Mikołaj Rej określany jest niejednokrotnie jako "ojciec języka polskiego". W jednym ze swoich wierszy napisał : A niechaj narodowie widy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają". Rej wszystkie dzieła napisał w języku polskim. Jest to język pospolity, poeta trafnie dobierał przenośnie i porównania. Stosował pytania retoryczne, wykrzykniki, bezpośrednie zwroty do czytelnika w formie 2 osoby liczby pojedynczej. W opisach przyjemności życia wiejskiego stosuje zdrobnienia wyrazów. Rej poruszał zagadnienia aktualne w ówczesnej Polsce, nurtujące życie społeczne, obyczajowe i polityczne. Przeniósł do literatury szczegóły szlacheckiego życia, dnia codziennego. Poszczególne sceny są dosadnie uchwycone. Poeta ukształtował świecki wzorzec osobowy, wyeksponował umiłowanie życia., radość z pracy, rodziny, życia w zgodzie z prawami natury. Nawoływał do moralności i doskonalenia się jednostki. Pozostawił po sobie ogromny dorobek: wierszowane dialogi, dramaty, utwory parenetyczne, poemat alegoryczny, wiersze emblematyczne, parafrazę psalmów, zbiór kazań na domowy użytek. Rej nie był typowym humanistą, pisał dużo, pospiesznie, bez ponownych poprawek. Sam siebie nazywał "ekscytarzem, co brząka po słowie". Twórczość Reja to humanistyczny optymizm, przedstawia człowieka, który cieszy się życiem, ale dąży też do zmiany istniejących stosunków. Jego utwory to literatura polityczna, agitacyjna. Twórczość poety zaważyła na dalszym rozwoju literatury polskiej. Czerpał Rej zarówno ze wzorów średniowiecznych (misterium "Żywot Józefa", moralitet "Kupiec"), jak i humanistycznej literatury łacińskiej ("Krotka rozprawa…"). Pisząc dramat "Kupiec" Rej skorzystał z protestanckiego moralitetu Mercator seu Iudicium Thomasa Kirchmaiera. Wydając w 1546 roku Psałterz Dawidów, oparł swój przekład na łacińskiej parafrazie Jana van den Campena. W służbie reformacji powstało dzieło inspirowane biblijną Apokalipsą zatytułowane "Apocalypsis, to jest dziwna sprawa skrytych tajemnic Pańskich". Autor fraszek, zebranych m. in. w tomie "Zwierzyniec" i piewca ziemiaństwa w "Żywocie człowieka poczciwego". Stal się niekwestionowanym autorytetem jako twórca nurtu ziemiańsko- sarmackiego. W jego utworach odzwierciedlenie znajduje życie XVI- wiecznej Polski. Niewiadome pozostaje autorstwo dzieła "Żywot i sprawy poćciwego ślachcica polskiego Mikołaja Reja z Nagłowic…który napisał Andrzej Trzycieski, jego dobry towarzysz, który wiedział wszytki sprawy jego". Jako autor figuruje Andrzej Trzecieski, chociaż stwierdza się, że jest to autobiografia Reja, poetyka tekstu sugeruje styl pisarski Reja. Mikołaj Rej był samoukiem, stworzył w wielu gatunkach pierwsze wzorce literackie, był człowiekiem niezwykle czynnym. Był świetnie oczytany, znał łacinę. Rzecznik reformacji w Polsce, wielokrotny poseł, właściciel wielu wsi i założyciel Rejowca i Okszy. Osiadł w ziemi chełmskiej i prowadził żywot poczciwego ziemianina.
