Romantyzm polski, a także europejski nie zawiera zbyt wielu nawiązań do literatury, filozofii i sztuki starożytnej. Antyczna klasyka nie była inspirująca dla wybitnych romantyków, choć istnieją dowody, iż pozostawała ona w kręgu ich zainteresowań. Romantyzm niejako stworzył swoje własne mity. Romantyczni poeci i pisarze poszukiwali natchnienia w wydarzeniach współczesnych. W swoich utworach mitologizowali teraźniejszość, by nadać jej wyższą rangę. W części polskich dzieł romantycznych można doszukać się nawiązań do mitologii. Na przykład w "Odzie do młodości" Adama Mickiewicza znajdziemy odwołania do jednego z mitów o Herkulesie, obdarzonym niezwykłą siłą greckim herosie, który pokonał Hydrę i zabił wiele centaurów. Na uwagę zasługuje również sięgnięcie po formę ody, która przecież swoje korzenie ma w starożytności.
"Konrad Wallenrod" jest jednym z najwcześniejszych utworów polskiego romantyzmu, w którym na wielką skalę uwidocznił się nurt prometejski i patriotyczny. Później kierunek ten stał się niejako przykazaniem polskich twórców tej epoki. Beznadziejna sytuacja Polaków będących pod zaborami inspirowała do pisania tego rodzaju utworów. Podanie o Prometeuszu, który wykradł bogom z Olimpu ogień i ofiarował go ludziom, żeby polepszyć ich sytuację życiową, stało się punktem wyjścia do zdefiniowania postawy prometejskiej, stanowiska etycznego uznającego za wartość najwyższą postępowanie jednostki niosącej dobro większym grupom społecznych, a nawet całej ludzkości. Właśnie Konrad Wallenrod jest dobrym przykładem romantycznego Prometeusza. Wyrzekając się szczęścia osobistego, mając za nic własną dumę i honor, spiskuje przeciwko potędze zakonu krzyżackiego. Uciekając się do perfidnego podstępu, występuje tym samym przeciwko prawom nie tylko ludzkim, ale przede wszystkim boskim. Do działania inspiruje go stary wajdelota Halban, który śpiewa mu patriotyczne pieśni. Dla swojej ojczyzny Wallenrod poświęca wszystko, szczęście rodzinne i ostatecznie życie.
Pierwiastki prometeizmu znajdziemy też we fragmencie trzeciej części "Dziadów" zwanej Wielką Improwizacją. Gustaw-Konrad, zdając sobie sprawę z beznadziejnego położenia swoich rodaków, posuwa się niemal do bluźnierstwa. Zbuntował się przeciwko Bogu, któremu zarzucił brak miłości, a także żądzę władzy. Sam Gustaw-Konrad czuje się Bogiem, gdyż pragnie "rządu dusz".
Z kolei "Kordian" Juliusza Słowackiego jest swego rodzaju krytyką jednostki prometejskiej, pragnącej zbawić naród. Poeta ukazuje jednostkę słabą, niezdolną do jakiegokolwiek działania i przeciwstawia jej potrzebę aktywności za wszelką cenę.
Odwołania do starożytności znajdziemy w wierszu Juliusza Słowackiego pod tytułem "Grób Agamemnona". Poeta wyraża swój żal wywołany niezrozumieniem jego poezji przez współczesnych. Jest to jednak wiersz o charakterze patriotycznym. Juliusz Słowacki, odwołując się do świetności starożytnej Sparty, pisze o swojej ojczyźnie. Sytuację Polski zestawia z sytuacją Sparty po klęsce pod Cheroneą. Szczególnie została wyeksponowana postawa Spartan, którzy bronili się do samego końca. Polska, aby odzyskać niepodległość, musi podjąć aktywną i pełną poświęcenia walkę. Winą za utratę niepodległości i panujący marazm obarcza poeta konserwatywne środowisko szlacheckie. Patriotyzm Polaków został stłumiony biernością i brakiem wiary w zwycięstwo. Juliusz Słowacki wypowiada się z dezaprobatą o postawie Polaków, którzy nie mają nadziei na odzyskanie niepodległości.
Cyprian Kamil Norwid zmitologizował postać Fryderyka Szopena, porównując go z mitologicznym Orfeuszem. W wierszu pojawia się również porównanie kompozytora do Pigmaliona, który zakochał się w wyrzeźbionym przez siebie posągu. Według Norwida Szopen genialnie potrafił łączyć prostotę z wyszukanymi formami muzycznymi. Harmonia jego utworów zostaje przyrównana do rzeźb Fidiasza i tragedii Ajschylosa.
W "Panu Tadeuszu" mamy do czynienia z motywem Arkadii. Świat przedstawiony epopei posiada cechy doskonałej idylli. Taki efekt uzyskał poeta, posługując się opisami przyrody, obyczajów i życia codziennego. Krajobraz Soplicowa przypomina niczym nieskażoną utopijną krainę. Pomalowany na biało dwór jest ukazany jako ostoja polskości, której przywiązanie do tradycji pogłębia poczucie narodowej tożsamości. Ludzie przedstawieni w "Panu Tadeuszu" to zbiór ciekawych jednostek świadomych swoich korzeni, pielęgnujących tradycje i obyczaje. "Pan Tadeusz" to utwór niemal baśniowy, co podkreślają niezwykłe opisy przyrody. Poważny utwór zostaje przekształcony w piękną baśń, w której niemal wszystko nosi znamiona cudowności.
Literatura, filozofia i sztuka starożytna są do dzisiaj niewyczerpanym źródłem inspiracji dla bardzo wielu twórców. Mitologia wciąż budzi w twórcach zachwyt. Literatura starożytna nie przeniknęła wprawdzie w całej okazałości do literatury romantyzmu (jak miało to miejsce w renesansie), lecz nie można powiedzieć, że nie interesowano się nią w tamtym okresie. Bardzo często romantycy odwoływali się do mitologii, aby znaleźć analogię pomiędzy stanem obecnym a wydarzeniami z zamierzchłej przeszłości. Nie ulega jednak wątpliwości, że starożytne wątki tematyczne jeszcze dziś budzą zainteresowanie, o czym świadczy różnorodność motywów chociażby w poezji Zbigniewa Herberta.
