Średniowieczem określamy epokę w historii i kulturze trwającą pomiędzy antykiem a czasami nowożytnymi. Datuje się ją od roku 476 roku n. e., w którym to upadło Cesarstwo Zachodniorzymskie, do 1453 roku, czyli upadku Cesarstwa Bizantyńskiego, lub do roku 1492 - odkrycia Ameryki przez Kolumba. Epoka ta trwała zatem w Europie aż 1100 lat. W Polsce natomiast sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Średniowiecze trwało blisko o połowę krócej ze względu na fakt, iż nasze państwo istnieje od X wieku.
Cechą charakterystyczną dla tej epoki jest uniwersalizm chrześcijański, który spoił całą Europę religią chrześcijańską i nauką Kościoła. System wartości oparty na dominacji religii spowodował hegemonię Kościoła we wielu sferach życia. Wszyscy europejscy władcy podporządkowali się papieżowi, a kultura łacińska rozpowszechniała się we wszystkich narodach. Hegemonii tej nie podporządkowali się jedynie cesarze niemieccy.
Na światopogląd, myślenie, odczucia, postępowanie w epoce średniowiecza znaczący wpływ miały dzieła dwóch największych filozofów: świętego Augustyna i świętego Tomasza. Ukształtowały one system wartości mający swoje odzwierciedlenie we wszystkich gałęziach literatury i sztuki.
Nazwa "średniowiecze" odzwierciedla negatywny stosunek przedstawicieli odrodzenia do swoich poprzedników. Krytykowali oni odrzucenie i brak kontynuacji osiągnięć wielkiego antyku, a także modyfikowanie wielu jego treści podporządkowujące je ówczesnej ideologii. Stąd też określenie sugerujące epokę pośrednią, wieki ciemne, mroczne i bezowocne. Kolejna ocena epoki nastąpiło dopiero w XVIII wieku, kiedy to dostrzeżono potęgę sztuki średniowiecza, głównie w jego końcowym okresie.
