Tematem pieśni są uroki życia na wsi. Podmiot liryczny w pierwszych trzech zwrotkach mówi o przygotowaniach do święta słowiańskiego obchodzonego w noc z 22 na 23 czerwca. Podczas tego wieczoru wystąpi 12 panien jednakowo ubranych i będą śpiewać pieśni o urokach wsi. Panna XII mówi o wsi, że jest spokojna i wesoła. Nikt nie da rady wspomnieć wszystkie wygody, przyjemności w jeden wieczór. Porównuje wieś do miasta i opisuje, że ludzie w mieście utrzymują się na magnackim dworze lub są marynarzami. Niektórzy zarabiają mową, inni doradzają za pieniądze. Takie zarabianie jest niepewne i niebezpieczne. Od 8 zwrotki Panna XII ukazuje dobrego gospodarza żyjącego w zgodzie z naturą, która zapewnia mu dostatek i szczęście. On sam kosi zborze i zanosi je do stodoły. Gdy zasieją nowe zborze zasiądą przy ognisku. Przy nim będą tańczyć, śpiewać i odgadywać zagadki. Gospodarz każdą chwilę spędza na pracy. Stawia sidła w lesie, łowi ryby. Pilnując owiec gra na piszczałce, a bóstwa pól i lasów opiekują się nim. Później skrzętna gospodyni przygotowuje wieczerzę. Nie musi iść do sklepu, ponieważ ma wszystko co potrzebne w domu. Pomaga również mężowi liczyć bydło i doić krowy. Dzieci od najmłodszych lat przyzwyczajają się do skromności. Panna XII mówi by nie wstydziły się tego. Na końcu dodaje, że dzień się kończy, a ona nie powiedziała jeszcze o wszystkich urokach i wygodach wsi.

Wiersz Jana Kochanowskiego "Pieśń świętojańska o Sobótce" jest wierszem sylabicznym, stroficznym. Składa się z 18 zwrotek cztero wersowych. Średniówka występuje po 4 sylabie. Występują rymy parzyste, zewnętrzne, żeńskie, dokładne, gramatyczne.

Środki stylistyczne:

- archaizmy "dawa", "bielicą"

- zdrobnienia "Sobótka"

- apostrofa "Wsi spokojna, wsi wesoła,

Który głos twej chwale zdoła?"

- pytanie retoryczne ""Wsi spokojna, wsi wesoła,

Który głos twej chwale zdoła?"

- przerzutnia "tam i domowi

Sypali się ku ogniowi,"

- powtórzenie "Wsi (…) wsi"

- anafora "Tam (…) 

Tam (…)

Tam (…)

Tam (…)"

- epitety "Czarnym Lesie", "Bezpieczne nabywanie"

- porównanie "Sobótkę jako czas niesie

Zapalono w Czarnym Lesie"

- metafora "Gdy słońce Raka zagrzewa"

- animizacja "Gdzie człowieka wicher pędzi"

- personifikacja "A sady się sprzeciwiały"