Czy nasza narodowa kultura to równocześnie kultura europejska?

Kultura, będąc całością materialnego oraz duchowego bogactwa ludzi, nacji lub epoki, odcisnęła ślad swojego istnienia również na polskich terenach, mimo iż zrodziła się ona nie jedynie na swojej zasadniczej, własnej oraz odrębnie powstających fundamentach, ale również w oparciu o bazę hellenistyczno - łacińsko - chrześcijańską. Przyczyną zdecydowanie wpływającą na jej kształt, było umiejscowienie naszego kraju w Europie centralnej, co miało rozsądzić kwestię pośredniczenia pomiędzy częścią wschodnią a zachodnią tego kontynentu.

Jeśli chodzi o dokładne położenie naszego państwa to leży ono pomiędzy 54' N (Przylądek o nazwie Rozewie) i 49' N (góra Opołomek znajdująca się w Bieszczadach) oraz pomiędzy 14' E (miejscowość Odra niedaleko Cedyni) i 24' E (miejscowość Bug obok Strzyżowa).

Mniej więcej w 1300 roku p. n. e., zrodziła się na ziemiach Polski kultura łużycka, a plemiona tejże kultury, dosyć popularnie uznawane są za protoplastów Słowian. Między VII a IV wiekiem p. n. e., powstały duże osady warowne (Biskupin). Na przełomie wieków IV i III p. n. e., zaczęły się znaczne wpływy plemienia Celtów, zamieszkujących południową część Polski. Między wiekiem V a VI, migracje większej części Słowian, doprowadziły do jej znacznego zniknięcia z polskich terenów. Od początków VII wieku, zaczęła się stabilizacja oraz ewolucja gospodarki, nastąpił rozkwit m. in. rzemiosła, oraz handlu zagranicznego.

W roku 960, rządy rozpoczął Mieszko I (z dynastii piastowskiej), w 966 roku przyjął on chrzest, co stanowiło pokaźnych rozmiarów postęp w powstawaniu kultury polskiej. Doprowadził on również znaczną część ziem rdzennie polskich.

Jednak do większej potęgi oraz międzynarodowego znaczenia, doprowadził Polskę król Bolesław Chrobry. W czasie jego rządów zrodziło się arcybiskupstwo gnieźnieńskie. Także za jego królowania, (chociaż można by było uznać już okres Mieszka I oraz przyjęcie chrztu), zaczęła powstawać konfrontacja oraz nieporozumienie między kulturą rodzimą a obcą.

Znaczny wpływ na kulturę naszego narodu, niszczycielskie ataki Mongołów, Prusów, Litwinów oraz Jaćwinów, a także krzyżackie osiedlenie się na terenach Ziemi Chełmińskiej. Postęp kultury przejawił się w założeniu Akademii Krakowskiej w II poł. XIV wieku. Podczas sprawowania władzy przez Zygmunta Augusta, nastąpił natomiast rozkwit reformacji, sztuki Odrodzenia, literatury oraz dziedzin różnych naukowych. Ogromny wpływ wywarły również rozbiory Polski, które miały miejsce w latach 1772, 1793 oraz 1795, i które w dużym stopniu przyczyniały się do ograniczenia postępu naszej narodowej, wzorowanej na tradycjach, i indywidualnej kultury. Wtedy ogromny wpływ na renesans społeczności wywarła literatura oświeceniowa (m. in. teksty publicystyczne H. Kołłątaja, S. Staszica) Wiele nasza narodowa kultura utraciła w wyniku obu wojen światowych, kiedy to hitlerowcy z Rosjanami prowadzili rządy eksterminacyjne, skierowane na początku wobec inteligencji, działaczy społecznych, artystów, a później przeciwko całemu społeczeństwu.

