1. Prometeizm.
Pojęcie to oznacza postawę osobistego buntu wobec wyższych sankcji (np. Boga) w imię większej zbiorowości, gotowość do poświęceń, cierpień i ofiary za szczęście całej ludzkości. Nazwa pochodzi od Prometeusza - bohatera antycznego mitu, mądrego tytana, który wykradł Zeusowi stworzony przez niego ogień i podarował go ludziom. Spotkała go za to okrutna kara ze strony obrażonych bogów - został przykuty do skały, gdzie codziennie przylatywał orzeł i wyszarpywał mu wątrobę, która zawsze jednak odrastała. W ten sposób męki Prometeusza miały się nigdy nie skończyć.
Prometeizm - jako zdolność do poświęceń dla własnego narodu - to jedna z cech charakterystycznych polskich bohaterów romantycznych. Jako przykład można tutaj podać Konrada z III części "Dziadów" Adama Mickiewicza. Jest to bohater, dla którego ważna jest ojczyzna i jej sprawy. Całkowicie podporządkowuje się służbie tej idei, będąc gotowym na przyjęcie cierpienia "za miliony". Konrad-poeta odnajduje sens swojego życia w poświęceniu i cierpieniu za ojczyznę. Jest przekonany, że należy walczyć z tyranią rosyjskiego zaborcy, dlatego też zwraca się do Boga z żądaniem przydzielenia mu "rządu dusz". W Wielkiej Improwizacji Konrad wyzywa nawet samego Boga na pojedynek, a w ostatecznym rozrachunku, gdy Stwórca nie odpowiada na jego wyzwanie, przeklina mu i bluźni. Widać w tym działanie szatana, który rozbudza w bohaterze pychę i przekonanie o własnej wartości. Dlatego tez jest on skazany na klęskę. Jego ofiara i altruizm nie idą jednak na marne.
2. Wallenrodyzm.
Jest to postawa skrajnego poświęcenia się dla ojczyzny, przy użyciu każdych środków wiodących do realizacji tego celu - nawet przy dopuszczeniu możliwości niehonorowej, podstępnej walki z wrogiem.
Reprezentatywnym przykładem takiej postawy jest postać, od której wzięła się nazwa tego pojęcia - Konrad Wallenrod. Jest to postać tragiczna, zmuszona przez polityczne okoliczności do wyboru pomiędzy patriotyzmem a osobistym szczęściem. Jego dramat pogłębia dodatkowo konieczność uciekania się do zdrady i podstępu, zamiast walki w otwartym polu. Jest to postać gotowa dać z siebie wszystko dla realizacji wielkiej idei, choć zarazem bardzo ludzka. Z jednej strony Konrad Wallenrod jest w stanie dokonać heroicznego czynu, z drugiej jednak przeżywa chwile wahania, zwątpienia, odwleka chwilę decydującego ciosu. Jego wewnętrzny dramat jest tym większy, że wie, że złamał życie nie tylko sobie, ale także kochającej go żonie. Czyn, którego dokonał, wyniszcza go od środka, powodując wielki konflikt moralny. Konrad Wallenrod ma świadomość, że jego tragiczny los musi zakończyć się równie tragiczną śmiercią - wypełniwszy swoją spiskową misję popełnia więc samobójstwo.
3. Byronizm.
Jest to postawa (i zarazem cecha określająca bohaterów stworzonych przez lorda George'a Gordona Byrona) wyrażająca się dumą, indywidualizmem, umiłowaniem wolności ponad wszystko, buntem wobec świata, łamaniem społecznych norm i zakazów, odwróceniem się od zwykłego, szarego życia. Bohaterowie Byrona są nieprzeciętni, tajemniczy, kierują się namiętnościami niedostępnymi zwyczajnym ludziom. Maja swoją własną moralność i kanon wartości. Potrafią poświęcić całe życie na rozpamiętywanie jednej idei, która jest dla nich najważniejsza. Sam poeta również postępował podobnie, jak jego bohaterowie: łamał obyczaje i etykietę arystokracji, z której się wywodził (miał nawet opinię skandalisty), wyznawał niepopularne i szokujące w jego środowisku idee - demokrację i umiłowanie wolności. Niejednokrotnie walczył w obronie swych wartości, wziął nawet udział w powstaniu w Grecji, gdzie zmarł na febrę.
Najbardziej charakterystyczny bohater stworzony przez Byrona to Giaur. Jest to postać niezwykle tajemnicza, w utworze nie pojawia się nawet jego imię (tylko określenie "giaur", oznaczające niewiernego). Bohater ten to także postać indywidualistyczna, zbuntowana, kierująca się własnym kodeksem moralnym, samotna i ponura. Jego życie było zdeterminowane przez nieszczęśliwą miłość: zakochał się w pięknej niewolnicy, Leili. Ona odwzajemniała jego uczucie, jednak została okrutnie zabita przez swego pana, Hassana. Pogrążony w rozpaczy Giaur dokonał straszliwej zemsty na Hassanie, próbując w ten sposób choć trochę ukoić rozpacz i gniew, jakie nim targały. Gdy to nie pomaga, bierze udział w walkach narodowowyzwoleńczych w Grecji, szukając zapomnienia jako żołnierz. Do końca życia nie zaznał jednak spokoju duszy, żyjąc w odosobnieniu i gorzkiej samotności jako mnich ukryty w klasztorze. Dopiero przed śmiercią zdecydował się na spowiedź i wyjawienie prawdy, nie przejawia jednak żadnego żalu za swoje grzechy. Zdaje sobie jednak sprawę ze swojej winy, dlatego też nie jest to postać zbrodniarza.
