Polska należy do tych krajów, w których mniejszości narodowe zajmują niewielki odsetek ludności - około dwóch do trzech procent. Jednym z narodów, który zamieszkuje nasz kraj jest naród Romów, zwany także Cygańskim.

Romowie zamieszkiwali niegdyś Półwysep Indyjski. Wywodzili się prawdopodobnie z kasty wojowników, która między VIII a X wiekiem n.e. zmuszona była opuścić Indie. Przyczyna takiego stanu rzeczy były prawdopodobnie konflikty polityczno - religijne. Wędrówka Romów trwała kilka stuleci. W XI wieku przebywali w Persji, skąd udali się do Armenii i Azji Mniejszej. Na przełomie XIII i XIV wieku, część ludności wyruszyła w dalszą wędrówkę i przez Bałkany dotarła do Europy Środkowej. Tam w XV wieku następna część osiedliła się, a reszta wyruszyła w dalszą wędrówkę przez Syrię, Afrykę, aż do Europy Zachodniej, gdzie duża część Romów osiedliła się głównie w Niemczech i we Francji.

Początkowo przyjmowano Cyganów przyjaźnie. Ich bogata kultura budziła zainteresowanie i sympatię. Jednak z czasem ich nieuregulowany tryb życia, całkowicie nie przystający do wzorów europejskich, a także swobodny styl bycia, zaczęły budzić niechęć, a nawet wrogość. Zaczęto obawiać się Cyganów. W wielu krajach zakazywano Romom noszenia swoich narodowych strojów oraz posługiwania się językiem romskim.

W Polsce Romowie pojawili się prawdopodobnie pod koniec XIV wieku. Pierwsze świadectwa, potwierdzające obecność Cyganów w naszym kraju, zostały zanotowane w 1401 roku. Przez prawie sto lat, bo już od początku XVII, aż do końca XVIII wieku istniał w Polsce urząd królów cygańskich, który miał podporządkować Romów przepisom administracyjnym, chroniącym ich narodowość przed szykanami

i poniżeniami. A już od 1791 roku Cyganie byli pełnoprawnymi obywatelami, posiadającymi swoje prawa.

Przed drugą wojną światową na terenie państwa polskiego znajdowało się około trzydziestu tysięcy Cyganów. Większość z nich wędrowała z taborami, ale byli też tacy, którzy prowadzili osiadły tryb życia.

W czasie wojny, hitlerowscy okupanci zgładzili około pięćdziesięciu procent populacji Romów. Szacuje się, że zginęło prawie czterysta tysięcy Cyganów, głównie w Auschwitz. Po wojnie liczba Cyganów

w Polsce zmalała także z innego powodu. W 1964 roku wydano zakaz poruszania się po kraju taborów oraz prowadzenia koczowniczego trybu życia. W związku z tym większość Romów wyjechała i osiedliła się na Bałkanach i na Węgrzech, gdzie obecnie jest najbardziej liczną mniejszością narodową. Nieliczni, którzy zdecydowali się zostać w Polsce, prowadzą osiadły tryb życia. W 1992 roku powstało Stowarzyszenie Romów

w Polsce. Każdego roku, w Gorzowie Wielkopolskim organizowany jest festiwal zespołów cygańskich.

Panuje wiele stereotypów, które niekorzystnie wpływają na wizerunek Romów. Oskarża się ich o kradzieże lub uprawianie czarów, co jest powodem uprzedzeń. Cyganie jednak coraz częściej prowadzą zwyczajny, uregulowany tryb życia. Zajmują się głównie muzyką i handlem. Kobiety nadal uprawiają wróżbę. Związane jest to z tradycją, kultywowana od pokoleń. Romowie są narodem bardzo intrygującym. Posiadają wiele zwyczajów, objętych tajemnicą, której nie może poznać nikt z zewnątrz. Dlatego też, posiadając własne prawa (Romanipen), niechętnie podporządkowują się instytucjom nie - romskim. Nie posiadają jednak odrębnej religii. Przejmują natomiast tę, która dominuje w kraju ich zamieszkania. Większość Cyganów w Polsce jest katolikami.

Ogromną rolę w życiu Romów odgrywa muzyka. Cyganie posiadają bogate tradycje, związane z muzyką, która wpłynęła na folklor wielu narodów, np.: hiszpańskiego, rosyjskiego czy węgierskiego. Bardzo popularną romską poetką jest autorka licznych wierszy i ballad - Papusza, co znaczy Panienka. Inną popularną pisarką jest Margita Reiznerowa, autorka baśni. Znanymi pisarkami pochodzenia cygańskiego są też Izolda Kwiek oraz Teresa Mirga.

Bogata i wielobarwna kultura cygańska od lat inspiruje wielu twórców. Ogromną popularność przyniosły Emirowi Kusturicy filmy: Czas Cyganów oraz Czarny kot, biały kot, w których reżyser pokazał obyczaje i specyficzny tryb życia Romów. W Polsce kulturę Cyganów opisał Jerzy Ficowski, autor tekstu do słynne piosenki pt.: Jadą wozy kolorowe. Mieszkał on razem z Cyganami, jeździł razem z taborami.

Wydaje mi się, że Polacy są narodem tolerancyjnym i akceptują odmienność kulturową mniejszości narodowych. Cyganie od tak dawna żyją w naszym kraju, że zdążyliśmy się przyzwyczaić do ich charakterystycznego wyglądu i sposobu życia. Oczywiście, zdarzają się przypadki, kiedy mniejszości narodowe padają ofiarą przemocy, wyzwisk oraz obrażani są w skandaliczny sposób. Wydaje mi się jednak, że o wiele częstsze jest traktowanie do Cyganów z dystansem i nieufnością. Jest to spowodowane prawdopodobnie istnieniem wielu stereotypów, które pogłębiają przepaści kulturowe. Odnoszę także wrażenie, że stereotypy te dominują zwłaszcza w światopoglądzie starszych pokoleń Polaków. Młodzi ludzie są bardziej otwarci na zawiązywanie bliskich znajomości nie tylko z mniejszościami narodowymi ale też z obcokrajowcami. Nie mogę niestety stanowczo stwierdzić, że naród polski jest tolerancyjny. Wydaje mi się, że większości ludziom nie przeszkadzają mniejszości narodowe. Jednak, tak jak w każdym kraju, istnieją grupy ludzi, którzy nie potrafią lub nie chcą zrozumieć innych obyczajów, odmienności kulturowej czy językowej Cyganów. Osobiście uważam, że każdy ma pełne prawo do tego aby godnie żyć i kultywować swoje rodzinne i narodowe tradycje.