Z kolie literatura jest także nieodłączną partią dorobku kulturowego wszystkich narodów. Początki rozwoju piśmiennictwa polskiego zaczynają się w X wieku i są związane z formowaniem państwa polskiego po przyjęciu rzymskokatolickiej wiary chrześcijańskiej. Rozwój piśmiennictwa następował w wyniku doraźnych potrzeb religijnych, kościelnych oraz politycznych, co było warunkiem jego dwujęzyczności (pisano po łacinie i po polsku). Z początku przeważało piśmiennictwo łacińskie (twórcy tzw. przełomu odrodzeniowego, jak kronikarz J. Długosz, twórca dzieł politycznych - J. Ostroróg ). Mniej więcej od połowy wieku XVI, nastąpił rozkwit naszego narodowego języka literackiego. Za największych twórców ówczesnych czasów zaliczyć można M. Reja, M. Sępa Szarzyńskiego, P. Skargę. Miano najwybitniejszego polskiego poety epoki Odrodzenia, zyskał J. Kochanowski Trzeba tutaj podkreślić, iż pobierał on nauki w Królewcu oraz we Włoszech.

Rozwijała się również poezja ariańska, której jednym z reprezentantów był A. Morsztyn. Kolejne epoki przyniosły dzieła: E. Orzeszkowej, B. Prusa, M. Konopnickiej, H. Sienkiewicza, S. Żeromskiego, K. I. Gałczyńskiego, Cz, Miłosza, W. Szymborskiej itp. Wielu z tych twórców rozwijało i udoskonalało swój talent na uczelniach zagranicznych, np. we Włoszech, Francji.

W rozwoju zasobów kulturowych swoje miejsce posiada również sztuka.

Razem z przyjęciem wiary chrześcijańskiej, Polska znalazła się w zasięgu wpływów sztuk z zachodu. Z czasów przedromańskich najstarsze zabytki doczekały w współczesności w Wiślicy oraz Krakowie, pochodzące z końcówki IX albo początków X wieku. Są to ruiny kaplic w kształcie rotundy oraz budowli pałacowych z przełomu X i XI wieku, znajdujące się w Krakowie, Płocku i Przemyślu. Wieki XI oraz XII były okresami, kiedy to wybudowano wiele romańskich katedr z kamienia (w Gnieźnie, Poznaniu i Krakowie). Na początku wieku XIII, budowano Kościoły Cystersów, łączące właściwości stylu romańskiego oraz gotyckiego (np. w Wąchocku, Koprzywnicy, Sulejowie). Od XII do XVI wieku, następuje rozwój sztuki gotyckiej, budowane są kościoły - bazyliki (np. we Wrocławiu, Gnieźnie, Poznaniu), rozwija się budownictwo miejskie, wznoszonych jest wiele zamków warownych (np. w Bolkowie, Chęcinach), na północy powstają twierdze krzyżackie (np. w Malborku). Następuje rozkwit snycerstwa (np. ołtarz w Kościele Mariackim autorstwa Wita Stwosza w Krakowie). XIV i XV wiek przynosi rozkwit malarstwa tablicowego (Kraków, Śląsk) oraz malarstwa ściennego (np. w Siedlęcinie, Lublinie).

Formy renesansowe w początkach XVI wieku, przywiedli Włosi, np. F. Florentczyk oraz B. Barecci (np. zamek posiadający arkadowy dziedziniec oraz kaplica Zygmuntowska znajdująca się na Wawelu). Podczas XVI i początku XVII wieku, zrodziły się znamienne cechy renesansu w Polsce (np. attyka), wraz z wpływami z Włoch, a także z niderlandzkim manieryzmem, widoczne to było zwłaszcza w architekturze świeckiej( np. zamek znajdujący się w Baranowie, ratusz w Poznaniu oraz w Tarnowie). Na podobieństwo miast włoskich z bastionowymi fortyfikacjami, zbudowano Zamość. Wysokiego poziomu sięgnęło XVI-sto i XVII-sto wieczne rzeźbiarstwo nagrobkowe, miniaturowe (np. Mistrz Kodeksu Bohema), malarstwo ścienne oraz sztalugowe (np. M. Kober, T. Docabella, B. Strobel). Najwybitniejszy architekt epoki barokowej jest Tylman z Gomeren. Przeważały rzymskie barokowe modele, następnie rokokowe przybyłe z Francji oraz Saksonii (np. pałace w Warszawie, Radzyniu Podlaskim). Druga połowa wieku XIX charakteryzuje się rozkwitem malarstwa historycznego (np. obrazy Matejki, Grottgera) oraz batalistycznego (dzieła Kossaka).

