiesz pod uwagę tradycję literacką do jakiej odnosi się dany utwór (prąd literacki, gatunek)
- spróbujesz określić jakie pytania i jakie odpowiedzi o charakterze egzystencjalnym wprowadza poeta, jakie sfery życia opisuje, co orzeka o człowieku.