Wspomniani wyżej artyści przyczynili się do rozwoju zarówno kultury, jak i sztuki na terenach naszego kraju. Niektórzy z nich pobierali nauki u mistrzów, włoskich, niemieckich, francuskich i wzorowali się na kulturze zachodniej oraz wschodniej. Jeden z twórców tamtych czasów powiedział: "W mojej ojczyźnie nowy duch ogarnia poetów i artystów. Coraz uważniej zwracają oczy ku Ziemi, w naturze szukając wzorów dla swoich dzieł, w ludzkich myślach i sercach podniety. Studiują także stare greckie rzymskie księgi, uczą się na starożytnych posągach, jak zgodnie z naturą odtwarzać kształt ludzkiego ciała, radość i niepokój ludzkiego oblicza"

Równocześnie z tymi wszystkimi zmianami, rozwijała się również muzyka.

Wcześnie pojawiały się pieśni po łacinie o świętach narodowych. Poza granicami kraju polską twórczość muzyczną propagowali: J. Różycki, K. Ogiński, J. Elsner, S. Moniuszko, M. Karłowicz, K. Szymanowski, F. Chopin.

Podsumowując wszystkie przytoczone w niniejszej pracy argumenty i fakty, można dojść do wniosku, iż jeden z fundamentów potęgi każdego kraju oraz liczebności wszystkich narodów, stanowi kultura w każdym przejawie (nauce, literaturze, sztuce, obyczajowości, życiu politycznym oraz społecznym, a także w kulturze materialnej). Liczni polscy reprezentanci wyżej wymienionych dziedzin, kształciło się pod okiem najświetniejszych miśtrzów, nie tylko z Polski, lecz również z zagranicy, by później rozsławiać Polskę pośród rozmaitych kultur europejskich. Wypada wspomnieć tu o znakomitym polskim astronomie Mikołaju Koperniku oraz Marii Curie - Skłodowskiej. Kultura ta stanowiła źródło do czerpania przez naród i kraj sił umożliwiających dalszy rozkwit twórczości umysłowej oraz materialnej. Gdyby nie ona, mógłby nastąpić zastój albo zanik tejże twórczości, albo też niebezpieczne dla kraju i społeczeństwa uzależnienie od kultury zagranicznej. Kultura umożliwia wykształcenie społeczeństwu własnych, swoistych cech, wyodrębniających go spośród innych nacji i krajów, chroni ona również zarówno naród, jak i kraj przed wpływami obcymi, próbującymi podważyć byt kraju oraz zatrzeć tożsamość narodową, natomiast pozwala na wybieranie z innych kultur ich najcenniejsze zdobycze. Im kraj posiada bardziej wiekową oraz bardziej rozwiniętą kulturę, tym trwalsze są ich fundamenty bytowe. Wysoki poziom naukowy oraz literacki, gwarantuje społeczności niezależność myślową oraz pociąga za sobą wykształcenie pięknego języka, przez nie tworzy się w narodzie oraz kraju wspólny zakres pojęć, a także sposób rozumowania. Rozwój kulturalny daje również ujście skarbom piękna uśpionym we wnętrzu społeczeństwa. Zaś poprzez istniejącym przez stulecia przejawom naukowym, literackim oraz przejawom sztuki, a także wspólnej polityki w obrębie jednego kraju, wytwarza się wspólna tradycja, łącząca nację w teraźniejszości i wiążąca ją z historią; obyczajowość stanowi jeden z niezbędnych fundamentów kultury narodowej.

Tysiącletnie wysiłki włożone w rozwój kultury narodowej i naszego państwa, zagwarantowała współczesnej Polsce własną kulturę na wysokim poziomie. W ciągu tych stuleci, czerpaliśmy siły ze swojej duchowości, a także z nieocenionych źródeł zachodnich kultur oraz kultur łacińskich. Zatem od dalszego rozwoju naszej polskiej kultury zależy czy nasz kraj będzie zajmował wysokie miejsce pośród państw najbardziej rozwiniętych kulturowo.